Powieść „Ostatni” można odczytać jako portret pokolenia dorastającego w okresie transformacji ustrojowej oraz psychologiczną analizę męskości – czy w kryzysie?  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Autor urodził się w 1975 roku i ma już na swoim koncie wydaną powieść „Twarde parapety” (Wyd. Osobno, 2016), a także zbiór krótkich form „Doktor Bianko i inne opowiadania” (Książkowe Klimaty, 2019). Tytuł ten doczekał się przekładu na język angielski. Maciek Bielawski jest też fotografem, co u pisarza może się przekładać na wyostrzony zmysł obserwacji i umiejętność cierpliwego skupienia się na tym, co na ogół umyka niezauważone. Bohaterami „Ostatniego” jest ósemka klasowych kolegów. Utrzymują ze sobą luźny kontakt, ale pewna umowa, którą wszyscy wspólnie zawierają w dwadzieścia lat po maturze, sprawia, że odtąd stają się ze sobą ściślej związani. Co ich łączy? Koleżeński układ, faustowski zakład wobec nieprzewidywalnego losu czy cynicznie zawarta handlowa transakcja, na której zyska tylko jeden z nich? Losy każdej z postaci opowiadane są na przemian. Jak to z klasowymi kolegami: komuś się powiodło, innemu mniej. Jeden na wozie, inny – pod kreską. Wszyscy borykają się z typowymi życiowymi problemami w różnych proporcjach i konfiguracjach. Poznajemy bliskie osoby głównych bohaterów, historie rozstań, są ich dzieci i nadzieja na nie, kryzysy i burze, czasem większe, czasem w skali mikro, ale zawsze są to wydarzenia w jakimś stopniu wpływające na życie każdego z nich. Akcja powieści toczy się od października 2018 do grudnia 2022, został tutaj ujęty także trudny i nie zawsze jeszcze szeroko w literaturze opisywany okres pandemii. Ale jednocześnie są tu także dosyć wyraziste retrospekcje, nawiązujące do dawnych lat. Szkolne lata bohaterów „Ostatniego” przypadały na przełom lat 80. i 90. XX wieku, które w naszym kraju były czasem gruntownych i radykalnych przemian. Ich obraz znajdziemy w tej książce. Warto zaznaczyć, że nie są to powierzchowne literackie klisze - autor znalazł sposób, by na pierwszym planie znalazły się przede wszystkim historie ludzi. Trzeba uważnie i niespiesznie wczytywać się w tę powieść. Bohaterów jest ośmiu, co sprawia, że nie zawsze zdołamy zapamiętać szczegóły dotyczące każdego z nich. Lektura nie jest więc najłatwiejsza. Ale też w „Ostatniego” wczytać się warto – chociażby z tej racji, że proza Bielawskiego jest na odpowiednio wysokim poziomie, głęboka psychologicznie, z nieźle brzmiącymi dialogami. Z drugiej strony można też doszukać się pewnych jej słabości: trochę mało tu kolorystycznego urozmaicenia i emocjonalnej rozpiętości, wszystko wydaje się pisane "na jednej nucie", co daje efekt znużenia. Wszystkie główne postacie wydają się „bez właściwości” i na swój sposób do siebie podobne. Bodaj wiodącym przesłaniem tej powieści wydaje się jedno: „facet w średnim wieku, w obliczu życiowych doświadczeń i przeciwieństw losu”. Możemy obserwować, jak radzą sobie z nimi główni bohaterowie. Czy znajdą wspólny język z bliskimi im osobami, ze światem, który ich otacza? Jakich wyborów dokonują, jakie wartości uznają za najważniejsze? „Ostatni” do pewnego stopnia jest opisem przypadków reprezentujących mężczyzn po czterdziestce, a więc w okresie, gdy zwykle po raz pierwszy dokonuje się życiowego bilansu, inaczej niż dotąd zaczyna patrzeć w przyszłość. U osób wchodzących w ten wiek często pojawiają się nowe priorytety, a sukces czy poczucie życiowego spełnienia zmieniają smak. Jest to również czas wchodzenia w „smugę cienia”, pokoleniowe doświadczenie, które bez wątpienia każdy przeżywa inaczej. Te niepokoje zostały w "Ostatnim" dosyć dobrze ujęte. Lata transformacji ustrojowej w naszym kraju zapoczątkowały także trwające do dzisiaj zmiany społeczne związane z relacjami kobiet i mężczyzn, zmieniającym się statusem i zrywaniem z wieloma oczekiwaniami i stereotypami dotyczącymi płci. Czy na tym tle „Ostatniego” można odczytać jako sygnał o kryzysie męskości? Pozwolę sobie to pytanie zostawić otwarte, aby nie pozbawiać innych możliwości własnej refleksji i interpretacji tego utworu. Warto więc po książkę Maćka Bielawskiego sięgnąć chociażby po to, aby ewentualnie pokusić się o bilans własnego życia oraz przyjrzeć się swoim relacjom z bliskimi i otaczającym światem.
Tytuł: Ostatni Data wydania: 19 lutego 2024 ISBN: 978-83-66505-54-4 Format: 488s. 120×190mm Cena: 49,90 Gatunek: mainstream Ekstrakt: 70% |