Marina Cwietajewa to jedna z najwybitniejszych poetek XX wieku; obok Anny Achmatowej na pewno najbardziej wyrazista przedstawicielka tej profesji w Rosji. Mimo uznania, jakim cieszyła się jej twórczość, los Cwietajewej nie należał do szczęśliwych – w czym należy upatrywać zarówno winy epoki, w jakiej przyszło żyć pisarce, jak i jej charakteru i osobowości. „Zwierciadła” Mariny Migunowej przedstawiają trzy dekady z biografii artystki.
East Side Story: Mało poetyckie życie wielkiej poetki
[Marina Migunowa „Zwierciadła” - recenzja]
Marina Cwietajewa to jedna z najwybitniejszych poetek XX wieku; obok Anny Achmatowej na pewno najbardziej wyrazista przedstawicielka tej profesji w Rosji. Mimo uznania, jakim cieszyła się jej twórczość, los Cwietajewej nie należał do szczęśliwych – w czym należy upatrywać zarówno winy epoki, w jakiej przyszło żyć pisarce, jak i jej charakteru i osobowości. „Zwierciadła” Mariny Migunowej przedstawiają trzy dekady z biografii artystki.
Marina Migunowa
‹Zwierciadła›
EKSTRAKT: | 80% |
---|
WASZ EKSTRAKT: 0,0 % |
---|
Zaloguj, aby ocenić |
---|
|
Tytuł | Zwierciadła |
Tytuł oryginalny | Зеркала |
Reżyseria | Marina Migunowa |
Zdjęcia | Siergiej Maczilski |
Scenariusz | Anastazja Sarkisian, Jurij Arabow |
Obsada | Wiktoria Isakowa, Roman Polianski, Wiktor Dobronrawow, Aleksandra Moszkowa, Jewgienij Kniaziew, Lidia Ariefjewa, Iwan Suchanow, Igor Pismiennyj, Andriej Diemientjew, Daria Graczowa, Iwan Nikołajew, Radím Lingardt, Maria Kriesina, Walerij Żukow, Joła Sańko |
Muzyka | Aleksiej Ajgi Rok |
Rok produkcji | 2013 |
Kraj produkcji | Rosja |
Czas trwania | 138 min |
Gatunek | biograficzny, dramat, historyczny |
Zobacz w | Kulturowskazie |
Wyszukaj w | Skąpiec.pl |
Wyszukaj w | Amazon.co.uk |
Była skazana na to, by robić karierę naukową bądź artystyczną. Jej ojciec, Iwan Władimirowicz, był z wykształcenia filologiem, profesorem Uniwersytetu Moskiewskiego, matka, Maria – pianistką. Marina Iwanowna Cwietajewa, urodziła się w Moskwie w 1892 roku. Jako dziecko wiele podróżowała po Europie, zwłaszcza z matką; miała okazję zwiedzić – choć nie tylko tym się tam zajmowała – Francję, Niemcy, Szwajcarię. Wcześnie zaczęła pisać; początkowo jedynie poezję, z czasem coraz chętniej poświęcała też czas dramaturgii i eseistyce, nie stroniła od książek wspomnieniowych poświęconych innym artystom pióra. Pierwszy tomik – Album wieczorny” – opublikowała, za własne pieniądze, mając niespełna osiemnaście lat. Dwa lata później ukazała się „Latarnia czarnoksiężnika”, a w kolejnym roku – „Z dwóch książek”. W tym czasie, a więc jeszcze przed wybuchem pierwszej wojny światowej, młodziutka Marina Iwanowna zdążyła, podczas pobytu na Krymie, zakochać się w początkującym publicyście i aktorze, Siergieju Jakowlewiczu Efronie, wziąć z nim ślub i urodzić córkę Ariadnę (nazywaną przez rodzinę i bliskich Alą). Efron, przez całe życie chorujący na płuca, był synem Żyda z Wileńszczyzny i rosyjskiej szlachcianki; rok młodszy od Cwietajewej odwzajemnił jej uczucie i, mimo zadawanych mu przez małżonkę ran, nie potrafił wyzwolić się spod jej uroku do samego końca. Związek Mariny i Siergieja pełen był dramatycznych zakrętów, obfitował w tragiczne zdarzenia, jakby zawisło nad nimi fatum.
Marina Migunowa postanowiła przyjrzeć się biografii pisarki właśnie przez pryzmat jej związku z Efronem. Dlatego akcja filmu zaczyna się w dniu, w którym obdarzeni artystycznym usposobieniem młodzi ludzie zawiązują znajomość, kończy się zaś samobójstwem Cwietajewej. Oba te wydarzenia dzieli dokładnie trzydzieści lat. Trzy dekady znaczone w historii Rosji (a następnie Związku Radzieckiego) wojną światową, dwiema rewolucjami, wojną domową, w końcu budową totalitaryzmu komunistycznego i obroną przed hitlerowskim najazdem. Na tym tle Migunowa opowiedziała nie mniej wstrząsające losy Mariny Iwanownej. Reżyserka przyszła na świat w 1965 roku w stolicy Kraju Rad (w rodzinie geologów). Mając dwadzieścia trzy lata ukończyła studia medyczne i przez kilka kolejnych lat pracowała jako lekarz. Pod upadku ZSRR, zapewne z przyczyn ekonomicznych, zrzuciła lekarski fartuch i przeniosła się do… agencji reklamowej, w której wytrzymała do połowy lat 90. ubiegłego wieku. Wtedy podjęła kolejną ważką decyzję, postanawiając rozpocząć naukę na wydziale reżyserskim Wszechrosyjskiego Państwowego Instytutu Kinematografii (WGIK), który zakończyła z wyróżnieniem. Zadebiutowała, jeszcze podczas studiów, jako autorka krótkometrażowych dokumentów: „Wyspa za morzem południowym” (1997) oraz „Wycieczka na północ” (1998). Potem przyszła kolej na pierwszy film telewizyjny, którym był odcinek serialu sensacyjnego „Katalog śmierci” (1999).
Co ciekawe, dopiero rok po swoim profesjonalnym debiucie Migunowa obroniła dyplom, przedstawiając profesorom w WGIK-u „Czysty poniedziałek”, czyli – trwającą trzy godziny – uwspółcześnioną adaptację dwóch opowiadań Iwana Bunina. Potem poszło już z górki. Obok seriali – melodramatycznych „Lady Bomż” (2001), „I pada śnieg” (2007) oraz kryminalnego „Noża w obłokach” (2002) – nakręciła także pełnometrażowe obrazy telewizyjne: komedie „Żegnaj, doktorze Freud!” (2004), „Hrabia Monte-Negro” (2005), „Miłość Zojki” (2010) i „Uśmiech losu” (2011) oraz melodramaty „Kochankowie” (2006) i „Side-step” (2008). Po tym ostatnim kolejne dwa lata przeznaczyła na pracę nad biografią Cwietajewej. „Zwierciadła” – bo tak dzieło to zostało ostatecznie zatytułowane – miały swoją premierę w czerwcu ubiegłego roku na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie, następnie pokazano je między innymi na warszawskim „Sputniku”; tym bardziej może dziwić fakt, że do kin rosyjskich produkcja Migunowej trafiła dopiero pod koniec kwietnia 2014 roku. Wielkich laurów nie zdobyła. Krytykom najbardziej podobała się ścieżka dźwiękowa, którą nominowano do dwóch najważniejszych nagród filmowych w Rosji – „Złotego Orła” i „Niki”; nominację do tej ostatniej otrzymała również – w kategorii „najlepsza rola żeńska” – wcielająca się w Cwietajewą Wiktoria Isakowa. Niestety, na zgłoszeniu kandydatur się skończyło. Co uznać należy za mocno krzywdzące.
W czasach Związku Radzieckiego z przyczyn politycznych i zapisu cenzorskiego nakręcenie filmu o Cwietajewej nie było możliwe. Zaległości starano się więc nadrabiać po upadku Kraju Rad. Powstały obrazy dokumentalne, jak i fabularne. W przypadku tych drugich wspomnieć należy o dwóch. Sześcioodcinkowy serial Michaiła Kozakowa „Oczarowanie złem” (2006) opowiada o paryskim okresie w życiu poetki i skupia się na skandalu wywołanym przez jej męża, gdy na jaw wyszła współpraca Efrona z wywiadem sowieckim. Marinę Iwanowną zagrała w nim Galina Tiunina, Siergieja Jakowlewicza – Karen Badałow, a Konstantina Rodziewicza (będzie jeszcze o nim mowa) – Aleksiej Sieriebrakow. Rok później powstał z kolei czteroodcinkowy miniserial „Pełnia księżyca” autorstwa Dmitrija Tomaszpolskiego. Co prawda, został on poświęcony głównie Annie Achmatowej, ale i Cwietajewa – grana przez Natalię Fisson – odgrywa w nim niepoślednią rolę. Na tle wspomnianych produkcji telewizyjnych film Migunowej jest, jak dotąd, najpełniejszym portretem życia wybitnej pisarki. I jednocześnie – co też zasługuje na podkreślenie – najbardziej wyrazistym i demaskatorskim. Reżyserka założyła sobie bowiem z góry, że przedstawi Cwietajewą taką, jaka była ona w rzeczywistości, bez apoteozowania i wynoszenia na piedestał. Z drugiej strony czuć, że autorce nie zależało też na odbrązowieniu jej postaci za wszelką cenę. „Zwierciadła” nie są pamfletem na Marinę Iwanowną; po prostu próbują najwierniej, jak się dało, przyjrzeć się jej dorosłemu życiu.
Fabuła filmu została wiernie oparta na biografii poetki, dlatego trudno tu o jakieś szczególne sensacje i tajemnice. Można jednak wymienić kilka punktów zwrotnych akcji i na nie zwrócić szczególną uwagę. Migunowa podzieliła swoje dzieło na prolog i trzy części. W prologu opowiedziała o pierwszym spotkaniu Mariny i Siergieja, natomiast każda z właściwych części poświęcona jest oddzielnemu okresowi w życiu Cwietajewej i Efrona – praskiemu (lata 1922-1925), paryskiemu (1925-1939) i sowieckiemu (1939-1941). Akcja dramatu rozpoczyna się wiosną 1911 roku, kiedy to dziewiętnastoletnia Marina Iwanowna, korzystając z gościny poety, krytyka, malarza i tłumacza Maksymiliana Wołoszyna, wypoczywa w krymskim Kokteblu. Poznaje tam młodziutkiego Siergieja Jakowlewicza, który, choć pisze opowiadania, marzy nade wszystko o karierze aktorskiej; ma już nawet za sobą pierwsze występy w moskiewskim Teatrze Kameralnym prowadzonym przez Aleksandra Tairowa. Dziewczyna zwraca na niego uwagę właśnie podczas nietypowego przedstawienia, gdy wraz ze swoją koleżanką nad brzegiem morza odgrywa on jedną ze scen „Medei” Eurypidesa. Jest tak zauroczona eterycznym młodzieńcem, że postanawia go odszukać, a kiedy już się to udaje, mimo protestów siostry Siergieja, Jelizawiety, porywa go na romantyczny spacer. Tak zaczyna się ich trwający trzy dekady związek, który można chyba bez obaw o przesadę nazwać toksycznym.
Jako że po króciutkim wstępie Migunowa przeskakuje od razu o jedenaście lat, warto wspomnieć o tym, co działo się w tym czasie z bohaterami filmu; ma to bowiem bardzo istotny wpływ na ich dalszy los i oczywiście także na fabułę filmu. Po wybuchu wojny Siergiej zaciąga się do wojska; bywa też jednak w domu, czego skutkiem są narodziny drugiej córki Mariny, upośledzonej umysłowo Iriny. Ten wątek został w filmie pominięty, co można o tyle zrozumieć, że dla akcji nie miałby szczególnego znaczenia. Krótko po przyjściu na świat, co miało miejsce w 1917 roku, dziewczynka została oddana do przytułku, gdzie zmarła trzy lata później; matka nie interesowała się nią, nie jeździła też w odwiedziny. Po wybuchu rewolucji październikowej Efron wziął udział w walkach z bolszewikami w Moskwie, później bronił Krymu, ostatecznie przez Turcję (via Gallipoli i Stambuł) wyjechał do Czechosłowacji. Osiadł w Pradze, gdzie dzięki specjalnemu stypendium rządu czeskiego dla imigrantów z Rosji, mógł studiować na Uniwersytecie Karola, a nawet wydawać gazetę. W tym czasie Marina pozostawała w Rosji radzieckiej; dopiero w 1922 roku otrzymała zgodę na wyjazd i wraz z Ariadną (Alą) przez Berlin dotarła do męża. W tym momencie rozpoczyna się część pierwsza „Zwierciadeł”, zatytułowana „Ciało i dusza”. Migunowa skupia się w niej na miłosnym trójkącie i romansie Cwietajewej z Konstantinem Rodziewiczem (synem polskiego lekarza i jednocześnie generała armii carskiej), przyjacielem męża, jak oni uciekinierem z Rosji.