Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 19 kwietnia 2024

Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Paweł Czuchraj
‹Zimne tango›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Zimne tango
Tytuł oryginalny	Холодное танго
Data premiery	22 czerwca 2017
Reżyseria	Paweł Czuchraj
Zdjęcia	Igor Kliebanow
Scenariusz	Paweł Czuchraj
Obsada	Rinal Muchamietow, Julia Pieriesild, Jelisiej Nikandrow, Asia Gromowa, Siergiej Garmasz, Dainius Kazlauskas, Monica Santoro, Karina Kagramanian, Andrius Dariala, Anna Kotowa
Muzyka	Jurij Potiejenko
Rok produkcji	2017
Kraj produkcji	Litwa, Rosja
Czas trwania	107 minut
Gatunek	melodramat, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

East Side Story: Obcy w swoim kraju
[Paweł Czuchraj „Zimne tango” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Paweł Czuchraj nie rozpieszczał ostatnio swoich wielbicieli. Od premiery jego poprzedniego dzieła minęło bowiem równe dziesięć lat. Tyle właśnie kazał czekać na oddanie pod osąd widzów swego kolejnego obrazu. „Zimne tango” to połączenie filmu wojennego z melodramatem. Jego akcja rozgrywa się w latach 40. XX wieku na terenie okupowanej – najpierw przez Niemców, a następnie Sowietów – Litwy i dotyczy odpowiedzialności Litwinów za współudział w eksterminacji Żydów.

Sebastian Chosiński

East Side Story: Obcy w swoim kraju
[Paweł Czuchraj „Zimne tango” - recenzja]

Paweł Czuchraj
‹Zimne tango›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Zimne tango
Tytuł oryginalny	Холодное танго
Data premiery	22 czerwca 2017
Reżyseria	Paweł Czuchraj
Zdjęcia	Igor Kliebanow
Scenariusz	Paweł Czuchraj
Obsada	Rinal Muchamietow, Julia Pieriesild, Jelisiej Nikandrow, Asia Gromowa, Siergiej Garmasz, Dainius Kazlauskas, Monica Santoro, Karina Kagramanian, Andrius Dariala, Anna Kotowa
Muzyka	Jurij Potiejenko
Rok produkcji	2017
Kraj produkcji	Litwa, Rosja
Czas trwania	107 minut
Gatunek	melodramat, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Paweł Czuchraj (rocznik 1946) nie należy do szczególnie płodnych artystów. Mimo że w przemyśle kinematograficznym zadebiutował już na początku lat 70. ubiegłego wieku (jako operator, a wkrótce potem w roli reżysera), do dzisiaj nakręcił – wraz z tym najnowszym – zaledwie dziesięć filmów pełnometrażowych. Osiem z nich rozpowszechnianych było na dużych ekranach, dwa pokazywano jedynie w telewizji. Wejście do branży miał ułatwione; był przecież synem legendarnego reżysera Grigorija Czuchraja, który zapisał się trwale w historii kina „Czterdziestym pierwszym” (1956) oraz „Balladą o żołnierzu” (1959). Z drugiej strony musiał liczyć się z tym, że będzie porównywany do ojca i że jego obrazy będą oceniane przez pryzmat arcydzieł, jakie wyszły spod ręki Czuchraja seniora. W czasach Związku Radzieckiego nie wyróżniał się niczym szczególnym, dopiero po jego upadku zanotował zwyżkę formy, realizując filmy, które zelektryzowały nie tylko rosyjską, ale i światową publiczność – przede wszystkim dramat sensacyjny „Złodziej” (1997) i polityczny melodramat „Kierowca dla Wiery” (2004). Nieprzypadkowo oba zostały obsypane nagrodami, a pierwszy z nich nawet nominowany do Oscara.

Trzy lata po „Kierowcy…” Paweł Grigorjewicz przeniósł na ekran niedokończoną sztukę Nikołaja Gogola „Gracze”, która choć była całkiem udaną adaptacją rosyjskiej klasyki (na dodatek z rewelacyjną obsadą), nie do końca trafiła w gusta widowni. Od Czuchraja oczekiwano bowiem czegoś innego. Liczono, że teraz już wciąż będzie zabierał głos w sprawach ważnych, dotyczących istotnych tematów społecznych bądź historycznych. Widocznie z tego samego założenia wyszedł sam reżyser, skoro w 2010 roku napisał scenariusz „Próby” – filmu opowiadającego o działaniach stalinowskich naukowców zmierzających do stworzenia radzieckiej bomby termojądrowej. Finałem opowieści miała być próbna eksplozja przeprowadzona na poligonie pod Semipałatyńskiem w sierpniu 1953 roku. Czuchraj rozpoczął już nawet zdjęcia w Kazachstanie, ale wkrótce – z powodu braku pieniędzy – był zmuszony je przerwać. Producenci odkupili scenariusz i oddali go w ręce Aleksandra Kotta, który napisał jego nową wersję – i ostatecznie cały projekt doprowadził do szczęśliwego końca. Paweł Grigorjewicz z jakiegoś powodu nie wyraził jednak zgody na umieszczenie swojego nazwiska na liście płac całkiem zresztą udanej „Próby” (2014).

W 2015 roku postanowił zabrać się za pracę nad kolejnym filmem. Scenariusz, jaki napisał, nosił tytuł „Obcy”, ale ostatecznie przemianowano go na „Zimne tango”. Podobnie jak w przypadku „Kierowcy dla Wiery” Czuchraj zdecydował się opowiedzieć w nim historię niespełnionej miłości, którą umieścił na bardzo konkretnym historyczno-społecznym tle. Obraz otworzył tegoroczny Festiwal Filmowy „Kinotawr” w Soczi, a dwa tygodnie później – 22 czerwca (w rocznicę agresji hitlerowskiej na Związek Radziecki) – wszedł do szerokiej dystrybucji kinowej. Choć raczej nie należy oczekiwać, że będzie skutecznie rywalizował z tegorocznymi rosyjskimi blockbusterami. Fabuła „Zimnego tanga” rozgrywa się w dwóch płaszczyznach czasowych: w 1950 roku – u schyłku epoki stalinowskiej, gdy życie okrutnego gruzińskiego satrapy zbliża się już powoli ku końcowi, ale stworzony przez niego nieludzki system wciąż trzyma się mocno i miażdży niewinnych ludzi, oraz w latach poprzedzających ten moment (począwszy od czerwca 1941 roku). Ważne jest także miejsce akcji – to Litwa, której dzieje w pierwszej połowie XX wieku znaczone były wieloma tragicznymi wydarzeniami.

Przypomnijmy pokrótce: W wyniku działań niemieckich w ostatnich miesiącach pierwszej wojny światowej państwo litewskie wybiło się na niepodległość; szybko jednak popadło w konflikt z Polską, w wyniku którego utraciło swą historyczną stolicę – Wilno. Przez cały okres międzywojenny istniała więc Litwa kadłubowa, rządzona z prowincjonalnego Kowna. W wyniku postanowień paktu Ribbentrop-Mołotow dostała się w ręce Stalina, który najpierw zainstalował tam swoje bazy wojskowe, by w czerwcu 1940 roku zagarnąć całe państwo (razem z Estonią i Łotwą). Komunizacja Litwy trwała dokładnie dwanaście miesięcy. Po 22 czerwca 1941 roku republikę opanowały wojska Wehrmachtu. Wielu Litwinów – wrogo nastawionych zarówno do Polski, jak i Kraju Rad – widziało nadzieję na w miarę swobodne funkcjonowanie pod zarządem niemieckim (być może nawet w przyszłości z ograniczoną na wzór Słowacji suwerennością). Cena za to była jednak bardzo wysoka: pomoc militarna III Rzeszy oraz współudział w eksterminacji w pierwszej kolejności Żydów, a później również Polaków. Nazistom podporządkowano Saugumę (tajną policję litewską) oraz tak zwane „oddziały specjalne” (Ypatingasis būrys), które brały udział w pogromach (między innymi mordowały Żydów w Ponarach).

W takiej właśnie scenerii rozgrywa się „Zimne tango”. Pomijając tę część filmu, która ma miejsce w 1950 roku i która spina klamrą całość fabuły, akcja zaczyna się w dniu niemieckiego ataku na Związek Radziecki. Reżyser (i scenarzysta w jednym) nieprzypadkowo wybiera właśnie ten moment, jakby chcąc podkreślić, że całe zło zrodziło się właśnie tego dnia (co jest jednak tylko półprawdą). Głównym bohaterem obrazu jest Max – dwunasto-, a może trzynastoletni żydowski chłopiec, mieszkający w położonym nad brzegiem Bałtyku miasteczku (czy to Połąga?). Jego matka zarabia na życie jako krawcowa; on sam przejawia talent muzyczny, chętnie przy różnych okazjach grywa na akordeonie. Nie tylko w domu, ale także na ulicy bądź plaży. Tam też zwraca uwagę na śliczną dziewczynę, mniej więcej w tym samym wieku co on. Jej widok zapiera mu dech w piersiach, coś takiego czuje zapewne po raz pierwszy w życiu. Nie ma się więc co dziwić, że nie ma śmiałości, by podejść do niej, zagadnąć; jedynie odprowadza ją wzrokiem. A chwilę później… na nadbałtycką plażę nadlatują niemieckie myśliwce – to Hitler zaatakował Stalina. Armia Czerwona szybko wycofuje się na wschód – i długo jeszcze będzie się wycofywać, aż pod Moskwę, Leningrad i Stalingrad. Na tyle długo, by hitlerowcy zdążyli zrobić porządek z Żydami.

Na wezwanie niemieckiej administracji wszyscy miejscowi Żydzi zgłaszają się w starej fabryce. Tam zostają odebrane im dzieci, które następnie pakowane są na ciężarówkę. Ruta, matka Maxa, musi oddać nie tylko syna, ale także młodszą o kilka lat od niego córeczkę, Liję. Całą akcję, pod nadzorem żołnierzy Wehrmachtu, przeprowadzają Litwini; jednego z nich Ruta zna – to Antanas, sąsiad z ulicy. Błaga go, by wypuścił Maxa i Liję, ale stać ją na wykupienie tylko jednego dziecka – nie może zdecydować się, komu dać szansę na przeżycie, w efekcie tracą ją obydwoje. Na szczęście chłopcu udaje się uciec z transportu, lecz nie jest w stanie uratować siostrzyczki. Jeszcze tego samego dnia wraca do miasta i udaje się do rodzinnego domu. Tam są już nowi lokatorzy, litewskie małżeństwo Tučkusów z córką Laimą. Max rozpoznaje w niej dziewczynkę, którą widział na plaży. Jej ojciec, choć niechętnie, pozwala mu zostać na noc. Ale co będzie z nim dalej? Chciałby odszukać matkę. Laima pozbawia go jednak wszelkich złudzeń – słyszała bowiem od ojca, Vincasa, że wszystkich Żydów wywieziono za miasto i rozstrzelano. Nie mając dokąd pójść, chłopiec zostaje u litewskiej rodziny – i z tego też powodu staje się mimowolnym świadkiem kolejnej tragedii.

Na oczach młodego Żyda żołnierz niemiecki gwałci Laimę; on sam, sparaliżowany strachem, nie jest w stanie jej pomóc. To traumatyczne zdarzenie wpływa na los obojga dzieci, splatając je po wsze czasy nierozerwalną więzią. To jak zawarcie przymierza na śmierć i życie. Od tej pory postępowanie Maxa wobec Litwinki „napędzane” jest straszliwie niebezpieczną (zwłaszcza dla niego samego) mieszanką fascynacji erotycznej i wyrzutów sumienia. Dlatego po wojnie odnajduje ją, stara się pomóc, wyciągnąć z biedy. Proponuje pracę w nocnym klubie – ona zostaje piosenkarką, on przygrywa jej na akordeonie; jest jeszcze drugi akompaniator, skrzypek Jonas, któremu również będzie dane odegrać w tej historii istotną rolę. Z czasem Laima pozwala zbliżyć się Maxowi do siebie, ulega jego niesłabnącemu uczuciu, chociaż zdaje sobie sprawę, że ich związkowi nie jest pisane szczęście. Wciąż bowiem muszą żyć w cieniu dramatu, jaki rozegrał się przed laty. Dramatu, który ma swoje drugie dno, o jakim żydowski mężczyzna nie ma nawet pojęcia. Paweł Czuchraj bardzo umiejętnie skonstruował scenariusz; zbudował napięcie poprzez dodawanie coraz to nowych elementów, dzięki którym stopniowo wzbogaca także portrety psychologiczne głównych bohaterów.

Max chciałby wreszcie zacząć normalnie żyć, założyć rodzinę, spokojnie pracować, ale duchy pomordowanych członków rodziny – przede wszystkim matki i siostry – domagają się pomsty. Dlatego za namową miejscowego komendanta wojskowego, majora Taratuty, nocami przeistacza się w bezwzględnego mściciela, tropiącego zdrajców i kolaborantów, zaprzysięgłych wrogów władzy radzieckiej (w czym bardzo przypomina warszawskiego Żyda Martina Graya, autora wstrząsających wspomnień „Wszystkim, których kochałem”). Ma nadzieję, że w ten sposób ukoi ból duszy po stracie najbliższych. Ale to tylko pozory. Bo czyż możliwe jest odzyskanie równowagi psychicznej, jeśli świadomie budzi się w sobie bestię? To jak igranie z ogniem, zabawa odbezpieczonym granatem. Zaślepiony nienawiścią mężczyzna nie jest w stanie spojrzeć na nową sytuację polityczną, w jakiej znalazła się Litwa, z szerszej perspektywy. Daje się więc wciągnąć w grę, której reguły nie są dla niego do końca jasne, a kto ich nie zna – z góry skazany jest na porażkę. Wierzy za to gorąco w to, że nadejdzie taki moment, kiedy już wystawi i zapłaci wszystkie rachunki. Wtedy, jako moralny zwycięzca, wróci triumfalnie do domu. Do domu, w którym czekać będzie na niego rodzina.

Maxa i Laimę łączą bardzo skomplikowane relacje. Można odnieść wrażenie, że są na siebie skazani, że choćby chcieli pójść swoimi własnymi drogami, nie jest to możliwe. Dlaczego? Ponieważ – chociaż z odmiennych powodów – Historia (sic!) wydała na nich swój wyrok. Zostali przez nią wrzuceni do tego samego worka, który następnie obwiązany został węzłem, z jakim nie poradziłby sobie nawet Aleksander Macedoński. „Zimne tango” zdecydowanie na nastraja optymizmem. I dobrze. Happy end zabrzmiałby w tej opowieści wyjątkowo fałszywie. Takich cudów w filmach Czuchraja dotąd nie było i – miejmy nadzieje – nigdy nie będzie. Co jednak nie oznacza, że widz ma prawo czuć się w stu procentach usatysfakcjonowany. Razić może bowiem – zwłaszcza z perspektywy polskiego widza – finałowa scena (w pewnym stopniu stanowiące powielenie patentu zastosowanego wcześniej przez Pawła Grigorjewicza w „Kierowcy…”), która niepokojąco zmienia wydźwięk filmu. Choć całkiem możliwe, że to jedynie kwestia polskiego przewrażliwienia, nierzadko objawiającego się w ocenach dzieł, które dotykają tematyki Holokaustu.

W głównych rolach reżyser obsadził aktorów będących na fali wznoszącej. W Maxa wcielił się Rinal Muchametow („Przebaczenie”, „Trzej muszkieterowie”, „Przyciąganie”), natomiast w Laimę – Julia Pieriesild („Bitwa o Sewastopol”, „Bohater”, „Nauczyciel”). Drugi plan również „zaludniają” artyści cieszący się sporym uznaniem: majora Taratutę zagrał Siergiej Garmasz („Bikiniarze”, „Dom”, „Wędrowiec”), Jonasa – Litwin Dainius Kazlauskas („Tadas Blinda. Początek”), a Vincasa Tučkusa – jego rodak Andrius Bialobžeskis. Szukając odpowiedniego operatora, Czuchraj sięgnął po znanego już sobie dobrze z czasów pracy nad „Kierowcą dla Wiery” Igora Kliebanowa („Miraż”, „Solo na saksofonie”); z kolei zadanie stworzenia ścieżki dźwiękowej powierzono niezwykle doświadczonemu Jurijowi Potiejence („Batalion”, „Czas pionierów”).

2 lipca 2017

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Fallout: Odc. 2. Elementy układanki zaczynają do siebie pasować
Marcin Mroziuk

19 IV 2024

Z jednej strony trudno nam zachować powagę, gdy obserwujemy, jak bardzo zachowanie Lucy nie pasuje do zwyczajów i warunków panujących na powierzchni. Z drugiej strony w miarę rozwoju wydarzeń wygląda na to, że właśnie ta młoda kobieta ma szansę wykonać z powodzeniem misję, która na pierwszy rzut oka jest ponad jej siły.

więcej »

Klasyka kina radzieckiego: Odcięta głowa Jima Clarka
Sebastian Chosiński

17 IV 2024

Niby powinny cieszyć nas wielkie sukcesy odnoszone przez polskich artystów poza granicami kraju. A powieść Brunona Jasieńskiego „Człowiek zmienia skórę” bez wątpienia taki sukces odniosła. Tyle że to sukces bardzo gorzki: po pierwsze – książka była typowym przejawem literatury socrealistycznej, po drugie – nie uchroniła autora przed rozstrzelaniem przez NKWD. Cztery dekady po jego śmierci na jej podstawie powstał w sowieckim Tadżykistanie telewizyjny serial.

więcej »

Co nam w kinie gra: Perfect Days
Kamil Witek

16 IV 2024

„Proza życia według klozetowego dziada” może nie brzmi za zbyt chwytliwy filmowy tagline, ale Wimowi Wendersowi chyba coraz mniej zależy, aby jego filmy cechowały się przede wszystkim potencjałem na komercyjny sukces. Zresztą przepełnione nostalgią „Perfect Days” koresponduje całkiem nieźle z powoli podsumowującym swoją twórczość Niemcem, który jak wielu starych mistrzów, powoli zaczyna odchodzić do filmowego lamusa. Nie znaczy to jednak, że zasłużony reżyser żegna się z kinem. Tym bardziej że (...)

więcej »