Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 26 kwietnia 2024

Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Igor Gostiew
‹Bezprawie›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Bezprawie
Tytuł oryginalny	Беспредел
Reżyseria	Igor Gostiew
Zdjęcia	Grigorij Bielieńkij
Scenariusz	Leonid Nikitinski, Igor Gostiew
Obsada	Andriej Taszkow, Anton Androsow, Aleksandr Mochow, Lew Durow, Siergiej Garmasz, Nail Idrisow, Aleksiej Ablepichin, Aleksandr Kuzniecow, Wiktor Pawłow, Michaił Żygałow, Oleg Rogaczow, Aleksandr Borowikow, Irina Awierina, Lew Poliakow, Wiktor Kosych
Muzyka	Andriej Pietrow
Rok produkcji	1989
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	97 min
Gatunek	dramat, kryminał
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Klasyka kina radzieckiego: Krwawe porachunki w kolonii karnej
[Igor Gostiew „Bezprawie” - recenzja]

Sebastian Chosiński

W grudniu 1989 roku Polskę obiegły szokujące zdjęcia z Zakładu Karnego w Czarnem, w którym doszło do stłumionego siłą przez strażników i milicjantów buntu więźniów. Podobne wydarzenia rozegrały się rok wcześniej w Związku Radzieckim, w kolonii karnej nieopodal Rygi. Na ich podstawie Igor Gostiew nakręcił wstrząsający dramat, którego tytuł mówi praktycznie wszystko – „Bezprawie”.

Sebastian Chosiński

Klasyka kina radzieckiego: Krwawe porachunki w kolonii karnej
[Igor Gostiew „Bezprawie” - recenzja]

Igor Gostiew
‹Bezprawie›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Bezprawie
Tytuł oryginalny	Беспредел
Reżyseria	Igor Gostiew
Zdjęcia	Grigorij Bielieńkij
Scenariusz	Leonid Nikitinski, Igor Gostiew
Obsada	Andriej Taszkow, Anton Androsow, Aleksandr Mochow, Lew Durow, Siergiej Garmasz, Nail Idrisow, Aleksiej Ablepichin, Aleksandr Kuzniecow, Wiktor Pawłow, Michaił Żygałow, Oleg Rogaczow, Aleksandr Borowikow, Irina Awierina, Lew Poliakow, Wiktor Kosych
Muzyka	Andriej Pietrow
Rok produkcji	1989
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	97 min
Gatunek	dramat, kryminał
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

W ostatnich latach istnienia ZSRR w kraju tym panowała oligarchiczna gerontokracja. System ten, mający z definicji chronić władzę partyjnego „betonu”, przyczynił się jednak do powolnego upadku tego państwa. Gdy w krótkim czasie zmarło trzech kolejnych, bardzo wiekowych, sekretarzy generalnych Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego – najpierw Leonid Breżniew (10 listopada 1982 roku), następnie Jurij Andropow (9 lutego 1984) i wreszcie Konstantin Czernienko (10 marca 1985) – zdecydowano się w końcu na wybór polityka młodszego pokolenia. W chwili objęcia najważniejszego stanowiska w Kraju Rad Michaił Gorbaczow miał zaledwie pięćdziesiąt cztery lata. I niemal z miejsca zabrał się za reformę systemu. Popularność zdobyły związane z tym takie hasła, jak „pieriestrojka” (czyli przebudowa), „głasnost’” (jawność) i „uskorienije” (przyspieszenie). Poluzowano cenzurę, zwiększono swobody obywatelskie, zaczęto przymierzać się do urynkowienia gospodarki.

Informacje o zmianach politycznych i gospodarczych zaczęły przenikać również więzienne mury, docierały do rozsianych jak kraj długi i szeroki kolonii karnych. Więźniowie również byli przekonani, że zyskają na wprowadzanych reformach, chociażby za sprawą oczekiwanej powszechnie amnestii. Byli także przekonani, że skostniały system więziennictwa, oparty jeszcze na zasadach stalinowskich, musi się zmienić. Ale wiele zmian następowało zbyt wolno. Rodziło to napięcia, które niekiedy kończyły się krwawymi buntami. Podobnymi do tego, jaki miał miejsce w Polsce w grudniu 1989 roku w Zakładzie Karnym w Czarnem na Pomorzu. Rok wcześniej do identycznych wydarzeń doszło w kolonii pod Rygą (pamiętajmy, że Łotwa była wówczas sowiecką republika). Był to już okres względnej swobody słowa, dlatego na miejscu tragedii mógł pojawić się dziennikarz moskiewskiego tygodnika „Ogoniok” („Огонёк”), który wszystko skrupulatnie opisał.

Tekst autorstwa trzydziestopięcioletniego wtedy Leonida Nikitinskiego zrobił wstrząsające wrażenie na pewnym reżyserze filmowym, który postanowił niemal natychmiast nakręcić na jego podstawie film. Tak powstał jeden z najgłośniejszych obrazów filmowych czasów „pieriestrojki” – dramat kryminalny „Bezprawie”. Tym twórcą był Igor Aronowicz Gostiew, wtedy już bardzo doświadczony, zbliżający się do kresu kariery. Urodził się w Moskwie w 1925 roku. Jako dwudziestodwulatek został absolwentem wydziału ekonomicznego Wszechzwiązkowego Państwowego Instytutu Kinematografii (WGIK). Przez kilkanaście lat pracował jako „dyrektor filmowy”, pełniąc de facto funkcję producenta filmów dokumentalnych i popularnonaukowych. I nie były to byle jakie obrazy: dotyczyły bowiem pierwszych w ZSRR prób z bronią jądrową i wodorową oraz pierwszych lotów w kosmos. Bez dwóch zdań Gostiew zaliczał się do ludzi zaufanych.

Z czasem jednak Igor Aronowicz zaczął mieć większe ambicje artystyczne, dlatego też w 1962 roku ukończył dodatkowo wydział reżyserski WGIK-u (za mistrza mając samego Aleksandra Stołpera). Doświadczenie w nowym fachu zdobywał, pracując pod okiem Michaiła Jerszowa (melodramat „Więzy krwi”, 1963), Iwana Pyrjewa (melodramat „Światło odległej gwiazdy”, 1965) i Jurija Czuliukina (komedia „Królewska fregata”, 1966). Pierwszymi samodzielnymi, jeszcze krótkometrażowymi, dziełkami Gostiewa były – na poły edukacyjne – „Incydent” (1967) oraz „Dzień bez hamulców” (1970), pomiędzy którymi – do spółki z enerdowskim reżyserem Heinzem Liesendahlem – zrealizował film-koncert „Moskwa w nutach” (1969). Wystąpiły w nim takie gwiazdy radzieckiej estrady, jak Muslim Magomajew, Polka Edyta Piecha czy Ludmiła Gurczenko. Kinowy debiut fabularny twórca zaliczył dopiero w 1972 roku, a więc mając czterdzieści siedem lat, kręcąc szpiegowski kryminał „Radioznacznik”.

Potem poszło już z górki. Popularność i przychylność władz oraz widzów Igor Aronowicz zyskał przede wszystkim za sprawą wojennej trylogii „Rozerwany pierścień” (1975), „Front za linią frontu” (1977) oraz „Front na tyłach wroga” (1981). W latach 80., gdy rozluźniono cenzurę, zainteresował się tematyką polityczną („Europejska historia”, 1984) i społeczną („Ostatnia wola”, 1986). W 1987 roku w kooperacji z kinematografią syryjską zrealizował dramat „Nagonka”, który był zimnowojenną opowieścią rozgrywającą się na Bliskim Wschodzie (główną żeńską rolę zagrała w nim… Grażyna Szapołowska). Rok później przeczytał w „Ogonioku” artykuł Nikitinskiego, po czym niemal z marszu przystąpił do pracy nad „Bezprawiem”, którego premiera odbyła się w czerwcu 1990 roku. Był to okres, kiedy w kinie radzieckim dominowała tak zwana „czornucha”, czyli obrazy przedstawiające mroczną stronę życia w Kraju Rad (do tego gatunku zaliczano również między innymi słynne „Małą Wierę” Wasilija Piczuła i „Dewizówkę” Piotra Todorowskiego) – i „Bezprawie” idealnie się w ten nurt wpisywało.

Akcja filmu rozgrywa się za murami jednej z tysięcy w Związku Radzieckim kolonii karnych. To zakład, w którym w osobnych pawilonach umieszczeni są więźniowie odsiadujący niższe wyroki (na przykład za spekulację czy złodziejstwo) oraz groźni recydywiści (głównie mordercy). Jedynym miejscem, w jakim mogą się zetknąć ze sobą, jest karcer. Ci pierwsi pracują w szwalni, chociaż są wśród nich tacy, którzy aspirując do pełnienia roli bandyckiego autorytetu, czyli „wora w zakonie”, odmawiają jej wykonywania. Takim człowiekiem jest „Mogoł”, wokół którego skupiają się najgroźniejsi aresztanci przydzieleni do oddziału dziesiątego. Wprowadzają oni własne porządki, żądają od innych posłuszeństwa, a kiedy nie mogą wyegzekwować go po dobroci, używają siły. Wkrótce do oddziału zostają skierowani nowi więźniowie: Jurij Kołganow (ksywka „Kałgan”), który trafił za kratki na cztery lata za pobicie nowego faceta swojej eksdziewczyny, oraz skazany na rok nieśmiały inteligent Wiktor Moszkin. Oficjalnie zamknięto go za nielegalny handel znaczkami (stąd przydomek „Filatelista”), ale nietrudno się domyśleć, że chodziło raczej o sprawy polityczne.

„Kałgan” stara się początkowo trzymać na uboczu, ale jego buntownicza natura szybko daje o sobie znać. Kiedy odmawia pracy, trafia do karceru, gdzie poznaje „Kniazia”, najgroźniejszego z więźniów odsiadujących karę w kolonii. I chociaż zostaje poddany przez jego ludzi okrutnemu rytuałowi więziennemu, nie załamuje się, czym zyskuje szacunek bandyty. Po powrocie na oddział „Mogoł” stara się przeciągnąć Jurija na swoją stronę; ten – dla świętego spokoju – gotowy jest się dogadać. Wtedy jednak dzieje się coś, co sprawia, że Kołganow zawraca z obranej drogi. To śmierć innego osadzonego, przyjaciela, który prosił go o to, by „pozostał człowiekiem”. Zmianę w zachowaniu „Kałgana” dostrzega również major Markiełow (którego więźniowie nazywają „Kumem”), szef wydziału operacyjnego w kolonii. Chce on uczynić Jurija swoją wtyczką, zaczyna więc z nim podstępną grę, której początek wyznacza zaproszenie na widzenie Leny, byłej dziewczyny Kołganowa.

Markiełow – doświadczony oficer, który karierę w więziennictwie zaczynał pewnie w latach pięćdziesiątych – stosuje, dotąd bardzo skuteczną metodę, „dziel i rządź”. Kiedy nie potrafi więźnia spacyfikować, stara się go skompromitować w oczach innych. I tak właśnie dzieje się z „Filatelistą”, który – zdaniem majora – staje się coraz większym zagrożeniem, ponieważ bez przerwy przekonuje innych, że nie mogą pozwolić traktować siebie, jakby byli niewolnikami. Że nawet siedząc za kratami, mają swoje prawa. Takie gadanie może jednak naruszyć panujące w zakładzie relacje. Markiełow postanawia więc przekonać „Mogoła”, że Moszkin zdradził i został jego informatorem, co pociąga za sobą cały ciąg dramatycznych zdarzeń. Sytuacja w ekspresowym tempie wymyka się spod kontroli i prowadzi do krwawych rozliczeń pomiędzy więźniami, a w dalszej kolejności – do regularnej bitwy ze strażnikami i wojskiem.

„Bezprawie” to bardzo naturalistyczny dramat więzienny, który nie mógłby powstać w czasach przed „pieriestrojką”. Po pierwsze dlatego, że pokazuje część więźniów jako ofiary systemu, po drugie – ponieważ kierownictwo kolonii przedstawione jest jako niekompetentne i nieudolne; z kolei nieuczciwe postępowanie Markiełowa staje się bezpośrednio zarzewiem krwawego buntu. Gostiew nie stosuje jednak prostego podziału na „czarne” i „białe” („Kniaź”, „Mogoł” i ich ludzie są zdeklarowanymi bandytami, dla których życie ludzkie nie przedstawia żadnej wartości), choć są też w „Bezprawiu” bohaterowie bez skazy. Jednym z nich jest „Filatelista”, innym – starszy lejtnant Kasimow, teraz strażnik, a wcześniej piłkarz moskiewskiego Dynama (klubu „bezpieczniackiego”, którego założycielem był… Feliks Dzierżyński), który uważa, że osadzonych można resocjalizować również poprzez okazywanie im szacunku i rozwijanie ich zainteresowań (nie ma tu oczywiście na myśli najbardziej zatwardziałych kryminalistów pokroju „Kniazia”).

W roli „Kałgana” Gostiew obsadził mającego już pewne doświadczenie filmowe i sceniczne Andrieja Taszkowa („Boris Godunow”, „Doktor Liza”). „Filatelistę” zagrał Anton Androsow, który rozczarowany nieudaną karierą aktorską, na początku XXI wieku został producentem i reżyserem… filmów pornograficznych. „Mogoł” ma z kolei twarz młodego Siergieja Garmasza („Morfina”, „Dwa bilety do domu”), lejtnant Kasimow – Aleksandra Kuzniecowa („Szpieg”, „Główny”), a żydowski więzień „Parchaty” – Aleksandra Mochowa („Szczęściarz”, „Jelcyn. Trzy dni sierpnia”). Starsze pokolenie aktorskie reprezentowali natomiast wcielający się w majora Markiełowa Lew Durow („Piędź ziemi [Skrawek ziemi ojczystej]”, „Muchtar na tropie”), Wiktor Pawłow („Dwanaście krzeseł”, „Kontrnatarcie”) jako podpułkownik Michaił Iwanowicz, komendant kolonii karnej, wreszcie Michaił Żygałow („Morderczy Afganistan”), który zagrał recydywistę „Kniazia”.

Autorem zdjęć do „Bezprawia” był Grigorij Bielieńkij, którego nazwisko może powiedzieć dzisiaj coś chyba jedynie najwytrawniejszym znawcom kina radzieckiego i rosyjskiego. Udanie jednak oddał on na ekranie więzienną rzeczywistość, stosując – zapewne na życzenie reżysera – dokumentalną formę narracji. Za to twórcą ścieżki dźwiękowej, zapadającej w pamięć, był jeden z najznamienitszych kompozytorów – Andriej Pietrow (1930-2006), znany z takich hitów, jak „Chodząc po Moskwie” (1963), „Biały Bim Czarne Ucho” (1976), „Dworzec dla dwojga” (1982), „Gorzki romans” (1984) i dziesiątek innych. Po „Bezprawiu” Igor Gostiew nakręcił jeszcze tylko jeden film – oparty na faktach, opowiadający o nieudanym zamachu na Nikitę Chruszczowa dramat polityczno-sensacyjny „Szare wilki” (1993). Rok później reżyser zmarł i został pochowany na Cmentarzu Kuncewskim w Moskwie.

15 września 2021

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Klasyka kina radzieckiego: Said – kochanek i zdrajca
Sebastian Chosiński

24 IV 2024

W trzeciej części tadżyckiego miniserialu „Człowiek zmienia skórę” Bension Kimiagarow na krótko rezygnuje z socrealistycznej formuły opowieści i przywołuje dobre wzorce środkowoazjatyckich easternów. Na ekranie pojawiają się bowiem basmacze, których celem jest zakłócenie budowy kanału. Ten wątek służy również scenarzystom do tego, by ściągnąć kłopoty na głowę głównego inżyniera Saida Urtabajewa.

więcej »

Fallout: Odc. 3. Oko w oko z potworem
Marcin Mroziuk

22 IV 2024

Nie da się ukryć, że pozbawione głowy ciało Wilziga nie prezentuje się najlepiej, jednak ważne okazuje się to, że wciąż można zidentyfikować poszukiwanego zbiega z Enklawy. Obserwując rozwój wydarzeń, możemy zaś dojść do wniosku, że przynajmniej chwilowo szczęście opuszcza Lucy, natomiast Maximus ląduje raz na wozie, raz pod wozem.

więcej »

East Side Story: Czy można mieć nadzieję w Piekle?
Sebastian Chosiński

21 IV 2024

Mariupol to prawdopodobnie najboleśniej doświadczone przez los ukraińskie miasto w toczonej od ponad dwóch lat wojnie. Oblężone przez wojska rosyjskie, przez wiele tygodni sukcesywnie niszczone ostrzałami z lądu, powietrza i morza. Miasto zamordowane po to, by złamać opór jego mieszkańców i ukarać ich za odrzucenie „ruskiego miru”. O tym opowiada dokument Maksyma Litwinowa „Mariupol. Niestracona nadzieja”.

więcej »