Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 18 kwietnia 2024

W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.

Filmy

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

kinowe

Perfect Days
Wim Wenders
Fallout. Sezon 1
Jonathan Nolan, Clare Kilner, Frederick E.O. Toye, Daniel Gray Longino

więcej »

dvd i blu-ray

Brak nowości w minionym tygodniu. Aby zobaczyć wcześniejsze, kliknij.

Zapowiedzi

kinowe

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

dvd i blu-ray

Brak zapowiedzi na najbliższy tydzień. Aby zobaczyć późniejsze, kliknij.

Władimir Basow
‹Dni Turbinów – część 1›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Dni Turbinów – część 1
Tytuł oryginalny	Дни Турбиных
Reżyseria	Władimir Basow
Zdjęcia	Leonid Krajnienkow, Ilja Mińkowiecki
Scenariusz	Władimir Basow
Obsada	Andriej Miagkow, Andriej Rostocki, Walentina Titowa, Oleg Basiłaszwili, Władimir Basow, Piotr Szczerbakow, Wasilij Łanowoj, Siergiej Iwanow, Wiktor Czekmariow, Margarita Krinicyna
Muzyka	Wieniamin Basner
Rok produkcji	1976
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	76 min
Gatunek	historyczny, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Klasyka kina radzieckiego: Bój o Ukrainę
[Władimir Basow „Dni Turbinów – część 1” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Michaił Bułhakow nie zaliczał się do pupilków władzy radzieckiej. Jego najważniejsze dzieła – jak powieści „Mistrz i Małgorzata” oraz „Biała gwardia” – zatrzymywane były przez sowiecką cenzurę. W przypadku tej drugiej wyjściem okazała się przeróbka sceniczna, której autor nadał nowy tytuł – „Dni Turbinów”. Pół wieku po teatralnej premierze dramatu jego wersję telewizyjną przedstawił Władimir Basow.

Sebastian Chosiński

Klasyka kina radzieckiego: Bój o Ukrainę
[Władimir Basow „Dni Turbinów – część 1” - recenzja]

Władimir Basow
‹Dni Turbinów – część 1›

EKSTRAKT:	70%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Dni Turbinów – część 1
Tytuł oryginalny	Дни Турбиных
Reżyseria	Władimir Basow
Zdjęcia	Leonid Krajnienkow, Ilja Mińkowiecki
Scenariusz	Władimir Basow
Obsada	Andriej Miagkow, Andriej Rostocki, Walentina Titowa, Oleg Basiłaszwili, Władimir Basow, Piotr Szczerbakow, Wasilij Łanowoj, Siergiej Iwanow, Wiktor Czekmariow, Margarita Krinicyna
Muzyka	Wieniamin Basner
Rok produkcji	1976
Kraj produkcji	ZSRR
Czas trwania	76 min
Gatunek	historyczny, wojenny
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	Skąpiec.pl
Wyszukaj w	Amazon.co.uk

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Historia lubi się powtarzać. Czasami po dość długim czasie. Obecna inwazja Rosji na Ukrainę nie jest pierwszą tego typu „akcją” podjętą przez Kreml. I nie ma w zasadzie znaczenia fakt, czy rządzą nim carowie (względnie caryca), czy też bolszewicy. Sto lat temu, gdy kończyła się pierwsza wojna światowa, Ukraina również stała się polem walki o wpływy. Uczestniczyli w niej podzieleni na kilka obozów politycznych sami Ukraińcy, ale również Rosja radziecka i odbudowująca swój suwerenny byt po ponad stu dwudziestu latach niewoli Polska; gdzieś w tle czaili się też przegrani Niemcy. Pod wieloma względami konflikt tamten był dużo bardziej skomplikowany niż obecny. Dzisiaj wszystko jest oczywiste; podział na dobrych i złych nie nastręcza najmniejszych wątpliwości; w latach 1918-1922 rozbity wewnętrznie naród nie był aż tak bardzo zdeterminowany w kwestii budowy niepodległego państwa i tym samym podatniejszy na wpływy zewnętrzne.

Po co ten historyczny wstęp? Aby uzmysłowić sobie, dlaczego temat ten był tak ważny dla urodzonego w Kijowie rosyjskiego pisarza Michaiła Afanasjewicza Bułhakowa (1891-1940), który poświęcił mu powieść „Biała gwardia”, później przerobioną jeszcze na dramat sceniczny zatytułowany „Dni Turbinów”. Historia obu tych dzieł też jest zresztą bardzo ciekawa. Mając trzydzieści lat, Bułhakow zamieszkał w Moskwie, gdzie zarabiał na życie jako reporter, felietonista i działacz oświatowy. A poza tym pisał, pisał i… pisał. „Biała gwardia”, której akcja rozgrywa się w Kijowie na przełomie lat 1918-1919, a w której sportretowani zostali krewni i znajomi autora (w tym on sam), powstawała przez dwa lata. Pracę nad nią Michaił Afanasjewicz rozpoczął w 1922, a zakończył w 1924 roku. Jej fragmenty ukazały się pierwotnie w Berlinie (1924-1925); później część pierwszą wydrukowano w Związku Radzieckim w czasopiśmie „Rossija” (1925), ale druk jej kontynuacji zablokowała cenzura; całość dzieła ukazała się więc na emigracji we Francji (1927-1929).

Bułhakowowi żal jednak było tej prozy, kiedy więc w 1925 roku zgłosiło się do niego szefostwo Moskiewskiego Akademickiego Teatru Artystycznego (MChAT) z propozycją stworzenia na bazie powieści sztuki – przystał na to z ochotą. Pierwsza wersja tekstu była gotowa we wrześniu następnego roku. Szybko też przeniesiono go na scenę, po trzech latach jednak spektakl trzeba było z przyczyn cenzorskich zdjąć. Legenda głosi, że przeciw tej decyzji wystąpił sam Józef Stalin, który nakazał przywrócić „Dni Turbinów” na afisz, co stało się faktem. Od tej pory przedstawienie było grane nieprzerwanie do 1941 roku, czyli do hitlerowskiej agresji na Kraj Rad. W tym czasie odbyło się prawie tysiąc pokazów, co świadczy o tym, jak wielką popularnością cieszyło się dzieło Michaiła Afanasjewicza. W kontekście tego dziwić może, że tak długo zwlekano z jego przeniesieniem na ekran. Na dodatek pierwsi zrobili to wcale nie Rosjanie, ale Włosi (w 1969 roku). Dopiero rok po nich po ten i dwa inne zbliżone tematycznie teksty Bułhakowa sięgnęli Aleksandr Ałow i Władimir Naumow, kręcąc „Ucieczkę”. Telewizyjna trzyczęściowa ekranizacja „Dni Turbinów” powstała sześć lat później, a na serial oparty na pełnym wydaniu „Białej gwardii” trzeba było czekać aż do 2012 roku.

Trudu przeniesienia na ekran „Dni Turbinów” podjął się Władimir Pawłowicz Basow (1923-1987), który zaczynał karierę jako aktor („Chodząc po Moskwie”, „Operacja Y, czyli Przypadki Szurika”, „Trzydzieści trzy”, „Afonia”), ale szybko też spróbował swych sił w reżyserii. Wielką popularność przyniosła mu zwłaszcza czteroczęściowa kinowa epopeja wojenno-szpiegowska „Tarcza i miecz” („Bez prawa do bycia sobą”, „Rozkaz – przetrwać…”, „Nie podlega odwołaniu”, „Ostatnia granica”), która w 1968 roku przyciągała do radzieckich dziesiątki milionów widzów. Pięć lat później Basow zabrał się za ekranizację dzieła Bułhakowa i zrobił to z typowym dla siebie pietyzmem, starając się – był w końcu także scenarzystą obraz – jak najwierniej odtworzyć wojenną rzeczywistość sportretowaną przez rosyjskiego pisarza.

By jednak wychwycić wszystkie niuanse tekstu, które znalazły odzwierciedlenie również w filmie, trzeba przybliżyć kontekst historyczny wydarzeń. Wielokrotnie przywoływaną w „Dniach Turbinów” postacią jest Pawło Skoropadski (1873-1945) – urodzony w niemieckim Wiesbaden carski oficer, który brał udział w wojnie japońsko-rosyjskiej i pierwszej wojnie światowej. 19 stycznia 1918 roku, za zgodą okupacyjnych władz niemieckich i austro-węgierskich, w Kijowie proklamowano powstanie Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL), której głową został – jako prezydent – Mychajło Hruszewski. Jego władza była jednak słaba, co postanowił wykorzystać właśnie Skoropadski, który 29 kwietnia z poparciem Niemców przeprowadził zamach stanu i ogłosił przekształcenie URL w Państwo Ukraińskie, często nazywane także od tytułu noszonego przez nowego przywódcę Hetmanatem. De facto był to kraj rządzony dyktatorsko i opierający się na sile militarnej armii niemieckiej. Tyle że po podpisaniu na początku marca 1918 roku pokoju w Brześciu Niemcy mieli się z tych ziem z czasem wycofać.

Stało się to faktem po 11 listopada, kiedy to w podparyskim Compiègne Niemcy zostali zmuszeni do podpisania rozejmu. Dla Skoropadskiego oznaczało to utratę sojuszników, dzięki którym utrzymywał się na swoim hetmańskim „tronie”. Postanowił z tego skorzystać skonfliktowany z nim socjaldemokrata Symon Petlura (1879-1926), który był, obok pułkownika Jewhena Konowalca, jednym z dowódców Strzelców Siczowych – jednostki powołanej przez hetmana, ale potem zbuntowanej przeciwko niemu i rozwiązanej. Tracąc stopniowo wsparcie Niemców i obawiając się rosnących wpływów Petlury, a z drugiej strony nadciągających z północy bolszewików, w listopadzie 1918 roku Skoropadski wezwał do zjednoczenia Ukrainy z „białą” Rosją, co doprowadziło do otwartego powstania przeciwko niemu. W połowie grudnia do Kijowa wkroczyli Strzelcy Siczowi (hetman uciekł w przebraniu do Niemiec), Petlura przywrócił Ukraińską Republikę Ludową, a władzę przekazał w ręce złożonego z socjalistów i socjaldemokratów, współpracującego z Ententą, Dyrektoriatu.

Wkrótce też, po likwidacji w Galicji Wschodniej Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej, która przetrwała do czerwca 1919 roku, musiał walczyć przeciwko Polsce, z którą następnie sprzymierzył się, jeszcze groźniejszego wroga widząc w bolszewikach. Ale to już późniejsza historia. „Dni Turbinów” skupiają się na wydarzeniach z grudnia 1918 i stycznia 1919 roku. Kijów formalnie wciąż jest stolicą Państwa Ukraińskiego, na czele którego stoi hetman Skoropadski. Na miasto z dwóch kierunków maszerują jednak jego wrogowie: Strzelcy Siczowi Petlury i Armia Czerwona; z kolei Niemcy, najważniejsi sojusznicy hetmana, szykują się do ewakuacji. W domu przy Zejściu Andriejewskim (Андріївський узвіз) na rozwój wypadków czekają członkowie rodu Turbinów (pisząc o nich, Bułhakow portretował własną rodzinę – nazwisko Turbin nosiła przed ślubem jego babcia ze strony matki). Właścicielem piętrowego budynku jest Lisowicz (w rzeczywistości był nim architekt Wasilij Listowniczij), który wraz z małżonką Wandą przygotowuje się na ciężkie czasy i pod osłoną nocy w różnych skrytkach w ścianach ukrywa cenne przedmioty. Jednocześnie uważnie wsłuchuje się w to, co dzieje się na piętrze, gdzie swoje pomieszczenia zajmują Turbinowie.

Najważniejszym wśród nich jest dwudziestoośmioletni pułkownik-artylerzysta Aleksiej Wasiljewicz Turbin (w cywilu lekarz-wenerolog, wzorowany na samym Bułhakowie), z którym przebywa młodszy brat Nikołaj Wasiljewicz, czyli Nikołka, niespełna osiemnastoletni junkier, oraz ich siostra Jelena, żona Władimira Robertowicza Talberga, pułkownika sztabu generalnego w armii hetmana Skoropadskiego. Każdy z nich przepełniony jest troską o przyszłość. Aleksiej, choć mocno przybity, gotów jest walczyć dalej przeciwko Petlurze i bolszewikom; Jelena martwi się o męża, który powinien pojawić się w domu, ale którego wciąż nie ma. Zamiast niego pojawia się kapitan Wiktor Wiktorowicz Myszłajewski, który przybył do Kijowa wraz z generałem Biełorukowem; nie przywozi dobrych wieści – miasto na pewno zostanie lada dzień zaatakowane i trzeba go będzie bronić przed Strzelcami Siczowymi. Kiedy ponownie rozlega się dzwonek do drzwi, staje w nich nieznany Turbinom młodzian, którym okazuje się przybyły z Żytomierza kuzyn Władimira Robertowicza, młody i nieporadny Łarion Łarionowicz Surżański

W końcu przybywa – cały i zdrowy – długo oczekiwany przez Jelenę Talberg. Przywiezione przez niego informacje są jeszcze bardziej kasandryczne: będąc w niemieckim sztabie, dowiedział się, że Niemcy zamierzają opuścić Skoropadskiego, o czym on sam jeszcze ponoć nie wie. Władimir Robertowicz, bojąc się o swoje życie, postanawia wyjechać z transportem armii niemieckiej do Berlina. Przekonuje żonę, że po to, aby tam walczyć dalej o sprawę ukraińską, ale ta nie ma wątpliwości, że krok męża wynika z tchórzostwa; podobnie zresztą uważa pułkownik Turbin – z tego powodu między szwagrami wybucha kłótnia. Nic jednak nie jest w stanie wpłynąć na zmianę decyzji Talberga. Gdy znika, zjawiają się – trochę jak duchy z umierającego świata – kolejni goście, znajomi gospodarzy: kapitan Aleksandr Bronisławowicz Studziński oraz od dawna zakochany w Jelenie adiutant hetmana Leonid Jurjewicz Szerwiński. Czekając na to, co nieuchronne, urządzają ucztę, która zamienia się w wyjątkowo ponurą inscenizację.

Telewizyjna premiera „Dni Turbinów”, którzy okazali się bardzo wierną ekranizacją dzieła Bułhakowa, miała miejsce na początku listopada 1976 roku. O sukcesie filmu i jego nieprzemijającej, mimo upływu lat, wartości zdecydowało również doskonałe aktorstwo. Basow, który dla siebie zarezerwował postać Myszłajewskiego, sięgnął po artystów z najwyższej półki. W Aleksieja Wasiljewicza wcielił się zmarły przed rokiem Andriej Miagkow („Bracia Karamazow”, „Ironia losu, czyli Szczęśliwego Nowego Roku”, „Gorzki romans”), w jego siostrę Jelenę – Walentina Titowa („Tarcza i miecz”, „Setka dla kurażu”), a brata Nikołkę – Andriej Rostocki („Oni walczyli za Ojczyznę”). Pułkownik Talberg ma natomiast twarz Olega Basiłaszwilego („Biurowy romans”, „Kurier”), Studziński – Piotra Szczerbakowa („Ochotnicy”, „Łzy płynęły”), Szerwiński – Wasilija Łanowoja („Anna Karenina”, „Oficerowie”), zaś Łarion – Siergieja Iwanowa („Tylko «starcy» idą w bój”, „Szli żołnierze”). Za ścieżkę dźwiękową odpowiadał Wieniamin Basner („Los człowieka”, „Nieśmiertelny garnizon”), natomiast za zdjęcia dwaj dzisiaj bardzo już zapomniani operatorzy – Leonid Krajnienkow i Ilja Mińkowiecki.

23 marca 2022

Komentarze

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Klasyka kina radzieckiego: Odcięta głowa Jima Clarka
Sebastian Chosiński

17 IV 2024

Niby powinny cieszyć nas wielkie sukcesy odnoszone przez polskich artystów poza granicami kraju. A powieść Brunona Jasieńskiego „Człowiek zmienia skórę” bez wątpienia taki sukces odniosła. Tyle że to sukces bardzo gorzki: po pierwsze – książka była typowym przejawem literatury socrealistycznej, po drugie – nie uchroniła autora przed rozstrzelaniem przez NKWD. Cztery dekady po jego śmierci na jej podstawie powstał w sowieckim Tadżykistanie telewizyjny serial.

więcej »

Co nam w kinie gra: Perfect Days
Kamil Witek

16 IV 2024

„Proza życia według klozetowego dziada” może nie brzmi za zbyt chwytliwy filmowy tagline, ale Wimowi Wendersowi chyba coraz mniej zależy, aby jego filmy cechowały się przede wszystkim potencjałem na komercyjny sukces. Zresztą przepełnione nostalgią „Perfect Days” koresponduje całkiem nieźle z powoli podsumowującym swoją twórczość Niemcem, który jak wielu starych mistrzów, powoli zaczyna odchodzić do filmowego lamusa. Nie znaczy to jednak, że zasłużony reżyser żegna się z kinem. Tym bardziej że (...)

więcej »

Fallout: Odc. 1. Odkrywanie realiów zniszczonego świata
Marcin Mroziuk

15 IV 2024

Po obejrzeniu pierwszego odcinka z jednej strony możemy poczuć się zafascynowani wizją postapokaliptycznego świata, w którym funkcjonują bardzo zróżnicowane, mocno od siebie odizolowane społeczności, z drugiej strony trudno nie ulec lekkiej dezorientacji, gdyż na razie brakuje jeszcze połączenia pomiędzy poszczególnymi wątkami.

więcej »