Początek kapitalistycznej rzeczywistości. Upadają wartości, dezaktualizują romantyczne ideały. Potrzebne jest ostrzeżenie przed władzą pieniądza, który determinuje postawy, przekonania i wybory. Potrzebna jest krytyka arystokracji, którą nadal rządzi obłuda, egoizm, poczucie wyższości i moralna degeneracja. Lalka to powieść o społeczeństwie polskim drugiej połowy XIX wieku i wyjątkowa kronika warszawskiej codzienności. W końcu sklep Wokulskiego – takiego sobie zwyczajnego kupca – jak mówił o nim Łęcki, znajdował się na Krakowskim Przedmieściu. Tu – jedwabie, aksamity, kapelusze, parasolki i krawaty, a nieopodal zapomniane i pełne nędzy Powiśle. Bolesław Prus skrupulatnie i obiektywnie starał się przedstawić pełną panoramę ówczesnych warszawskich środowisk. Obraz ten rzetelnie utkał wokół głównego wątku swojego dzieła – nieszczęśliwej miłości Wokulskiego do próżnej damy Izabeli Łęckiej.