Pożegnania 2018 (2)Nadszedł czas na podsumowanie strat szeroko pojętej popkultury w 2018 roku. Dziś miesiące kwiecień-czerwiec.
Jarosław LoretzPożegnania 2018 (2)Nadszedł czas na podsumowanie strat szeroko pojętej popkultury w 2018 roku. Dziś miesiące kwiecień-czerwiec. Jak w zeszłorocznym podsumowaniu pisałem, tempo wymierania twórców popkultury przyspiesza, w wiek sędziwy wchodzą bowiem pokolenia, których najbardziej płodna działalność przypadała na lata 1960. i początek 1970. Czyli na czas, kiedy gwałtownym przemianom ulegało tak kino, jak i muzyka rozrywkowa, wychodzące z getta elitarności. Pojawiło się więcej nurtów, udoskonalona została technika tak wykonania, jak i transmisji i magazynowania dźwięku i obrazu, wreszcie ogromnie poszerzyła się pula odbiorców. A to z kolei zrodziło zapotrzebowanie na nowe rzesze twórców. W tym samym czasie pod coraz biedniejsze strzechy zaczęła trafiać także literatura piękna, pełną gębą już masowa. Triumfy święciła fantastyka, krzepko trzymały się romanse, a western jeszcze nie oddawał pola sensacji. Lista zmarłych twórców oraz osób, które miały zauważalny wpływ na globalną popkulturę, oczywiście nie jest kompletna. Byłoby to po prostu niemożliwe, a i objętość takiej listy byłaby iście gargantuiczna. Można tu znaleźć wyłącznie te osoby, które miały wpływ na odbiorcę światowego, oraz te, których nazwisko swego czasu budziło duży oddźwięk w Polsce. Jednak nawet przy zastosowaniu takich kryteriów lista jest zasmucająco długa. W kwietniu odeszli: 5. – Isao Takahata, współzałożyciel studia Ghibli, reżyser bardzo wysoko notowanych animacji, wśród których prym wiodą „Grobowiec świetlików”, „Powrót do marzeń” i „Księżniczka Kaguya”. 8. – Juraj Herz, słowacki reżyser i scenarzysta, twórca nie tylko wybitnego, przez dłuższy czas zakazanego w Czechosłowacji „Palacza zwłok”, ale również i „Morgiany”, „Pięknej i potwora” oraz kiczowatego horroru „Wampir z Feratu”, z samochodem żłopiącym krew prowadzących go kierowców. 12. – Tomasz Wojnar, współzałożyciel, gitarzysta i wokalista punkrockowego zespołu Defekt Muzgó. 13. – Miloš Forman, czeski reżyser związany przez praktycznie całe swoje zawodowe życie z Hollywood. Spod jego ręki wyszły: „Lot nad kukułczym gniazdem” (5 Oscarów, 6 Złotych Globów, 6 nagród BAFTA), „Hair”, „Amadeusz” (8 Oscarów, 4 Złote Globy, 4 nagrody BAFTA, Cezar), „Skandalista Larry Flint” (2 Złote Globy, Złoty Niedźwiedź), „Człowiek z księżyca” (Złoty Glob i Srebrny Niedźwiedź) i „Duchy Goi”. 15. – R. Lee Ermey, zawodowy sierżant, który zwrócił na siebie uwagę publiczności rolą… sierżanta w „Pełnym magazynku” Kubricka. W następnych latach kontynuował tradycję występów w roli podoficera bądź oficera wojska, ewentualnie policji, pojawiając się m.in. w „Szczelinie”, „Szkole wyrzutków”, „Porywaczach ciał”, thrillerze „Siedem”, „Przerażaczach”, „Wysłanniczce” czy remake’u „Teksańskiej masakry piłą mechaniczną”. 25. – Michael Anderson, brytyjski reżyser, na którego koncie znajduje się pierwsza ekranizacja „Roku 1984” Orwella, a także „W 80 dni dookoła świata” z Davidem Nivenem i Shirley MacLaine, „Ucieczka Logana” z Michaelem Yorkiem i oparty na prozie Raya Bradbury’ego miniserial „Kroniki marsjańskie”. 29. – Rose Laurens, w rzeczywistości Rose Podwojny, francuska piosenkarka i kompozytorka, wnuczka warszawskiego kompozytora, pianisty i skrzypka, tworzącego muzykę ilustracyjną do niemych filmów. Sławę przyniosła jej piosenka „Africa”, a także wykonanie utworu „J’avais rêvé d’une autre vie” z musicalu „Nędznicy”, kilka lat później przetłumaczonego na angielski jako „I Dreamed a Dream”. W maju: 13. – Margot Kidder, kanadyjsko-amerykańska aktorka, która zyskała rozgłos odgrywaniem obu głównych postaci w „Siostrach” de Palmy, a popularność i uznanie rolą Lois Lane w pełnometrażowym „Supermanie” z 1978 i wszystkich trzech jego kontynuacjach. Oprócz tego wystąpiła m.in. w „Czarnych świętach” z 1974, pierwszym „Amityville” oraz na rozkładówce „Playboya” w marcu 1975. 14. – William van Cutsem, bardziej znany jako William Vance, belgijski rysownik komiksowy, znany przede wszystkim z serii „XIII” oraz „Bruce J. Hawker”. 18. – Jerzy Horwath, pianista, kompozytor i producent muzyczny, jeden z założycieli zespołu Dżamble. 21. – Aleksandr Askoldow, rosyjski reżyser jedynego, ale za to wybitnego filmu „Komisarz” z 1967 roku, za który – ze względu na nieprawomyślną tematykę (Żydzi byli wówczas na cenzurowanym) – wyleciał ze studia filmowego, z partii, nawet z Moskwy, z wilczym biletem w zawodzie. 22. – Philip Roth, amerykański pisarz, dwukrotny zdobywca National Book Award („Goodbye, Columbus” i „Teatr Sabata”), nagrodzony także Pulitzerem za powieść „Amerykańska sielanka”, najbardziej jednak znany ze skandalizującego „Kompleksu Portnoya”. 27. – Gardner Dozois, amerykański pisarz, redaktor i wydawca literatury science fiction. Dwukrotny laureat Nebuli za opowiadania, wielokrotny laureat Hugo i Locusa za pracę edytorską i redaktorską, wieloletni (1986-2004) redaktor naczelny „Asimov’s Science Fiction”, twórca ponad setki antologii, z których do polskiego czytelnika dotarły ledwie trzy: „Najlepsze opowiadania science fiction roku 1996”, oraz dwie zredagowane z Georgem R. R. Martinem: „Pieśni umierającej Ziemi” i „Chodząc nędznymi ulicami”. 31. – Michael D. Ford, specjalista od filmowych dekoracji. Pracował na planie „Imperium kontratakuje” i „Powrotu Jedi” (w obu przypadkach ekipa od scenografii była nominowana do Oscara), „Poszukiwaczy zaginionej Arki” (Oscar wespół z Leslie Dilleyem i Normanem Reynoldsem), „Imperium Słońca”, Bondów „W obliczu śmierci”, „Licencja na zabijanie” i „GoldenEye”, a w końcu „Titanica” (drugi w karierze Oscar, tym razem z Peterem Lamontem) i „Wing Commandera”. W czerwcu: 3. – Robert Brylewski, muzyk rockowy i reggae, wokalista, kompozytor i autor tekstów. Współzałożyciel zespołów Kryzys, Brygada Kryzys, Izrael, Armia, Max i Kelner oraz Falarek Band. Zmarł w wyniku „pomyłki”, czyli ciężkiego pobicia na warszawskiej Pradze, przed drzwiami własnego domu. 7. – Barbara Wachowicz, pisarka, reportażystka, autorka opracowań biograficznych o Mickiewiczu, Słowackim, Sienkiewiczu, Żeromskim, Kasprowiczu, Kościuszce i innych. 8. – Eunice Gayson, brytyjska aktorka, która weszła do historii kina jako pierwsza ekranowa dziewczyna Bonda, Sylvia Trench, obecna w „Doktorze No” i „Pozdrowieniach z Rosji”. Oprócz tego Gayson zagrała m.in. w „Zemście Frankensteina”, jednej z flagowych produkcji Hammera. 11. – Roman Kłosowski, aktor filmowy i teatralny, znany przede wszystkim z roli Romana Maliniaka z serialu „Czterdziestolatek”. Jednak chyba najciekawszą jego rolą był książę maharadża Kaburu, odpalający aligatora w „Hydrozagadce” Andrzeja Kondratiuka. 12. – Jarosław Kozidrak, starszy brat Beaty, gitarzysta, wokalista i kompozytor, współzałożyciel zespołu Bajm (litera „j” w nazwie zespołu pochodziła od jego imienia). Autor muzyki do m.in. „Józek, nie daruję Ci tej nocy”, „Nie ma wody na pustyni”, „Piechotą do lata” czy „Dwa serca, dwa smutki”. 16. – Giennadij Rożdiestwienski, wybitny rosyjski dyrygent. Na swoim koncie ma nagrane wraz z Orkiestrą Symfoniczną Ministerstwa Kultury ZSRR wszystkie symfonie m.in. Szostakiewicza i Głazunowa, a także współpracę z największymi orkiestrami światowymi, jak choćby Berliner Philharmoniker, Chicago Symphony Orchestra czy London Symphony Orchestra. 18. – Helga Grohmann, bardziej znana jako Maria Rohm. Austriacka aktorka, występująca raczej drugoplanowo w europejskich produkcjach kina tzw. trashowego (śmieciowego). Wśród jej występów warto wymienić „The Million Eyes of Sumuru” u boku Klausa Kinskiego, „Zemstę Fu Manchu”, „Krew Fu Manchu” i „Księcia Draculę” u boku Christophera Lee, „Portret Doriana Graya” u boku Herberta Loma i szereg produkcji sexploitation reżyserowanych przez Jesúsa Franco. 22. – Vincent Paul Abbott, perkusista, jeden z założycieli metalowego zespołu Pantera. 27. – Harlan Ellison, amerykański pisarz SF, redaktor antologii fantastycznych (m.in. „Niebezpieczne wizje”), wielokrotny laureat nagród Hugo, Nebula, Locus i Bram Stoker. Autor scenariuszy w serialach „Star Trek”, „Po tamtej stronie”, „Spotkanie z Alfredem Hitchcockiem” i „The Man from U.N.C.L.E.”, konsultant „Strefy mroku” i „Babilonu 5”. W Polsce jego twórczość była mało znana. Zmieniło to dopiero obszerne, dwutomowe wydanie zbioru „To, co najlepsze”, wypuszczone w zeszłym roku przez Prószyńskiego i S-kę. 29. – Irena Szewińska (w zasadzie Kirszenstein-Szewińska), lekkoatletka, zdobywczyni medali olimpijskich w biegu na 100 metrów (brąz w Meksyku), 200 metrów (srebro w Tokio, złoto w Meksyku, brąz w Monachium), 400 metrów (złoto w Montrealu), sztafecie 4 x 100 metrów (złoto w Tokio) i w skoku w dal (srebro w Tokio). Aktywna zawodowo od roku 1962 po igrzyska w Moskwie w roku 1980. 29. – Steve Ditko, rysownik komiksowy, przez długie lata jeden z filarów Marvela, współtwórca – ze Stanem Lee – postaci Spider-Mana i Doktora Strange’a, a także Green Goblina. 9 stycznia 2019 |
Czy „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, powieść, której tytuł wykorzystałem dla stworzenia nazwy niniejszego cyklu, oraz ikoniczna „1984” George’a Orwella bazują po części na pomysłach z „After 12.000 Years”, jednej z pierwszych amerykańskich antyutopii?
więcej »Kontynuując omawianie książek SF roku 2021, przedstawiam tym razem thriller wyróżniony najważniejszą nagrodą niemieckojęzycznego fandomu. Dla kontrastu przeciwstawiam mu wydawnictwo jednego z mniej doświadczonych autorów, którego pierwsza powieść pojawiła się na rynku przed zaledwie dwu laty.
więcej »Science fiction bliskiego zasięgu to popularna odmiana gatunku, łącząca zazwyczaj fantastykę z elementami powieści sensacyjnej lub kryminalnej. W poniższych przykładach chodzi o walkę ze skutkami zmian klimatycznych oraz o demontaż demokracji poprzez manipulacje opinią publiczną – w Niemczech to ostatnio gorąco dyskutowane tematy.
więcej »Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner
Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner
Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pożegnania 2022 (4/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2022 (3/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2022 (2/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2022 (1/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2021 (4/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2021 (3/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2021 (2/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2021 (1/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2020 (4/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2020 (3/4)
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Knajpa na szybciutko
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Bo biblioteka była zamknięta
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Wilkołaki wciąż modne
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Precyzja z dawnych wieków
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Migrujące polskie płynne złoto
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Eksport w kierunku nieoczywistym
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Eksport niejedno ma imię
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Polski hit eksportowy – kontynuacja
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Polski hit eksportowy
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Zemsty szpon
— Jarosław Loretz