Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 25 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Philip K. Dick
‹Marsjański poślizg w czasie›

WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułMarsjański poślizg w czasie
Tytuł oryginalnyMartian Time-Slip
Data wydania1994
Autor
PrzekładMałgorzata Fiałkowska
Wydawca Amber, Mizar
SeriaMistrzowie SF
ISBN83-85309-63-2
Format304s.
Gatunekfantastyka
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Na rubieżach rzeczywistości: Kto tu jest chory?

Esensja.pl
Esensja.pl
„Marsjański poślizg w czasie” jest kolejną powieścią Philipa K. Dicka, w której mamy do czynienia z bohaterami cierpiącymi na poważną chorobę psychiczną. Miesiąc temu poznaliśmy Pete’a Gardena, który próbował uporać się z „Tytańskimi graczami”, dziś przeczytamy o Jacku Bohlenie i Manfredzie Steinerze, dwóch mieszkańcach kolonii na Marsie A.D. 1994. Dorosły człowiek z nawrotem schizofrenii i autystyczne dziecko – osoby nie potrafiące poprawnie interpretować bodźców napływających z otaczającego ich świata, czy może nadludzie?

Marcin Knyszyński

Na rubieżach rzeczywistości: Kto tu jest chory?

„Marsjański poślizg w czasie” jest kolejną powieścią Philipa K. Dicka, w której mamy do czynienia z bohaterami cierpiącymi na poważną chorobę psychiczną. Miesiąc temu poznaliśmy Pete’a Gardena, który próbował uporać się z „Tytańskimi graczami”, dziś przeczytamy o Jacku Bohlenie i Manfredzie Steinerze, dwóch mieszkańcach kolonii na Marsie A.D. 1994. Dorosły człowiek z nawrotem schizofrenii i autystyczne dziecko – osoby nie potrafiące poprawnie interpretować bodźców napływających z otaczającego ich świata, czy może nadludzie?

Philip K. Dick
‹Marsjański poślizg w czasie›

WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułMarsjański poślizg w czasie
Tytuł oryginalnyMartian Time-Slip
Data wydania1994
Autor
PrzekładMałgorzata Fiałkowska
Wydawca Amber, Mizar
SeriaMistrzowie SF
ISBN83-85309-63-2
Format304s.
Gatunekfantastyka
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Maszynopis „Marsjańskiego poślizgu w czasie” był gotowy już jesienią 1962 roku, a do potencjalnych wydawców trafił w czasie, gdy w księgarniach pojawił się „Człowiek z wysokiego zamku”. Jest to więc powieść napisana wcześniej niż „Tytańscy gracze” – jednak z powodów, nad którymi Philip K. Dick mocno ubolewał, ukazała się później. Pierwotny tytuł brzmiał „Goodmember Arnie Kott of Mars”, ale został odrzucony przez wydawców. W drugiej połowie 1963 roku powieść opublikowana została w odcinkach jako „All We Marsmen”, w magazynie „Worlds of Tomorrow”. Dopiero wydawnictwo Ballantine jako pierwsze wydało „Martian Time-Slip” w kwietniu 1964 roku.
Powieść porównywana była nieustannie z pierwszym arcydziełem Dicka i deprecjonowana z powodu swej rzekomo „czystej” przynależności gatunkowej. Wyrzucano ją z mainstreamu z powodu – wiadomo – rekwizytów i scenografii, ale także krytykowano jako science fiction, ponieważ wizja kolonii na Marsie za trzydzieści lat była całkowicie nierealna. Don Wollheim z wydawnictwa Ace Books mówił na przykład, że gdyby akcja książki toczyła się w 2094 a nie w 1994 roku – wydałby ją. „Marsjański poślizg w czasie” jest jednak powieścią, która, jak to często u Dicka bywa, traktuje rekwizyty science fiction bardzo instrumentalnie i nie dba zupełnie o wiarygodność naukową i techniczną – to nie są istotne rzeczy. Dick pisze znowu o człowieku i jego percepcji. Dlaczego zatem zdecydował się na umieszczenie akcji na Marsie?
Mars w powieści Philipa K. Dicka został skolonizowany, a obszar opanowany przez Ziemian przekształcony w miniaturową wersję naszej planety. Mamy tu małe osady zamieszkałe przez reprezentantów poszczególnych krajów – swego rodzaju „narody w pigułce”. Koloniści, niczym hiszpańscy konkwistadorzy, wyparli rdzennych mieszkańców Marsa, nazywanych Marborygenami (lub – w starszych wydaniach – Murzochidami). Ci marsjańscy „Indianie” skazani są teraz na nieustanną tułaczkę po bezkresnych pustyniach lub służbę u swych ziemskich panów. Na Marsie nie ma przemysłu i brakuje wody, zatem do rangi najważniejszych zawodów urastają te, które zajmują się wszelkiego rodzaju naprawami i konserwacją (tym para się wspomniany wcześniej Jack Bohlen) oraz hydrauliką. Arnie Kott, naczelny działacz Regionalnego Związku Robotników Wodnych Oddziału Czwartej Planety, ma jednak większe ambicje niż zarządzanie dystrybucją życiodajnych zapasów na Marsie. Jego zainteresowanie wzbudzają rozległe tereny w Górach Franklina Delano Roosevelta – martwe nieużytki, które nagle zostały wykupione przez tajemniczego inwestora z Ziemi. Spekulacja ziemią jest drogą do niewyobrażalnego bogactwa, więc umiejętność przewidywania opłacalności inwestycji byłaby kluczowa. Ale jak poznać przyszłość?
Cywilizacją na Marsie rządzi społeczny darwinizm. Wymuszają go skrajnie nieprzyjazne warunki środowiska i mocno ograniczone zasoby. Wartość człowieka mierzy się jego użytecznością dla ogółu, jego wkładem w rozwój marsjańskiego społeczeństwa. Powstają zatem specjalne obozy, do których zsyłane są jednostki chore, upośledzone na ciele i umyśle, jako te bezużyteczne. W jednym z takich obozów mieszka młody chłopak cierpiący na autyzm – Manfred Steiner. Żyje zamknięty we własnym świecie, nie nawiązuje absolutnie żadnego kontaktu z otoczeniem i nie potrafi mówić. Według najnowszej teorii szwajcarskich naukowców, autystycy po prostu inaczej postrzegają rzeczywistość – widzą nas jak pędzące z olbrzymią prędkością niewyraźne smugi. Ich „wewnętrzny zegar” działa tak wolno, że nie są oni w stanie nawiązać kontaktu z innymi ludźmi. Ale kto wie, być może Manfred potrafi przewidywać przyszłość, potrafi przesunąć (poślizgnąć) się w czasie? Arnie Kott postanawia wykorzystać umiejętności autystycznego dziecka, a specjalną komorę „spowalniającą bodźce” ma zbudować mu nikt inny jak Jack Bohlen. Okazuje się jednak, że Manfred samą swoją obecnością może wpływać na psychikę innych ludzi – zwłaszcza tych, którzy mieli już w przeszłości doświadczenia psychotyczne. Jack Bohlen zaczyna mieć nawroty objawów schizofrenii.

Philip K. Dick
‹Marsjański poślizg w czasie›

WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułMarsjański poślizg w czasie
Tytuł oryginalnyMartian Time-Slip
Data wydania25 marca 2014
Autor
PrzekładMirosław P. Jabłoński
Wydawca Rebis
ISBN978-83-7818-505-5
Format336s. 150×225mm; oprawa twarda, obwoluta
Cena49,90
Gatunekfantastyka
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Podstawowym zagadnieniem, którym zajmuje się w tej powieści Philip K. Dick jest choroba psychiczna. Zadaje on sobie pytanie, czy aby na pewno osoby ze schizofrenią są „chore”? Czy schizofrenik, dlatego że widzi „inaczej”, powinien być nazywany „chorym”? A może to jakaś niezrozumiała premia, prezent od ewolucji? W ekstremalnie darwinowskim świecie Marsa inteligencja utożsamiana jest z umiejętnością korzystania z każdej nadarzającej się okazji do poprawienia swojego poziomu życia. Schizofrenia pozwala „widzieć więcej”, dostrzegać dodatkowe poziomy egzystencji – staje się wielkim bonusem od życia, który ujawnił się w pełnej krasie dopiero, gdy ludzkość wyemigrowała na Marsa. Etykietka szaleńca, przypinana schizofrenikom, wynika według Dicka z tego, że w warunkach życia na Ziemi, „chorzy” nie przystają do rzeczywistości stosunków międzyludzkich, które istnieją w określonej kulturze z określonymi wartościami. Umysły i wzorce postępowania ludzi „zdrowych” są w głównej mierze ukształtowane przez kulturę, wyuczone tak, aby zlewały się w jedną całość z ideałami całej populacji. Tak powstaje tradycja. Według autora powieści autyzm i schizofrenia są po prostu tłamszone naciskiem zewnętrznych zestawów interpretacji rzeczywistości – zwyczajnie nie przystają do norm. Tutaj, podobnie jak przy okazji „Oka na niebie”, przywołamy „Nagi Cel”, powieść Adama Wiśniewskiego-Snerga, w której dokonał on całkowitej relatywizacji tego, czym jest postrzegana rzeczywistość. Otóż jest ona wypadkową interpretacji wszystkich podmiotów w niej istniejących. Autystycy na Ziemi zatem to margines, ale autystycy na Marsie mogą mieć przewagę – w świecie radykalnie odmiennym od tego, z którego przybyli ich przodkowie, mogą tworzyć nowe wartości, nowe schematy. Być może na Marsie udałoby się spisać nową umowę ogólnoludzką w sprawie „co jest rzeczywiste?”
Adam Wiśniewski-Snerg musi być wspomniany przy okazji „Marsjańskiego poślizgu w czasie” również z innego powodu. W swej czwartej powieści, „Arce”, ukuł tak zwaną „Teorię bezpieczeństwa”. Według jej założeń, ludzie tak przekształcają bodźce odbierane przez zmysły, aby zapewnić sobie maksimum bezpieczeństwa. Zamykają się we własnych mikroświatach rojeń i wyparć, aby uniknąć zderzenia ze światem pełnym niepokojów i lęków. W powieści tej występują praktycznie sami „wariaci”, którzy na temat tego, gdzie są i co się wokół nich dzieje, mają zupełnie odmienne opinie – pojęcie „szaleństwa” staje się tu względne. Subiektywnie wszyscy są wariatami, obiektywnie – nikt nie jest. Dokładnie tak samo mówi Philip K. Dick, jednak widzi on jeszcze jedną, przerażającą konsekwencję umiejętności „widzenia więcej” – jakże odmienną od tej proponowanej przez Snerga. Schizofrenia może być też powrotem do pierwotnego sposobu postrzegania. Najlepiej opisuje ją wypowiedź Marborygena Helio, służącego Arniego Kotta: „Nie znamy celu życia, więc sposób istnienia jest ukryty przed oczami istot żywych. Kto wie, czy czasem schizofrenicy nie mają racji? Oni śmiało wyruszyli w trudną podróż, panie. Odwracają się od przyziemnych spraw, którymi można kierować i obrócić je ku użytkowi, a zwracają się do wnętrza, ku znaczeniu. Tam kryje się czarna dziura, otchłań bez dna”.
Schizofrenicy potrafią zobaczyć świat, który ulega podstawowej, najpotężniejszej sile we wszechświecie – entropii. Philip K. Dick, pisząc „Marsjański poślizg w czasie” posiłkował się pracami szwajcarskiego psychiatry Ludwiga Binswangera pod tytułem „Der Fall Ellen West” („Przypadek Ellen West”), która – według „Bożej inwazji” Lawrence’a Sutina – przeraziła autora. Nabytą wiedzę wykorzystał potem w swoim słynnym eseju „Schizophrenia & The Book of Changes” z 1965 roku oraz w legendarnej „Egzegezie”, o której porozmawiamy dopiero za jakiś czas. Świat, widziany oczyma autystyka, zaczyna tracić swą formę narzuconą przez „zdrowy”, ogólnie przyjęty, sposób postrzegania. Manfred Steiner żyje w straszliwym świecie-grobie, widzi rzeczywistość u kresu czasu i ludzi pożartych przez entropię, sprowadzonych tylko do bezładnych drgań bezrozumnej materii. „Pan Kott był workiem kości, brudnych, a jednak lśniąco wilgotnych. Jego głowa była czaszką, która pokryła się zielenią i ją gryzła. W jego wnętrzu pleśń stała się zgniłymi organami, w miarę jak coś je pożerało, by je uśmiercić”. Charakterystyczny dźwięk („ścierw, ścierw”) wydawany przez Manfreda, który „słyszy” on cały czas w „swoim” świecie i który zaczynają też wydawać inni ludzie pod jego wpływem, to symbol jeszcze innej entropii – erozji znaczeń i sensu języka oraz komunikacji, ich rozpad do bezładnej masy. Autyzm to „kurczenie się życia do postaci – ostatecznie – butwiejącego, wilgotnego grobu, miejsca, w którym nic się nie dzieje, terenu absolutnej śmierci”.
Philip K. Dick był wyjątkowo zadowolony z tej książki – tym bardziej dotknęło go chłodne przyjęcie ze strony wydawców. „Obnażyłem w niej podstawową strukturę wszechświata” – tak, według Sutina, mówił o jednej ze swoich najlepszych powieści. Wyszedł z założenia, że poznanie rzeczywistości absolutnej jest możliwe tylko wtedy, gdy wszystkie ludzkie kategorie doświadczeń czasu i przestrzeni zostaną zniszczone – a następnie, zupełnie jak w gnostyckim objawieniu, człowiek zostanie bezpośrednio skonfrontowany z rzeczywistością „bez filtra”. Lawrence Sutin nazywa „Marsjański poślizg w czasie” dziełem mistrzowskim – mamy tu pierwociny pomysłu „nakładania się” różnych poziomów percepcji i kształtowanie się idei, która wprost eksploduje w następnej dekadzie różowym promieniem i trylogią „Valis”.
koniec
21 kwietnia 2019

Komentarze

21 IV 2019   19:09:18

Świetny cykl, czekam na kolejne odcinki. Czy opowiadania Dicka lub całe ich zbiory też będą omawiane?

21 IV 2019   19:49:43

Jak tylko starczy zdrowia i czasu to oczywiście tak :)
Ale zbiory opowiadań planujemy dopiero po powieściach SF, czyli po "Transmigracji Timothy'ego Archera".

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Okładka <i>Amazing Stories Quarterly</i> z wiosny 1929 r. to portret jednego z Małogłowych.<br/>© wikipedia

Stare wspaniałe światy: Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
Andreas „Zoltar” Boegner

11 IV 2024

Czy „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, powieść, której tytuł wykorzystałem dla stworzenia nazwy niniejszego cyklu, oraz ikoniczna „1984” George’a Orwella bazują po części na pomysłach z „After 12.000 Years”, jednej z pierwszych amerykańskich antyutopii?

więcej »

Fantastyczne Zaodrze, czyli co nowego w niemieckiej science fiction? (24)
Andreas „Zoltar” Boegner

7 IV 2024

Kontynuując omawianie książek SF roku 2021, przedstawiam tym razem thriller wyróżniony najważniejszą nagrodą niemieckojęzycznego fandomu. Dla kontrastu przeciwstawiam mu wydawnictwo jednego z mniej doświadczonych autorów, którego pierwsza powieść pojawiła się na rynku przed zaledwie dwu laty.

więcej »

Fantastyczne Zaodrze, czyli co nowego w niemieckiej science fiction? (23)
Andreas „Zoltar” Boegner

14 III 2024

Science fiction bliskiego zasięgu to popularna odmiana gatunku, łącząca zazwyczaj fantastykę z elementami powieści sensacyjnej lub kryminalnej. W poniższych przykładach chodzi o walkę ze skutkami zmian klimatycznych oraz o demontaż demokracji poprzez manipulacje opinią publiczną – w Niemczech to ostatnio gorąco dyskutowane tematy.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Z tego cyklu

Uwięzieni w słowach
— Marcin Knyszyński

„Sen bowiem jest istnością też…”
— Marcin Knyszyński

Imperium wcale się nie rozpadło
— Marcin Knyszyński

Lęk i odraza w Kalifornii
— Marcin Knyszyński

Las oblany słonecznym blaskiem
— Marcin Knyszyński

Dick jak Dickens
— Marcin Knyszyński

Kochać to nie znaczy zawsze to samo
— Marcin Knyszyński

Chorzy na życie
— Marcin Knyszyński

Dick w starym stylu
— Marcin Knyszyński

Faust musi przegrać
— Marcin Knyszyński

Tegoż twórcy

Narkotykowy trip z robalami w rolach głównych
— Sebastian Chosiński

Wasale i robale
— Katarzyna Piekarz

Wzloty i upadki
— Katarzyna Piekarz

Staronarodzeni i złowrodzy agenci Biblioteki
— Anna Nieznaj

Ziemia zginie. Na milion sposobów
— Jacek Jaciubek

Wyprawa poprzez umysły
— Jacek Jaciubek

Kopalnia pomysłów
— Jacek Jaciubek

Esensja czyta: Październik 2013
— Kamil Armacki, Miłosz Cybowski, Joanna Kapica-Curzytek, Jarosław Loretz, Paweł Micnas, Marcin Mroziuk, Konrad Wągrowski

Esensja czyta: Lipiec 2013
— Miłosz Cybowski, Joanna Kapica-Curzytek, Jarosław Loretz, Daniel Markiewicz, Paweł Micnas, Beatrycze Nowicka, Agnieszka Szady, Konrad Wągrowski

Moje paranoje
— Jacek Jaciubek

Tegoż autora

Niekoniecznie jasno pisane: Jedenaście lat Sodomy
— Marcin Knyszyński

Beznadziejna piątka
— Marcin Knyszyński

Oto koniec znanego nam świata
— Marcin Knyszyński

Po komiks marsz: Kwiecień 2024
— Paweł Ciołkiewicz, Piotr ‘Pi’ Gołębiewski, Marcin Knyszyński, Marcin Osuch

Miecze i sandały
— Marcin Knyszyński

Z rodzynkami, czy bez?
— Marcin Knyszyński

Hola, hola, panie Straczynski!
— Marcin Knyszyński

Żadna dziura nie jest dość głęboka
— Marcin Knyszyński

Uczta ekstremalna
— Marcin Knyszyński

Straczynski Odnowiciel
— Marcin Knyszyński

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.