Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 18 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Philip K. Dick
‹Wbrew wskazówkom zegara›

WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułWbrew wskazówkom zegara
Tytuł oryginalnyCounter-Clock World
Data wydania20 lutego 2002
Autor
PrzekładMaciej Szymański
Wydawca Rebis
ISBN83-7301-144-7
Format256s. 125×195mm
Cena27,—
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Na rubieżach rzeczywistości: Umieranie wstecz

Esensja.pl
Esensja.pl
W odróżnieniu od omawianych ostatnio wesołych i żartobliwych powieści („Cudowna broń”, „Inwazja z Ganimedesa”), kolejna książka Philipa K. Dicka jest bardzo mroczna i ponura. „Wbrew wskazówkom zegara” to kolejny poważny krok ku „doświadczeniu 2-3-74” – objawieniom, których następstwem była „trylogia Valis” oraz poważnym pytaniom o naturę wszechrzeczy, Boga i Absolutu. Bo jak wiemy już z „Trzech stygmatów Palmera Eldritcha” Bóg Absolutem być nie musi.

Marcin Knyszyński

Na rubieżach rzeczywistości: Umieranie wstecz

W odróżnieniu od omawianych ostatnio wesołych i żartobliwych powieści („Cudowna broń”, „Inwazja z Ganimedesa”), kolejna książka Philipa K. Dicka jest bardzo mroczna i ponura. „Wbrew wskazówkom zegara” to kolejny poważny krok ku „doświadczeniu 2-3-74” – objawieniom, których następstwem była „trylogia Valis” oraz poważnym pytaniom o naturę wszechrzeczy, Boga i Absolutu. Bo jak wiemy już z „Trzech stygmatów Palmera Eldritcha” Bóg Absolutem być nie musi.

Philip K. Dick
‹Wbrew wskazówkom zegara›

WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułWbrew wskazówkom zegara
Tytuł oryginalnyCounter-Clock World
Data wydania20 lutego 2002
Autor
PrzekładMaciej Szymański
Wydawca Rebis
ISBN83-7301-144-7
Format256s. 125×195mm
Cena27,—
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
W sierpniu 1966 roku, w miesięczniku „Amazing Stories”, ukazuje się szalone opowiadanie Philipa K. Dicka, zatytułowane „Your Appointment Will Be Yesterday”. Coś niedobrego stało się z czasem – zaczyna on biec do tyłu, w wyniku czego martwi budzą się w grobach i młodnieją, tak jak cała ziemska populacja. Tak zwana „faza Hobarta” powoduje, że wszyscy dorośli ludzie przeistaczają się z czasem w małe dzieci i – uwaga! – kończą istnienie w macicach wolontariuszek. Redukują się potem do zarodków, które ostatecznie „zespalają się” z ciałami nosicielek. Specjalne służby państwowe wymazują regularnie cały dorobek naukowy ludzkości, uczeni tracą wiedzę, cała cywilizacja pogrąża się w regresie. Opowiadanie to, które w Polsce możemy znaleźć w zbiorze „Elektryczna mrówka” wydawnictwa Rebis (gdzie nosi tytuł „Umówimy pana na wczoraj”), zostało potem, wzorem całej masy innych krótkich tekstów, przerobione przez Dicka na powieść. „The Counter-Clock Word” wychodzi w 1967 roku nakładem „Berkley Books”.
Konwersja „Umówimy pana na wczoraj” na „Wbrew wskazówkom zegara” cechuje się największym stopniem wierności, jeśli chodzi o wszystkie dickowe rozszerzenia opowiadań do rozmiarów powieści. Główny bohater opowiadania, Niels Lehrer, staje się w powieści Douglasem Applefordem, pracownikiem Ludowej Biblioteki Miejskiej, która, zarządzana przez Radę Eradów (od „eradicate”), dba o to, aby faza Hobarta przebiegała bez zakłóceń. Otóż Hobart ukuł teorię, wedle której cały wszechświat, cyklicznie, co kilka miliardów lat podlega procesowi cofania czasu. Przypomina to współczesną teorię kosmologiczną – tak zwany „Wielki kolaps” – która zakłada zatrzymanie rozszerzania się wszechświata i powrót całej jego przestrzeni, energii i materii do jednego punktu, od którego zacznie się kolejny „Wielki wybuch” i kolejny wszechświat. Ludzie na całym świecie zmuszeni zostali do dziwacznych i absurdalnych zachowań. Nie jedzą – zamiast tego zażywają doodbytniczo bliżej nieokreślony specyfik zwany „sogumem”, aby potem wymiotować żywnością, która segregowana jest następnie z pojemnikach i zanoszona do sklepu. „Nie czekaj na mnie. Zwrócę coś na mieście” – tak mężowie uciekają w powieści od trudnych małżeństw. Papierosy nie są palone, lecz powstają z niedopałków, w które należy wdmuchiwać powietrze. I tak dalej, i tak dalej. Dick wykazuje się jednak wielką nonszalancją w stosunku do swoich założeń – otóż ta czasowa anomalia działa bardzo wybiórczo. Tutaj nadal po nocy następuje poranek, nadal przyczyna poprzedza skutek, nadal rozróżniamy przeszłość od przyszłości. Nie wiemy co spowodowało fazę Hobarta (w opowiadaniu chodziło o nieudany eksperyment naukowy i dziwaczne urządzenia zwane „gluglutronami”), nie wiemy, dlaczego działa tylko w wybranych obszarach życia – i nigdy tego Dick nie tłumaczy. Jak więc wytłumaczyć fragmentaryczność działania „antyczasu”?
Przede wszystkim mamy do czynienia z powieścią – a więc fabułą, która musi zmierzać w jakimś logicznie uzasadnionym kierunku. Rozpad i regres nie dotyczą tu najważniejszego elementu opowieści – jej liniowości. Odwrócone jest tylko to, co ma służyć do przedstawienia myśli Philipa K. Dicka i jego filozofii. Nie zastanawiamy się zatem, co by było, gdyby bohaterowie zrezygnowali z codziennego, porannego przyklejania zarostu, który potem wrasta i znika pod skórą. Albo gdyby nie spakowali zwróconego jedzenia. To jest nieistotne. Najważniejszy staje się proces powracania do życia „staronarodzonych”, regres cywilizacji i człowieczeństwa oraz konsekwencje filozoficzne tego faktu.

Philip K. Dick
‹Wbrew wskazówkom zegara›

WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułWbrew wskazówkom zegara
Tytuł oryginalnyCounter-Clock World
Data wydania23 października 2013
Autor
PrzekładMaciej Szymański
Wydawca Rebis
ISBN978-83-7818-476-8
Format312s. 150×225mm; oprawa twarda, obwoluta
Cena49,90
Gatunekfantastyka
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Krótko o fabule. Sebastian Hermes, „staronarodzony” i pamiętający jeszcze „przenikliwy chłód grobu”, kieruje „vitarium” – organizacją trudniącą się wydobywaniem z grobów ludzi powracających do życia i opieką nad nimi w pierwszych dniach nowej egzystencji. Zgodnie z obowiązującym prawem, vitarium może handlować swoimi „staronarodzonymi” – wystawia ich po pewnym czasie na aukcji, po której trafiają do stęsknionej rodziny, zainteresowanej nimi megakorporacji lub do państwowego przytułku, jeśli nie znajdzie się „nabywca”. Podczas jednej z interwencji na zapomnianym cmentarzu Hermes dokonuje niesamowitego odkrycia. Znajduje grób Thomasa „Anarchy” Peaka, dawnego religijnego przywódcy, który według rozkładu (faza Hobarta wystartowała w 1986 roku, a ludzie „ożywają” w kolejności chronologicznej – najpierw zmarli w 1986, 1985, 1984 itd…) lada chwila ma przyjść ponownie na świat. Hermes wietrzy niezły interes – przecież o Anarchę upomną się najwięksi gracze na rynku „staronarodzonych”. Będzie chciała dorwać go Biblioteka, urząd odpowiedzialny nie za gromadzenie, lecz usuwanie wiedzy – wszak jego śmiałe i kontrowersyjne tezy trzeba będzie niezwłocznie „eradykować”. Upomni się o niego pewnie jego własny kult, tzw. „udi”, dowodzeni przez następcę Peaka, niejakiego Raymonda Robertsa. Nie wiadomo tylko czy Roberts będzie chciał oddać Peakowi cześć, czy może go zgładzić w obawie o utratę pozycji. Do walki dołączy nagle nowa, trzecia strona – tajemniczy „rzymski syndykat”, który w naturalny sposób kieruje nasze spojrzenia na Watykan. Sebastian Hermes zostanie wplątany w bardzo poważną aferę, a wraz z nim jego młodniejąca w oczach żona Lotta; wspomniany już bibliotekarz Douglas Appleford; tajna agentka Biblioteki, ponętna i bezwzględna femme fatale Anne McGuire; funkcjonariusz Joseph Tinbane podkochujący się w Lotcie i oczywiście sam Raymond Roberts.
Jak to zwykle u Dicka bywa, część z tych postaci wzorowana jest na prawdziwych osobach – Lotta to Nancy Hackett, a Anne to Anne Williams Rubinstein (kolejno czwarta i trzecia żona – w trakcie pisania „Wbrew wskazówkom zegara” Dick wymieniał właśnie jedną na drugą). Sam Anarcha Peak to pierwsza, jeszcze bardzo skromna, analiza postaci Jamesa Alberta Pike’a, Biskupa Kościoła Episkopalnego Kalifornii, którego autor poznał mniej więcej w tym samym czasie co Nancy Hackett. Alter ego Pike’a pojawi się po latach w pełni dojrzałej formie jako tytułowy bohater ostatniej powieści Philipa K. Dicka – „Transmigracji Timothy’ego Archera”. Ciekawostką jest fakt, iż do stanowiska pierwowzoru Anarchy Peaka rości sobie prawo również Anthony Peake, autor jednej z najbardziej odlotowych biografii Dicka – „Człowieka, który pamiętał przyszłość”. Problem w tym, że Dick nigdy Peake’a nie poznał, a sam autor biografii twierdzi, że Dick mógł mieć „przebłyski z przyszłości” i zamazane wizje nazwiska biografa. No, zaiste ciekawe.
Gdy przyjrzeć się dokładnie jak działa Faza Hobarta, wychodzi na to, że dotyka ona przede wszystkim człowieczeństwa. Dick nie pisze nic o zwierzętach, nie wiemy, czy zamykają się w jajku od środka, skąd biorą skorupki i klej do ich połączenia. Nie pisze o roślinach, nie wiemy czy „rosną w dół” i chowają się do ziarenek. Nieożywiona reszta świata też nie reaguje na „antyczasową anomalię”, tak jakby dotyczyła ona tylko człowieka. I dokładnie tak jest – materialny wszechświat jest całkowicie obojętny na kierunek upływu czasu, to przecież tylko zbiorowisko atomów krążących w próżni, to tylko mechaniczny układ wykonujący cyklicznie pewien program ograniczony prawami fizyki. Samoświadome istoty zamieszkujące takie miejsce, aby móc funkcjonować muszą nadawać cel (najlepiej transcendentny) swojemu istnieniu, jakiś kierunek – muszą wymykać się owemu mechanicyzmowi. Naturalnym następstwem jest pojęcie czasu i sekwencyjności, a także doświadczenia mistyczne, w których szuka się celów ostatecznych. Upływ czasu jest zatem użytkowym złudzeniem, rejestracją stopklatek „czasu ortogonalnego” o którym już pisaliśmy w „A teraz zaczekaj na zeszły rok”.
Skąd zatem koncept czasu biegnącego wstecz? Skąd ten pomysł na erozję człowieczeństwa? Z odpowiedziami przychodzi Anarcha Peak oraz jego wyznawcy. Mówi głośno o tym, że czas jest iluzją, a sam świat jest wieczny i niezmienny. Przy czym owym „światem” wcale nie jest nasza rzeczywistość, lecz platoński świat ideałów, form, wzorców, niezmiennych idei i Absolutu. Nasz wszechświat jest tylko niedoskonałą realizacją świata idealnego, tak samo jak Palmer Eldritch był niedoskonałą realizacją Boga. Ludzie zamieszkujący taki świat zawsze będą dążyć do owych nieosiągalnych ideałów – poprzez rozwój i walkę z entropią. Nigdy jednak tam nie dotrą, nigdy nie opuszczą platońskiej jaskini i zawsze będą tylko… no właśnie – dążyć. „Wbrew wskazówkom zegara” to znów kurs ku gnozie – mamy całkowicie materialny świat, powstały jako emanacja świata idealnego i niedoskonały właśnie z powodu zakorzenienia w materii. Na to właśnie zwraca uwagę Philip K. Dick odwracając bieg czasu – wszystkiemu winna jest materia. Wszechświat przestanie się rozszerzać właśnie dlatego, że uwięziony jest w materii. To grawitacja sprowadzi go (i nas w nim) do jednolitej, nieświadomej niczego pramasy, co jak zauważamy jest podstawą wierzeń kultu „udi” – nazywają siebie „wszyscy i nikt” oraz postulują Wielkie Boskie Zjednoczenie, czyli połączenie ludzkich umysłów w jednolitą zupę i anihilację człowieczeństwa. W realiach antyczasu wszechświat czeka ten sam los, który przeznaczony jest każdemu człowiekowi z osobna. Różnica polega na tym, że jemu jest to obojętne – nam nie, chyba, że należymy do rzeczonego kultu. Na nic „pocieszenie” Anarchy, który twierdzi, że przecież idealne formy istnieć będą wiecznie – to, że zostaną „użyte” ponownie, w kolejnym cyklu wszechświata nie ma dla nas, umierających wstecz, żadnego znaczenia. I to jest najstraszniejsza konsekwencja odwróconego czasu – odbiera on człowiekowi wszystko to, na czym buduje on swą istotę. Poczucie celu i sensu istnienia.
„Wbrew wskazówkom zegara” jest powieścią niezmiernie ważną w kontekście późniejszych, głęboko zanurzonych w mistyce, gnozie i filozofii, dzieł Philipa K. Dicka, jak chociażby wspominana już trylogia Valis. To tutaj po raz pierwszy Dick opisuje wizję, w której bohater (a konkretnie Hermes) znajduje się rzekomo w IV wieku przed naszą erą i widzi świat prawdziwszy niż na co dzień. To tutaj pojawia się też gnostyckie pojęcie zła, wynikającego nie tyle z intencjonalnego działania jakiegoś ponadczasowego bytu (albo człowieka), ale z samej natury rzeczywistości uwięzionej w materii. No a z drugiej strony jest to też świetna powieść akcji, science fiction i niemal thriller sensacyjny.
„Wbrew wskazówkom zegara” jest pozycją obowiązkową na drodze do najważniejszych, stawiających głównie na filozofię a nie rozrywkę, powieści Dicka. Za miesiąc zajmiemy się jedną z nich i spróbujemy odpowiedzieć sobie na jedno z najczęściej powtarzanych pytań w popkulturze – „Czy androidy marzą o elektrycznych owcach?”
koniec
29 marca 2020

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Okładka <i>Amazing Stories Quarterly</i> z wiosny 1929 r. to portret jednego z Małogłowych.<br/>© wikipedia

Stare wspaniałe światy: Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
Andreas „Zoltar” Boegner

11 IV 2024

Czy „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, powieść, której tytuł wykorzystałem dla stworzenia nazwy niniejszego cyklu, oraz ikoniczna „1984” George’a Orwella bazują po części na pomysłach z „After 12.000 Years”, jednej z pierwszych amerykańskich antyutopii?

więcej »

Fantastyczne Zaodrze, czyli co nowego w niemieckiej science fiction? (24)
Andreas „Zoltar” Boegner

7 IV 2024

Kontynuując omawianie książek SF roku 2021, przedstawiam tym razem thriller wyróżniony najważniejszą nagrodą niemieckojęzycznego fandomu. Dla kontrastu przeciwstawiam mu wydawnictwo jednego z mniej doświadczonych autorów, którego pierwsza powieść pojawiła się na rynku przed zaledwie dwu laty.

więcej »

Fantastyczne Zaodrze, czyli co nowego w niemieckiej science fiction? (23)
Andreas „Zoltar” Boegner

14 III 2024

Science fiction bliskiego zasięgu to popularna odmiana gatunku, łącząca zazwyczaj fantastykę z elementami powieści sensacyjnej lub kryminalnej. W poniższych przykładach chodzi o walkę ze skutkami zmian klimatycznych oraz o demontaż demokracji poprzez manipulacje opinią publiczną – w Niemczech to ostatnio gorąco dyskutowane tematy.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Inne recenzje

Staronarodzeni i złowrodzy agenci Biblioteki
— Anna Nieznaj

Od śmierci aż do narodzin
— Sebastian Chosiński

Z tego cyklu

Uwięzieni w słowach
— Marcin Knyszyński

„Sen bowiem jest istnością też…”
— Marcin Knyszyński

Imperium wcale się nie rozpadło
— Marcin Knyszyński

Lęk i odraza w Kalifornii
— Marcin Knyszyński

Las oblany słonecznym blaskiem
— Marcin Knyszyński

Dick jak Dickens
— Marcin Knyszyński

Kochać to nie znaczy zawsze to samo
— Marcin Knyszyński

Chorzy na życie
— Marcin Knyszyński

Dick w starym stylu
— Marcin Knyszyński

Faust musi przegrać
— Marcin Knyszyński

Tegoż twórcy

Narkotykowy trip z robalami w rolach głównych
— Sebastian Chosiński

Wasale i robale
— Katarzyna Piekarz

Wzloty i upadki
— Katarzyna Piekarz

Ziemia zginie. Na milion sposobów
— Jacek Jaciubek

Wyprawa poprzez umysły
— Jacek Jaciubek

Kopalnia pomysłów
— Jacek Jaciubek

Esensja czyta: Październik 2013
— Kamil Armacki, Miłosz Cybowski, Joanna Kapica-Curzytek, Jarosław Loretz, Paweł Micnas, Marcin Mroziuk, Konrad Wągrowski

Esensja czyta: Lipiec 2013
— Miłosz Cybowski, Joanna Kapica-Curzytek, Jarosław Loretz, Daniel Markiewicz, Paweł Micnas, Beatrycze Nowicka, Agnieszka Szady, Konrad Wągrowski

Moje paranoje
— Jacek Jaciubek

Boga najlepiej żuć powoli
— Mieszko B. Wandowicz

Tegoż autora

Oto koniec znanego nam świata
— Marcin Knyszyński

Po komiks marsz: Kwiecień 2024
— Paweł Ciołkiewicz, Piotr ‘Pi’ Gołębiewski, Marcin Knyszyński, Marcin Osuch

Miecze i sandały
— Marcin Knyszyński

Z rodzynkami, czy bez?
— Marcin Knyszyński

Hola, hola, panie Straczynski!
— Marcin Knyszyński

Żadna dziura nie jest dość głęboka
— Marcin Knyszyński

Uczta ekstremalna
— Marcin Knyszyński

Straczynski Odnowiciel
— Marcin Knyszyński

Niekoniecznie jasno pisane: Batman zdemitologizowany
— Marcin Knyszyński

Cztery wywiady, coś tam pomiędzy i pogrzeb
— Marcin Knyszyński

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.