Pożegnania 2021 (3/4)Nadszedł czas na podsumowanie strat szeroko pojętej popkultury w 2021 roku. Dziś miesiące lipiec-wrzesień.
Jarosław LoretzPożegnania 2021 (3/4)Nadszedł czas na podsumowanie strat szeroko pojętej popkultury w 2021 roku. Dziś miesiące lipiec-wrzesień. Zgodnie z doroczną tradycją proponuję chwilę zadumy nad rozległością strat, jakie poniosła w minionym roku szeroko pojęta kultura. Odchodzą od nas kolejni twórcy – ci, których nazwisko odbiło się ongiś echem na całym świecie, jak i ci mniej znani, ale z różnych przyczyn istotni dla dziejów którejś z gałęzi kultury. Niestety, jak i w zeszłym roku, tempo wymierania pisarzy, muzyków czy ludzi filmu jest podwyższone ze względu na szalejącego wirusa i towarzyszące mu zawirowania w działaniu służby zdrowia. Nie można też zapominać, że w okres wieku sędziwego wchodzą kolejne roczniki twórców, budujących swoją karierę w czasach rozkwitu i masowego upowszechnienia kina, muzyki, telewizji i radia. W końcu od lat 50. XX wieku wręcz lawinowo narasta liczba powstających co roku książek, filmów i muzycznych utworów, a co za tym idzie narasta również liczba osób, których nazwiska budzą dziś wyraźne skojarzenia. Oczywiście lista jest mocno okrojona. Po prostu nie sposób wymienić wszystkich, którzy przewinęli się przez ekrany czy zagrali na gitarze lub bębnach w popularnym zespole. Mam jednak nadzieję, że udało się ująć tutaj tych ważniejszych i ciekawszych twórców, którzy odcisnęli swoje piętno w popkulturze i pamięć o nich po prostu warto zachować… W lipcu odeszli: 5. – Raffaella Carrà, włoska piosenkarka, tancerka i aktorka. Zagrała w 40 filmach i serialach u boku m.in. Ugo Tognazziego i Franka Sinatry, ale największą sławę zdobyła swoimi piosenkami. Spośród jej najsłynniejszych przebojów, zawsze śpiewanych z ogromną energią i bogatą gestykulacją (nie wspominając o seksownych, wręcz wyzywających kreacjach), najwięcej uznania zdobyły „Rumore”, „A far l’amore comincia tu (Libelei)”, „Fiesta”, „Que Dolor”, „Caliente, Caliente, Remasterizado” oraz „Tanti auguri” i jej hiszpańska, znacznie popularniejsza wersja „Hay Que Venir Al Sur”. 5. – Richard Donner, właściwie Richard Donald Schwartzberg. Amerykański reżyser, producent i aktor. Zaczynał karierę od kręcenia odcinków m.in. „Strefy mroku”. Zwrot nastąpił w roku 1976, wraz z sukcesem „Omenu”. Później były dwie części „Supermana”, „Goonies”, „Zaklęta w sokoła”, cztery części „Zabójczej broni”, „Maverick”, „Teoria spisku” i „Linia czasu”. 5. – Władimir Mieńszow, rosyjski aktor i reżyser. Zagrał w blisko stu filmach i serialach, w tym m.in. w „Straży nocnej” i „Straży dziennej” (jako Geser, szef Straży Nocnej), wyreżyserował zaś pięć, z czego jeden obsypany nagrodami – „Moskwa nie wierzy łzom” (Oscar i nominacja do Złotego Niedźwiedzia). 5. – William Smith, amerykański aktor, który przez 75 lat zagrał w blisko trzystu filmach i serialach. Z jego bardziej wyrazistych ról warto wymienić Anthony’ego Falconettiego w „Pogodzie dla bogaczy”, Jacka Wilsona w „Jak tylko potrafisz”, pułkownika Strelnikowa w „Czerwonym świcie” i ojca Conana w „Conanie Barbarzyńcy”. 15. – William F. Nolan, amerykański pisarz science fiction, fantasy i grozy, krytyk literacki, antologista, scenarzysta. Na swoim koncie miał około tuzina powieści (w tym sfilmowaną „Ucieczkę Logana” oraz kryminały i western), blisko dwieście opowiadań, pięć zbiorów wierszy, 14 antologii oraz scenariusze m.in. do „Spalonych ofiar”, „W kleszczach lęku” (1974), „The Norliss Tapes” i dwóch części „Trilogy of Terror”. W Polsce praktycznie nieznany – ukazało się dosłownie kilka jego opowiadań – i to rozsianych po prasie i antologiach – oraz „Ucieczka Logana”, wydana wyłącznie w wersji klubowej. 16. – Stephen Hickman, amerykański grafik, rzeźbiarz i pisarz. Wykonał okładki do ponad trzystu książek science fiction i fantasy, zaprojektował dla amerykańskiej poczty serię pięciu znaczków z motywem SF (za co dostał nagrodę Hugo), wydał powieść fantasy „The Lemurian Stone”, jego autorstwa była też rzeźba Cthulhu, rozprowadzana przez Frights of Imagination. 26. – Wiktor Bukato, tłumacz, wydawca (Śląkfy za lata 1985, 1986 i 1988), redaktor, działacz fandomu (OKMFiSF, Klub Fantastyki SFan, Europejskie Stowarzyszenie Science Fiction). To jemu zawdzięczamy serię zeszytową Iskier, Bibliotekę Fantastyki oraz Beta Books z Alfy, serię Fantasy & SF z Phantom Pressu, serię Science Fiction z Alkazaru, a także doskonałą antologię „Rakietowe dzieci”. 27. – Beatrice Clare Dunkel, Brytyjka, bardziej znana pod pseudonimami Candy Davis (jako aktorka i modelka) i Mo Hayder (jako pisarka). Autorka kryminałów i thrillerów, z których po polsku wyszło 6 z 7 tomów zapoczątkowanego „Ptasznikiem” cyklu o detektywie Jacku Cafferym (z nieznanej przyczyny tom drugi nigdy się u nas nie ukazał) i samodzielna powieść „Granica mroku”. 27. – Joseph Michael Hill, bardziej znany jako Dusty Hill. Amerykański muzyk i kompozytor, wieloletni basista i wokalista grupy ZZ Top. To jego charakterystyczny głos słychać m.im.in „Gimme All Your Lovin”, „Sharp Dressed Man”, „Legs”, „Gun Love” czy „Viva Las Vegas”. 28. – Roberto Calasso, włoski pisarz i wydawca, współzałożyciel wydawnictwa Adelphi. Autor erudycyjnych esejów z pogranicza filozofii, antropologii, krytyki literackiej i badań nad mitami. W Polsce wydano mu „Zaślubiny Kadmosa z Harmonią” (dzieje Grecji przez pryzmat mitów splecionych z historią), „Literaturę i bogów” (ślady bogów w literaturze klasyków), „Ka” (mityczne postaci z klasycznych dzieł Indii), „K” (Kafka i moce rządzące jego prozą), „Nienazwaną teraźniejszość” (wezwanie do kwestionowania siebie i czasów, w jakich żyjemy), „Ślad wydawcy” (apologia edytorstwa) oraz „Pawilon Baudelaire’a” (demony rodzącej się we Francji XIX wieku nowoczesności). 31. – Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz, muzyk jazzowy, saksofonista, kompozytor, uważany za jednego z pionierów ruchu jazzowego w powojennej Polsce. Tym jednak, co go unieśmiertelniło, są ścieżki dźwiękowe do wielu polskich filmów i seriali. To właśnie spod jego ręki wyszła muzyka do „Janosika”, „Stawki większej niż życie”, „Czterdziestolatka”, „Wojny domowej”, „Alternatywy 4”, „Przygód psa Cywila”, „Jak rozpętałem drugą wojnę światową” czy „Nie lubię poniedziałku”. |
Science fiction bliskiego zasięgu to popularna odmiana gatunku, łącząca zazwyczaj fantastykę z elementami powieści sensacyjnej lub kryminalnej. W poniższych przykładach chodzi o walkę ze skutkami zmian klimatycznych oraz o demontaż demokracji poprzez manipulacje opinią publiczną – w Niemczech to ostatnio gorąco dyskutowane tematy.
więcej »Pisanie pod pseudonimem było u zarania powojennej niemieckojęzycznej SF często koniecznością – jednak i dzisiaj istnieją dobre powody, aby korzystać z takiego zabiegu. Poniżej dwa typowe przykłady.
więcej »„Jego twórczość pozostała bez większego wpływu” – tak radykalnie, a zarazem wielce niesprawiedliwie, brzmiał werdykt niemieckiego „Leksykonu literatury SF” (1988) w stosunku do prozy pierwszego Brytyjczyka, który pisał dla słynnego „Amazing Stories”.
więcej »Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner
Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner
Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner
Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner
Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner
Pożegnania 2022 (4/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2022 (3/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2022 (2/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2022 (1/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2021 (4/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2021 (2/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2021 (1/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2020 (4/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2020 (3/4)
— Jarosław Loretz
Pożegnania 2020 (2/4)
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Eksport niejedno ma imię
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Polski hit eksportowy – kontynuacja
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Polski hit eksportowy
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Zemsty szpon
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Taśmowa robota
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Z wątrobą na dłoni
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Panika na planie
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: Jak nie gryzoń, to może jaszczurka?
— Jarosław Loretz
Z filmu wyjęte: A gdyby tak skrzyżować człowieka z gryzoniem... inaczej
— Jarosław Loretz
Orient Express: A gdyby tak na Księżycu kangur…
— Jarosław Loretz