Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 24 kwietnia 2024

Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.

Książki

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe (wybrane)

Duffy
Dan Kavanagh
Dwór mgieł i furii
Sarah J. Maas
Dylemat więźnia
Trenton Lee Stewart
Krótkie pożegnanie
Mariusz Czubaj
Los pokonanych
Kel Kade
Psy z Essex
Dan Jones
Rozbite lustro
Mercè Rodoreda
Uderz w struny
Joan He

więcej »

Zapowiedzi

książkowe

Billy Summers
Stephen King
Świat Lodu
B.V. Larson
Diabeł zabierze was do domu
Gabino Iglesias
Luna to surowa pani
Robert A. Heinlein
Kwintesencja wszystkiego
Suzie Sheehy
Maigret u pana ministra
Georges Simenon
Szpony mocy
Tui T. Sutherland
Złowieszczy dar
Emily Thiede

więcej »

Henning Mankell
‹Niespokojny człowiek›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Niespokojny człowiek
Tytuł oryginalny	Den orolige mannen
Data wydania	24 listopada 2010
Autor	Henning Mankell
Przekład	Beata Walczak-Larsson
Wydawca	W.A.B.
Cykl	Kurt Wallander
ISBN	978-83-7414-839-9
Format	574s. 125×195mm; oprawa twarda
Cena	49,90
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Żegnaj, Wallanderze!
[Henning Mankell „Niespokojny człowiek” - recenzja]

Sebastian Chosiński

To zła wiadomość dla wielbicieli prozy Henninga Mankella i stworzonej przez szwedzkiego autora kryminałów postaci Kurta Wallandera. Wydany właśnie w języku polskim, w rok po premierze skandynawskiej, „Niespokojny człowiek” jest – z prawdopodobieństwem niemal graniczącym z pewnością – ostatnią odsłoną przygód komisarza z nadbałtyckiego Ystad. Tyle że tak samo czytelnicy myśleli już przed dwunasty laty, kiedy ukazała się „Zapora”…

Sebastian Chosiński

Żegnaj, Wallanderze!
[Henning Mankell „Niespokojny człowiek” - recenzja]

Henning Mankell
‹Niespokojny człowiek›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Niespokojny człowiek
Tytuł oryginalny	Den orolige mannen
Data wydania	24 listopada 2010
Autor	Henning Mankell
Przekład	Beata Walczak-Larsson
Wydawca	W.A.B.
Cykl	Kurt Wallander
ISBN	978-83-7414-839-9
Format	574s. 125×195mm; oprawa twarda
Cena	49,90
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Sześćdziesięciodwuletni Henning Mankell nie daje o sobie zapomnieć. Na przełomie maja i czerwca 2010 roku ponownie zrobiło się o nim bardzo głośno. Tym razem jednak nie z przyczyn artystycznych, ale… politycznych. Pisarz nigdy nie ukrywał swoich lewicowych poglądów; pod tym względem po dziś dzień pozostaje nieodrodnym synem swojej epoki, który w dorosłe życie wkraczał w zrewoltowanych latach 60. ubiegłego wieku. Jak większość europejskiej młodzieży studenckiej tamtych czasów, również on brał udział w marszach protestacyjnych przeciwko amerykańskiej interwencji w Wietnamie, apartheidowi w Republice Południowej Afryki oraz prowadzonej przez Portugalczyków wojnie kolonialnej w Mozambiku (w którym to kraju mieszka zresztą teraz przez sporą część roku). Ta wrażliwość społeczna pozostała mu do dzisiaj. Stąd też udział Mankella przed kilkoma miesiącami w wyprawie „Pokojowej Flotylli”, która chcąc dostarczyć pomoc humanitarną dla Palestyńczyków, próbowała przełamać wojskową blokadę morską Strefy Gazy i z tego też powodu została zaatakowana przez izraelską marynarkę wojenną. Incydent ten trafił na pierwsze strony gazet, a jednym z uczestników ekspedycji, którzy później najczęściej udzielali wywiadów na temat dramatycznych wydarzeń u wybrzeży Izraela światowym mediom, był właśnie autor powieści o komisarzu Kurcie Wallanderze. Nie dlatego jednak, że zabiegał o rozgłos, ale z powodu szczególnego zaangażowania w sprawy krajów Trzeciego Świata i szacunku, jakim cieszy się wśród aktywistów walczących o prawa człowieka.

Tematyka ta często zresztą znajdowała odzwierciedlenie w powieściach Szweda. O apartheidzie pisał w „Białej lwicy” (1993), przemocy wobec kobiet poświęcił „Piątą kobietę” (1996), w „Zaporze” (1998) natomiast wskazywał na zagrożenia społeczne związane z globalizacją i cyberterroryzmem. Najbardziej wstrząsającym dziełem Mankella – przynajmniej spośród tych, które doczekały się polskiej edycji (a wciąż jest ich, wbrew pozorom, niewiele) – jest jednak, niepowiązana w żaden sposób z serią o policjancie z Ystad, opowiadająca o krwawej codzienności w postkolonialnym Mozambiku „Comédia infantil” (1995). Również na kartach znacznie późniejszego „Chińczyka” (2008) pisarz dał upust swoim poglądom politycznym, dostrzegając – w pewnym uproszczeniu – we współczesnej ekspansji ekonomicznej Chińskiej Republiki Ludowej swoistą reakcję na wykorzystywanie tego kraju przez Amerykanów i Europejczyków w epoce kolonialnej. Po lekturze ostatniej ze wspomnianych powieści można się więc było zastanawiać, dokąd zaprowadzi Mankella jego artystyczna wyobraźnia w następnej książce. A tak się złożyło, że tą następną stał się „Niespokojny człowiek”, będący powrotem – po dziesięcioletniej przerwie – do postaci Kurta Wallandera.

W latach 90. XX wieku Henning Mankell opublikował osiem powieści z Wallanderem w roli głównej. „Zapora” zdawała się wieńczyć dzieło. Wprawdzie rok po niej światło dzienne ujrzał jeszcze zbiór pięciu opowiadań zatytułowany „Piramida” (1999), ale – chronologicznie plasując się przed wydarzeniami opisanymi w pierwszej odsłonie cyklu, czyli „Mordercy bez twarzy” (1991) – przedstawiały one młodość Kurta. Od tamtej pory, choć wielokrotnie namawiany przez swego wydawcę, Szwed niechętnie odnosił się do pomysłu wskrzeszenia komisarza. Owszem, umieścił jego postać w poświęconym Lindzie Wallander „Nim nadejdzie mróz” (2002), lecz na zdecydowanie dalszym planie1). W 2004 roku natomiast w Holandii – i tylko tam – ukazało się kolejne opowiadanie „Händelse om hösten”, po czym Mankell na dobre zaangażował się w produkcję serialu, tworząc na jego potrzeby zupełnie nowe oryginalne scenariusze. Wielka popularność filmów na całym świecie przyniosła niebawem długo oczekiwane i pożądane przez fanów policjanta z Ystad owoce: BBC nakręciło sześć pełnometrażowych obrazów z Kennethem Branaghiem jako Wallanderem (2008-2010), sam autor zaś siadł do komputera, aby stworzyć kolejną powieść. „Niespokojny człowiek” ukazał się w ojczyźnie pisarza w sierpniu 2009 roku, na polskie tłumaczenie musieliśmy czekać trochę ponad rok (co i tak jest niezłym wynikiem, biorąc pod uwagę, że wydanie angielskie ukaże się dopiero w lutym 2011).

Akcja powieści rozpoczyna się w końcu 2007 roku. Wallander ma już prawie sześćdziesiąt lat i coraz poważniejsze kłopoty z cukrzycą. Spełnił jednak jedno ze swoich największych marzeń, wyprowadzając się kilka lat wcześniej z nieco przyciasnego mieszkania na Mariagatan. Dzięki kredytowi bankowemu kupił niewielką wiejską posiadłość o mrocznej nazwie Svarthöjden, czyli Czarne Wzgórze. By nie czuć się samotnym, dla towarzystwa sprawił sobie labradora o fińskim imieniu Jussi. Linda w tym czasie ukończyła studia w sztokholmskiej Wyższej Szkole Policyjnej i, podobnie jak ojciec, podjęła pracę w komisariacie w Ystad. Niebawem też związała się z pracującym w Kopenhadze finansistą Hansem von Enke; nie wychodząc za mąż, urodziła mu córeczkę. W czasie gdy ojciec prowadzi, ciągnące się już od roku, trudne śledztwo w sprawie napadu na sklep z bronią, córka siedzi w domu na urlopie macierzyńskim i zastanawia się nad najbliższą przyszłością. Dochodzenie udaje się wreszcie, po wielu perypetiach, doprowadzić do szczęśliwego końca; napastnicy trafiają na ławę oskarżonych, a sąd wydaje sprawiedliwe wyroki. W dniu ich ogłoszenia Wallander postanawia oblać swój sukces; skutki spędzonego samotnie w barze wieczoru są jednak dla niego opłakane. Z powodu zaniku pamięci zostawia bowiem w lokalu służbową broń, która następnego dnia rano trafia na biurko Magnusa Martinssona, ten zaś – zgodnie z regulaminem – przekazuje ją komendantowi Lennartowi Mattsonowi. Przeciwko Kurtowi zostaje wszczęte wewnętrzne śledztwo, sam komisarz natomiast do czasu jego zakończenia ma przebywać na przymusowym urlopie.

Wieść o wpadce znanego policjanta szybko roznosi się po mieście, Wallander, zupełnie niechcący, staje się negatywnym bohaterem mediów, jego dom nawiedzają żądni sensacji dziennikarze. Z odsieczą przybywa ojcu Linda, która zaprasza go do Sztokholmu na uroczystość siedemdziesiątych piątych urodzin ojca swojego partnera. Tam Kurt poznaje wywodzącego się z arystokratycznego rodu emerytowanego komandora porucznika Håkana von Enkego, niegdyś dowódcę jednostek królewskiej marynarki wojennej, specjalizujących się w wykrywaniu łodzi podwodnych. Ku zaskoczeniu komisarza, ojciec Hansa prosi go o rozmowę w cztery oczy. Sprawia wrażenie bardzo niespokojnego, zatroskanego, może nawet przestraszonego. Ale też informacje, jakie ma do przekazania, brzmią nad wyraz poważnie. Håkan wspomina tajemnicze wydarzenia, które rozegrały się na Bałtyku w pierwszej połowie lat 80. ubiegłego wieku, kiedy to parokrotnie stwierdzono obecność obcych jednostek podwodnych w pobliżu szwedzkich baz wojskowych. Jedna z nich znalazła się nawet w zatoce Hårsfjärden niedaleko bazy marynarki Muskö. Okręt ten udało się później zapędzić w pułapkę, von Enke postanowił wydać rozkaz ostrzelania go, ale wymagało to zgody ministerstwa obrony narodowej. Zgody, która nie nastąpiła. Więcej nawet: Håkan otrzymał nakaz dokonania odwrotu, co równało się umożliwieniu wrogowi ucieczki. Zdając sobie sprawę, że podobną decyzję mógł podjąć tylko rząd, względnie jednoosobowo ówczesny premier Olof Palme, nabrał podejrzeń, że na najwyższych szczeblach władzy może kryć się szpieg. A mówiąc dokładniej – radziecki szpieg! Von Enke nie miał bowiem wątpliwości, że okręt, któremu pozwolono uciec, pochodził z któregoś z nadbałtyckich państw Układu Warszawskiego. Znalazłszy się już na emeryturze, ponownie zajął się tą sprawą.

Rozmowa komandora z komisarzem kończy się wyznaniem byłego marynarza, że prawdopodobnie jest już bardzo blisko rozwiązania zagadki sprzed ponad ćwierćwiecza. Nie zdradza jednak nic ponad to, a trzy miesiące później znika w niewyjaśnionych okolicznościach w czasie swego codziennego porannego spaceru. Zrozpaczona Linda prosi ojca o pomoc w wyjaśnieniu sprawy. Kurt, wciąż jeszcze zawieszony w prawach policjanta, postanawia pomóc córce i jej partnerowi; udaje się więc do Sztokholmu, aby porozmawiać z żoną von Enkego, Louise. Rozpoczynając prywatne dochodzenie, Wallander nie zdaje sobie oczywiście sprawy, dokąd ono go doprowadzi – w każdym razie stanie przed nie lada dylematami, tym poważniejszymi, że dotyczyć będą one osób bliskich Lindzie. Tytuł powieści może odnosić się do postaci emerytowanego komandora (taki trop wskazuje sam Mankell w pierwszej części), ale tak naprawdę chodzi o samego komisarza – coraz bardziej zaniepokojonego pogarszającym się stanem własnego zdrowia, zaawansowaną cukrzycą, zawrotami głowy i zanikami pamięci. Nic więc dziwnego, że z biegiem czasu Kurt intensyfikuje swoje działania w poszukiwaniu Håkana (i na dodatek jego żony, która znika zaledwie miesiąc później), wie bowiem, że tak naprawdę prowadzi nieubłagany wyścig z czasem. Można wręcz odnieść wrażenie, że wszystko sprzysięgło się przeciw Wallanderowi; los nie szczędzi mu kolejnych ciosów, stopniowo odbierając to, co przedstawia dla niego jakąkolwiek wartość – nadzieję, marzenia, miłość.

Jak w każdej powieści Mankella – a nawet szerzej: jak w (niemal) każdym skandynawskim kryminale – równie ważny co sensacyjny (w tym konkretnym przypadku czytaj: szpiegowski), jest także wątek obyczajowy. Tym razem szwedzki pisarz serwuje nam wstrząsający portret psychologiczny starzejącego się człowieka, pogrążonego w beznadziejnej samotności i powoli zdającego sobie sprawę z nieodwołalności wyroków boskich (w czym ostatecznie utwierdza go los Baiby Liepy, postaci, która po raz pierwszy pojawiła się na kartach „Psów z Rygi”). W wielu fragmentach uwagę czytelnika ogniskują właśnie opisy walki, jaką Wallander toczy z własnym, odmawiającym mu posłuszeństwa ciałem. Poszukiwanie sowieckiego szpiega w szeregach elit władzy też jest intrygujące, ale nie aż do tego stopnia, aby przyćmić wewnętrzne rozterki głównego bohatera. Tym bardziej, że autorowi nie udaje się uciec od jak najbardziej współczesnej polityki i przemyca do książki, zupełnie zresztą niepotrzebnie, własne przekonania i uprzedzenia (by nie rzec wręcz – fobie). „Niespokojny człowiek” jest najsmutniejszą i najmroczniejszą książką cyklu; unosi się nad nią nie tylko aura życiowego niespełnienia, ale przede wszystkim – bolesne (i to w dosłownym znaczeniu tego słowa) przekonanie o marności ludzkiej egzystencji. To powieść o rozkładzie – psychicznym i moralnym, jednostki i świata, w którym przestają się już liczyć takie wartości, jak lojalność, uczciwość, wierność. Mankell, kończąc serię o komisarzu z Ystad, nie silił na wystrzałowy finał. Nie musiał. Łzy i tak płyną do oczu.

18 listopada 2010

1) Opowiadanie to stało się trzy lata później podstawą scenariusza pierwszego odcinka serialu „Wallander”, w którym rolę komisarza zagrał Krister Henriksson. Co ciekawe, pojawia się w nim – zarówno w tym odcinku, jak i w całej pierwszej serii (2005-2006) – postać doświadczonego policjanta Stefana Lindmana, któremu wcześniej (2000) Mankell poświęcił powieść „Danslärarens återkomst” (W.A.B. zapowiada ją na maj jako przyszłego roku pt. „Powrót nauczyciela tańca”). Zgodnie z zamysłem autora, „Nim nadejdzie mróz” miał być początkiem cyklu poświęconego córce Kurta. Szwed zrezygnował jednak z pracy nad nim po samobójczej śmierci Johanny Sällström (w lutym 2007 roku), odtwórczyni roli Lindy we wspomnianym już serialu.

Komentarze

28 VII 2013 20:45:39

Ponieważ nadzieja umiera ostatnia, wciąż wierzę w powrót Kurta...

28 VII 2013 20:47:01

Ja też. Brakuje mi powieści-requiem dla Kurta Wallandera.

28 VII 2013 22:45:21

Jest jeszcze jedna niewydana w Polsce powieść, która ukazała się przed laty jedynie w Holandii. Na jej podstawie BBC nakręciło pierwszy odcinek trzeciej serii "Wallandera" z Kennethem Branaghiem - "An Event in Autumn". Na polski też na pewno zostanie przetłumaczona. A co będzie później... Bóg jeden wie. ;)

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Szereg niebezpieczeństw i nieprzewidywalnych zdarzeń
Joanna Kapica-Curzytek

21 IV 2024

„Pingwiny cesarskie” jest ciekawym zapisem realizowania naukowej pasji oraz refleksją na temat piękna i różnorodności życia na naszej planecie.

więcej »

PRL w kryminale: Biały Kapitan ze Śródmieścia
Sebastian Chosiński

19 IV 2024

Oficer MO Szczęsny, co sugeruje już zresztą samo nazwisko, to prawdziwe dziecko szczęścia. Po śledztwie opisanym w swej debiutanckiej „powieści milicyjnej” Anna Kłodzińska postanowiła uhonorować go awansem na kapitana i przenosinami do Komendy Miejskiej. Tym samym powinien się też zmienić format prowadzonych przez niego spraw. I rzeczywiście! W „Złotej bransolecie” na jego drodze staje wyjątkowo podstępny bandyta.

więcej »

Mała Esensja: Trudne początki naszej państwowości
Marcin Mroziuk

18 IV 2024

W dziesięciu opowiadań tworzących „Piastowskie orły” autorzy nie tylko przybliżają kluczowe momenty z panowania pierwszej polskiej dynastii władców, lecz również ukazują realia codziennego życia w tamtej epoce. Co ważne, czynią to w atrakcyjny dla młodych czytelników sposób.

więcej »