Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 20 kwietnia 2024

Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.

Książki

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe

Dusza Miecza
Julie Kagawa
Szepty ciemności
Andrzej Pupin
Moc obietnic
Piotr Borlik
Duże dziewczyny nie płaczą
Annette Chavez Macias
Fabryka szpiegów
Piotr Gajdziński
Furia i inne opowiadania
Silvina Ocampo
I zadrżała noc
Nadia Terranova
Wyspy na Golfsztromie
Ernest Hemingway

więcej »

Zapowiedzi

książkowe (wybrane)

Mrok tej nocy
Ann Cleeves
Imperium zniszczenia
Alex J. Kay
Jęk zamykanych bram
Wojciech Wójcik
Ludzie bez dusz
Danuta Psuty
Pomruki Burzy
Robert Jordan, Brandon Sanderson
Powtórka
Ken Grimwood
Tajemnica dinozaura
Martin Widmark
Psy z Essex
Dan Jones

więcej »

Henning Mankell
‹Powrót nauczyciela tańca›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Powrót nauczyciela tańca
Tytuł oryginalny	Danslärarens återkomst
Data wydania	4 maja 2011
Autor	Henning Mankell
Przekład	Ewa Wojciechowska
Wydawca	W.A.B.
ISBN	978-83-7414-936-5
Format	552s. 123×195mm; oprawa twarda, obwoluta
Cena	49,90
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Nieuregulowane rachunki z przeszłością
[Henning Mankell „Powrót nauczyciela tańca” - recenzja]

Sebastian Chosiński

Pod koniec lat 90. ubiegłego wieku, po opublikowaniu „Zapory”, Henning Mankell postanowił rozstać się ze swoim sztandarowym bohaterem – komisarzem Kurtem Wallanderem. Nie oznaczało to jednak wcale rozbratu pisarza z literaturą kryminalną. Wkrótce bowiem światło dzienne ujrzała powieść „Powrót nauczyciela tańca”, na kartach której Szwed powołał do życia postać policjanta Stefana Lindmana.

Sebastian Chosiński

Nieuregulowane rachunki z przeszłością
[Henning Mankell „Powrót nauczyciela tańca” - recenzja]

Henning Mankell
‹Powrót nauczyciela tańca›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Powrót nauczyciela tańca
Tytuł oryginalny	Danslärarens återkomst
Data wydania	4 maja 2011
Autor	Henning Mankell
Przekład	Ewa Wojciechowska
Wydawca	W.A.B.
ISBN	978-83-7414-936-5
Format	552s. 123×195mm; oprawa twarda, obwoluta
Cena	49,90
Gatunek	kryminał / sensacja / thriller
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Różne były losy krajów skandynawskich podczas drugiej wojny światowej. Dania znalazła się formalnie pod okupacją niemiecką, choć król Chrystian X nie zdecydował się na emigrację; w Norwegii powołano marionetkowy rząd kolaboracyjny, na czele którego stanął przywódca miejscowych faszystów Vidkun Quisling; nastawiony antysowiecko prezydent Finlandii marszałek Carl Gustaf Mannerheim zdecydował się na utrzymywanie sojuszniczych stosunków z Hitlerem, co zakończyło się udziałem Finów w agresji na Związek Radziecki w czerwcu 1941 roku. Jedynie Szwecja, rządzona wówczas przez proniemieckiego króla Gustawa V, postanowiła zachować neutralność. Ale czy tak było w rzeczywistości? Wielu Szwedów sprzyjało nazistom, widząc w nich jedyną realną siłę w Europie zdolną powstrzymać ekspansję komunizmu. Dlatego też firmy szwedzkie bardzo chętnie handlowały z III Rzeszą; przez prawie wszystkie lata wojny (jak i przed nią) o potędze przemysłowej i gospodarczej Niemiec oraz rozwoju ich potencjału militarnego decydowały sprowadzane z północy Skandynawii rudy żelaza. Nie brakowało też chętnych do założenia mundurów Wehrmachtu bądź SS, chociaż pod tym względem Szwedów zdecydowanie przebili i Duńczycy (około dziesięciu tysięcy ochotników walczących po stronie hitlerowców), i Norwegowie (około sześciu tysięcy). Gdy wybuchła wojna, Sztokholm starał się, co prawda, nie dopuścić do tego, by walczące kraje rekrutowały żołnierzy na terytorium Szwecji, ale jednocześnie przymykał oko na udział swoich obywateli w wojnie zimowej po stronie fińskiej. W 1941 roku, po ataku na ZSRR, naziści podjęli jednak potajemny program werbunkowy, w który zaangażowali się przede wszystkim pracownicy ambasady niemieckiej w Sztokholmie. To oni kierowali szwedzkich ochotników – w sumie około trzystu – do służby w Waffen-SS drogą przez Norwegię (Oslo) do Rzeszy. Ostatecznie trafiali oni najczęściej do 5. Dywizji Pancernej SS „Wiking” lub 11. Ochotniczej Dywizji Grenaderiów Pancernych SS „Nordland”. Dokładnie tak, jak jeden z bohaterów powieści Henninga Mankella.

Kraje skandynawskie po dziś dzień nie rozliczyły się ze swojej jawnie faszystowskiej bądź mniej lub bardziej zakamuflowanej postawy proniemieckiej w latach 1939-1945, a przynajmniej nie w takim stopniu, w jakim chcieliby tego liczni historycy, publicyści czy też lewicowi politycy. A że problem jest istotny, niech świadczy chociażby fakt, że co jakiś czas powraca w literaturze popularnej, także tej o proweniencji kryminalnej. Vide „Czerwone Gardło” (2000) Jo Nesbø, „Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet” (2005) Stiega Larssona czy „Niemiecki bękart” (2007) Camilli Läckberg. Spośród szwedzkich autorów powieści detektywistycznych jednym z pierwszych, który podjął ten temat, był twórca postaci komisarza Kurta Wallandera. Kiedy w 1998 roku światło dzienne ujrzała „Zapora”, czytelnicy byli przekonani, w czym utwierdzał ich zresztą sam Mankell, że to pożegnanie z sympatycznym policjantem z Ystad. I rzeczywiście, w kolejnej, wydanej dwa lata później, książce bohater ten już się nie pojawił. Pojawił się za to niejaki Stefan Lindman, policjant z Borås (w południowo-zachodniej części kraju), któremu potem pisarz przedłużył życie – i to niemal dosłownie – aby wykorzystać jeszcze w pierwszej części serialu „Wallander” (2005-2006). „Debiutem” Lindmana był jednak „Powrót nauczyciela tańca” – mroczna jak gęsty las nocą opowieść o przeszłości, która dopada każdego, kto ma z nią nieuregulowane rachunki.

Preludium do właściwej części książki stanowi zdarzenie rozgrywające się w grudniu 1945 roku w okupowanych przez aliantów Niemczech. Lotnik Mike Garbett transportuje z Londynu do Bückeburga najbardziej doświadczonego kata w Anglii Donalda Davenporta. Jego zadaniem jest sprawne przeprowadzenie egzekucji dwunastu skazanych na śmierć nazistowskich zbrodniarzy wojennych. Po wykonanej fusze udaje się on na obiad z komendantem więzienia majorem Stuckfordem; obaj panowie rozmawiają na temat jednego ze skazańców, Josefa Lehmanna, żałując jednocześnie, że nie udało im się złapać jego brata Waldemara – ponoć „potwornego sadysty”. I ta właśnie postać staje się klamrą spinającą powieściową przeszłość z teraźniejszością. Chwilę później przenosimy się o czterdzieści cztery lata w przód. W gospodarstwie Rätmyren, kilkadziesiąt kilometrów od miasteczka Sveg w środkowej Szwecji (w gminie Härjedalen), zostaje bestialsko zamordowany siedemdziesięciosześcioletni mężczyzna. Miejscowa policja jest w szoku. Komu bowiem aż tak bardzo mógł się narazić samotny emeryt, który z nikim w zasadzie nie utrzymywał kontaktów, przez cały czas oddając się jedynej pasji, jaką miał, czyli tangu? Kto nienawidził go do tego stopnia, że dosłownie zakatował na śmierć, a następnie zmasakrowane ciało porzucił pod gołym niebem? Odpowiedź nasuwa się sama – to musiał być psychopata! Ale z drugiej strony, czy człowiek niezrównoważony psychicznie zadałby sobie aż tyle trudu i obmyśliłby tak misterny plan wykurzenia z domu mężczyzny, który ewidentnie chciał się przed kimś ukryć i – sądząc po wielu przesłankach – cechował się wyjątkową wręcz podejrzliwością… Wizytujący miejsce zbrodni, sprowadzony z Östersund, komisarz Giuseppe Larsson szybko nabiera przekonania, że morderstwo to było tak naprawdę egzekucją.

W tym samym czasie w odległym Borås trzydziestosiedmioletni policjant Stefan Lindman przeżywa niezwykle trudne chwile. Dowiedział się bowiem właśnie, że niewielki guzek, który jakiś czas temu pojawił się na jego języku, to nowotwór. Prowadząca go lekarka daje mu jednak nadzieję, pomóc powinna radioterapia. Na pierwszy zabieg ma się zgłosić za trzy tygodnie, a na razie dostaje zwolnienie lekarskie. Nie będąc pewnym swej przyszłości, Lindman postanawia zakosztować życia i wybrać się na przynajmniej tygodniowe wczasy na Majorkę. Ale pech – a może szczęście? – chce, że w jego ręce wpada gazeta, w której opisana jest zbrodnia w Rätmyren. Okazuje się, że ofiarą „psychopaty” jest były funkcjonariusz policji Herbert Molin – człowiek, z którym Stefan pracował przed laty w Borås, od którego uczył się fachu. Wracając myślami do tamtych czasów, przypomina sobie zdarzenie, które utwierdziło go wówczas w przekonaniu, że starszy kolega kogoś się boi, że ten strach towarzyszy mu przez cały czas. Uznaje to wrażenie za ważne tak bardzo, że najpierw kontaktuje się telefonicznie z Larssonem, aby go o tym poinformować, a następnie podejmuje decyzję, że zamiast wygrzewać się na plażach Balearów, zatopi się w szwedzkiej leśnej głuszy, gdzie być może znajdzie odpowiedź na nurtujące go pytania na temat biografii Molina. Wtedy jeszcze Lindman nie zdaje sobie sprawy, jak głęboko w przeszłość będzie musiał zajrzeć i z jakimi wyłażącymi z wojennej otchłani demonami przyjdzie mu się zmierzyć. Jego świat zostaje postawiony na głowie, tym bardziej że w całą historię pośrednio wmieszany okazuje się również nieżyjący już od kilku lat ojciec Stefana.

Co jest już tradycją u Mankella (vide „Zapora”, „Chińczyk”, „Niespokojny człowiek”), fabuła powieści obmyślana została z ogromnym rozmachem. Czytelnik przemieszcza się nie tylko w czasie, ale i przestrzeni (od Berlina czasów wojny, poprzez Buenos Aires lat 50. ubiegłego wieku, aż po współczesną Szwecję). Na dodatek gdzie się nie ruszy, tam krew, zdrada i makabra. Dość powiedzieć, że kilka dni po Molinie zamordowany zostaje – i to w nie mniej koszmarny sposób – jego sąsiad (jeśli w ogóle można tak nazwać osobę mieszkającą dziesięć kilometrów dalej), Abraham Andersson, na co dzień muzyk orkiestry symfonicznej w Helsingborgu. Początkowo policja podejrzewa, że za obydwoma morderstwami stoi ten sam zbrodniarz, ale z biegiem czasu Larsson i pomagający mu, choć nieoficjalnie, Lindman nabierają podejrzeń, że mimo pewnych powiązań, za te tragiczne zdarzenia odpowiadają różni ludzie. Niewielkie to zresztą pocieszenie, ponieważ do tej pory stróże prawa byli przekonani, że ścigają jednego zwyrodnialca, a teraz okazuje się, że dwóch. Zagłębiając się w przeszłość Molina, Stefan odkrywa zaskakujące fakty. Jego zdziwienie jest tym większe, że odkrywa, iż – wbrew powszechnemu przekonaniu – w społeczeństwie szwedzkim wciąż bardzo silna jest tolerancja dla postaw faszystowskich. Z biegiem czasu Lindman staje się coraz bardziej zdeterminowany w odkryciu prawdy. Do tego stopnia, że nie waha się nawet przekroczyć prawo. Gdy jednak zdamy sobie sprawę, że jest on przecież człowiekiem z wyrokiem na karku, a raczej na języku (nowotwór!), możemy w pełni zrozumieć jego upór i nieustępliwość w dążeniu do celu.

Czyta się „Powrót nauczyciela tańca” znakomicie. Jak każda powieść Henninga Mankella, ta również „zasysa” od pierwszej strony, ba! pierwszego akapitu. Nie oznacza to jednak, że wszystko jest w niej idealne. Na pewno nie zaszkodziłoby książce, gdyby autor rozwinął nieco wątek wojenny. Dzięki temu uprawdopodobnieniu uległyby pewne zachowania bohaterów. Irytować mogą też nieco schematyczne opisy pościgów za opryszkami i bardzo stereotypowe podnoszenie napięcia. Po co bowiem rozwodzić się nad scenami, w których czarny charakter celuje z pistoletu do Lindmana, skoro czytelnik i tak doskonale zdaje sobie sprawę, że za chwilę ktoś cudem uratuje detektywa? Oczywiste jest przecież, że jeśli ktoś chce zabić, to wyceluje i wystrzeli, a nie będzie przeciągać egzekucję w nieskończoność, czekając, aż pojawi się osoba trzecia (względnie czwarta), która wyciągnie z tarapatów zagrożonego śmiercią stróża prawa. Na takie chwyty mogą pozwolić sobie literaccy „producenci” średniej jakości thrillerów sensacyjnych; mistrz pokroju Mankella od podobnych rozwiązań fabularnych powinien mimo wszystko trzymać się z daleka. Walory powieści szybko docenili filmowcy. W 2004 roku powstały dwie adaptacje „Powrotu…”: austriacko-niemiecki pełnometrażowy telewizyjny obraz w reżyserii Szwajcara Ursa Eggera i duńsko-niemiecko-szwedzki miniserial Stephana Apelgrena. W postać Stefana Lindmana w nich wcielili się odpowiednio Tobias Moretti i Jonas Karlsson, a na drugim planie pojawili się między innymi: u Eggersa – Krister Henriksson (przyszły odtwórca postaci Wallandera) oraz u Apelgrena – Mats Bergman (który w serialu o policjancie z Ystad wcielił się w sarkastycznego technika kryminalistycznego Nyberga).

30 maja 2011

Komentarze

30 V 2011 12:05:09

Nie jestem historykiem ale w kilku źródłach znalazłem informację dotyczącą wojny 1941. Według tych źródeł to Rosjanie sami rozpoczęli bombardowania Finlandii w 1941.
Proszę o korektę jeśli się myle.

30 V 2011 14:41:36

Pewne jest, o czym przekonują badania Marka Sołonina, że Sowieci, nie spodziewając się ataku Niemców w czerwcu 1941, sami szykowali się do wojny agresywnej przeciwko nim. Planowali także uderzenie prewencyjne przeciwko Finlandii. I nawet 22 czerwca, gdy hitlerowcy przekroczyli już granicę ZSRR i bombardowali radzieckie lotniska, przemieszczali swoje oddziały do Karelii. Mogło więc oczywiście tak być.

30 V 2011 20:37:59

Czytajac notke biograficzna o Stiegu Larssonie uderzyla mnie fascynacja komunizmem i to w najgorszym azjatyckim wydaniu (Pol Pot, Mao, Ho Szi Min). Zabawnie jakby udalo im sie rozpetac ta robotnicza rewolucje i zamiast pisac kryminaly wyladowaliby w zbiorowym grobie lub szwadronach smierci przy ukladaniu schludnych piramid z czaszek:-)

30 V 2011 22:01:13

To problem znacznie szerszy i dla nas, Polaków, doświadczonych przez oba totalitaryzmy, chyba nie do zrozumienia. Zapraszam do lektury, recenzowanej też w "Esensji", książki szwedzkiego dziennikarza "Uśmiech Pol Pota". Ona nieco rozjaśnia przyczyny tego fatalnego zauroczenia zachodnich (czy raczej północno-zachodnich) intelektualistów tą zbrodniczą ideologią.

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

PRL w kryminale: Biały Kapitan ze Śródmieścia
Sebastian Chosiński

19 IV 2024

Oficer MO Szczęsny, co sugeruje już zresztą samo nazwisko, to prawdziwe dziecko szczęścia. Po śledztwie opisanym w swej debiutanckiej „powieści milicyjnej” Anna Kłodzińska postanowiła uhonorować go awansem na kapitana i przenosinami do Komendy Miejskiej. Tym samym powinien się też zmienić format prowadzonych przez niego spraw. I rzeczywiście! W „Złotej bransolecie” na jego drodze staje wyjątkowo podstępny bandyta.

więcej »

Mała Esensja: Trudne początki naszej państwowości
Marcin Mroziuk

18 IV 2024

W dziesięciu opowiadań tworzących „Piastowskie orły” autorzy nie tylko przybliżają kluczowe momenty z panowania pierwszej polskiej dynastii władców, lecz również ukazują realia codziennego życia w tamtej epoce. Co ważne, czynią to w atrakcyjny dla młodych czytelników sposób.

więcej »

Superwizja
Joanna Kapica-Curzytek

15 IV 2024

Zamieszkały w Berlinie brytyjski reportażysta podróżuje po niemieckim wybrzeżu. Jego znakomite „Duchy Bałtyku” są zapisem odkrywania, skrawek po skrawku, esencji niemieckiej duszy.

więcej »