Login:
Hasło:
Pamiętaj mnie

Zapomniałem hasła	Nie mam jeszcze konta
Zaloguj przez:

dzisiaj: 19 kwietnia 2024

Niekoniecznie jasno pisane: Superheroizm psychodeliczny
Najsłynniejszą superbohaterską grupą mutantów Marvela od zawsze była i jest X-Men. Tego nikt nie podważa, w końcu Chris Claremont (ale nie tylko) wywindował pod koniec dwudziestego wieku popularność Cyclopsa i spółki na poziom niespotykany. Ale oprócz X-Men istniały i istnieją też inne grupy – dziś zajrzymy do najlepszego okresu jednej z nich, drugiej po X-Men według chronologii założenia. Poznajmy Nowych Mutantów z czasów, gdy rysował ich sam Bill Sienkiewicz.
Reacher: Sez. 2. odc. 1. Specjalna grupa śledcza na celowniku
Twórcy serialu nie zdecydowali się na ekranizowanie powieści Lee Childa po kolei, gdyż drugi sezon przedstawia wydarzenia z jedenastej w cyklu „Elity zabójców”. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania – oprócz atrakcyjnej sensacyjnej fabuły – jest zaś możliwość lepszego poznania przez widzów przeszłości Jacka Reachera.
PRL w kryminale: Femme fatale za kierownicą
„Zaczęło się w Zakopanem” to pierwsza – z dotychczas znanych – gazetowa „powieść milicyjna” Pawła Borysa Henelta, która nie ukazała się na łamach „Słowa Powszechnego”. I pierwsza, w której jako główny bohater nie pojawia się Wiktor Zaruba, chociaż nie brakuje w niej jego najbliższych współpracowników. Pod nieobecność majora na najważniejszego funkcjonariusza MO wyrasta porucznik Zbigniew Madej.
W krainie Wojennego Młota: Luty 2024
Mimo dodatkowego dnia tegoroczny luty nie obfitował w nadmiar warhammerowych nowinek.
Kulawe konie: Sez. 3. odc. 6. Prawda jak oliwa zawsze na wierzch wypływa
Po raz kolejny mamy okazję się przekonać, że chociaż agenci ze Slough House pod wieloma względami może nie dorównują kolegom z Regent’s Park, to nie sposób odmówić im pomysłowości, odwagi i waleczności (nawet jeśli cechy te nie rozkładają się równomiernie w ich grupie). Nie możemy mieć natomiast pewności, czy porażka Ingrid Tearney spowoduje, że w MI5 rzeczywiście nastąpią zmiany na lepsze.
Niedzielny krytyk komiksów: Można się nią ogolić!
Historia z przygodami pirackimi jest swoistą ciekawostką w dorobku Szarloty Pawel. Artystce kilkukrotnie zdarzyło się tworzyć od nowa swoje historie, ale w przypadku tej opowieści wygląda na to, że były to aż trzy podejścia. W tym tekście skupię się na ostatniej odsłonie, tej z przełomu lat 1982-83, wskazując jednocześnie co ciekawsze różnice w stosunku do wcześniejszych wersji oraz pozwolę sobie na kilka dygresji.
Oblicza strachu
Jak pisać o końcu świata, gdy wszystko wokół nas się rozpada? Można tak jak Eugenia Kuzniecowa, której znakomita powieść „Drabina” została książką roku 2023 w Ukrainie.

Książki

Magazyn CCXXXV

Pobierz magazyn

Podręcznik

Nowości

książkowe

Dusza Miecza
Julie Kagawa
Szepty ciemności
Andrzej Pupin
Moc obietnic
Piotr Borlik
Duże dziewczyny nie płaczą
Annette Chavez Macias
Fabryka szpiegów
Piotr Gajdziński
Furia i inne opowiadania
Silvina Ocampo
I zadrżała noc
Nadia Terranova
Wyspy na Golfsztromie
Ernest Hemingway

więcej »

Zapowiedzi

książkowe (wybrane)

Mrok tej nocy
Ann Cleeves
Imperium zniszczenia
Alex J. Kay
Jęk zamykanych bram
Wojciech Wójcik
Ludzie bez dusz
Danuta Psuty
Pomruki Burzy
Robert Jordan, Brandon Sanderson
Powtórka
Ken Grimwood
Tajemnica dinozaura
Martin Widmark
HERK
Phoenicia Rogerson

więcej »

Gene Wolfe
‹Cień kata›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Cień kata
Tytuł oryginalny	The Shadow of the Torturer
Data wydania	23 lutego 2007
Autor	Gene Wolfe
Przekład	Arkadiusz Nakoniecznik
Wydawca	Książnica
Cykl	Księga Nowego Słońca
ISBN	978-83-25001-08-7
Format	328s. 110×175mm
Cena	14,90
Gatunek	fantastyka
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

W stronę Nowego Słońca: A jak królem, a jak katem będziesz
[Gene Wolfe „Cień kata” - recenzja]

Beatrycze Nowicka

W „Księdze Nowego Słońca” Gene Wolfe odwołuje się do tradycji literackiej a przy tym tworzy rzecz odrębną, wytycza na fantastycznej mapie własną ścieżkę.

W stronę Nowego Słońca: A jak królem, a jak katem będziesz
[Gene Wolfe „Cień kata” - recenzja]

W „Księdze Nowego Słońca” Gene Wolfe odwołuje się do tradycji literackiej a przy tym tworzy rzecz odrębną, wytycza na fantastycznej mapie własną ścieżkę.

Gene Wolfe
‹Cień kata›

EKSTRAKT:	80%
WASZ EKSTRAKT: 0,0 %
Zaloguj, aby ocenić

Tytuł	Cień kata
Tytuł oryginalny	The Shadow of the Torturer
Data wydania	23 lutego 2007
Autor	Gene Wolfe
Przekład	Arkadiusz Nakoniecznik
Wydawca	Książnica
Cykl	Księga Nowego Słońca
ISBN	978-83-25001-08-7
Format	328s. 110×175mm
Cena	14,90
Gatunek	fantastyka
WWW	Polska strona
Zobacz w	Kulturowskazie
Wyszukaj w	MadBooks.pl
Wyszukaj w	Selkar.pl
Wyszukaj w	Skąpiec.pl

Wyszukaj / Kup

Sprawdź cenę

Tradycyjne już niemal porównania do Tolkiena, zdobiące tylną okładkę „Cienia kata” z początku jedynie mnie rozśmieszyły. Już po lekturze mogę powiedzieć, że trudno byłoby porównywać „Księgę Nowego Słońca” z „Władcą pierścieni”, jednak istotną cechą wspólną jest zakorzenienie obydwu dzieł w spuściźnie literackiej i kulturowej. Cykl Wolfe’a pobrzmiewa wieloma echami – motywy, wątki, czy nawet sama struktura powieści przywodzą na myśl inne utwory, mity, podania i baśnie. Lekturze towarzyszy poczucie obcowania z opowieściami powtarzanymi od wieków w kolejnych, zmienionych wersjach. Mimo to dzieło amerykańskiego pisarza jawi się jako rzecz osobna, oryginalna, naznaczona autorskim piętnem. W świecie powieści ustawione naprzeciwko siebie lustra mają moc otwierania korytarzy do innych miejsc i czasów oraz przyzywania żywych istot. Pisząc „Księgę Nowego Słońca” Gene Wolfe rozstawił zwierciadła, pomiędzy którymi narodził się nowy byt.

Obrana przez pisarza ścieżka nie okazała się łatwa – wielu twórców mniejszego formatu uzyskało znacznie większy rozgłos, nie doczekał się także hordy naśladowców (choć to akurat lepiej). „Księga Nowego Słońca” znalazła się na uboczu fantastycznych mód – tym bardziej jednak zasługuje na poznanie.

Otwierający cykl „Cień kata” zawiera w sobie wszystkie cechy, stanowiące o niezwykłości „Księgi…”. Koncepcja wyjściowa nie wydaje się niczym nowym – w świecie przypominającym stworzoną przez Jacka Vance’a Umierającą Ziemię, aczkolwiek bardziej od niej przepełnionym atmosferą upadku i rozkładu, młody chłopak, wychowanek katowskiej konfraterni, dorasta i wstępuje na drogę, u końca której stanie się kimś znacznie ważniejszym, niż przypuszczał. Tyle że Wolfe opowiada tę historię inaczej. Już niemal na samym początku zdradza, kim zostanie Severian a przede wszystkim stosuje pierwszoosobową narrację tylko częściowo zgodną z chronologią wydarzeń. „Cień kata” i wszystkie kolejne tomy mają formę spisywanych po latach wspomnień. Samo w sobie nie jest to jeszcze czymś niespotykanym, jednak większość autorów wybierających ten sposób narracji ogranicza się do relacjonowania akcji i przedstawiania towarzyszącym wydarzeniom uczuć, od czasu do czasu jedynie wtrącając wyrażenia w rodzaju „wtedy jeszcze nie wiedziałem, jak bardzo to spotkanie odmieni moje życie”. Wolfe nie porządkuje w ten sposób opowiadanej przez siebie historii – owszem, w pewnym momencie Severian stwierdza, że będzie się starał przedstawić swoje dzieje możliwie kompletnie, jednak akcja stanowi tylko pewną część powieści, mającej formę bardziej zbliżoną do snutych leniwie rozmyślań. Narrator nierzadko wybiega w przyszłość lub w przeszłość, pozwala sobie na dygresje, komentarze i skojarzenia. Przytacza inne opowieści i anegdoty. Niektóre rzeczy opuszcza, inne opisuje bardzo pobieżnie, by za chwilę skupić się na jakimś szczególe. We wspomnieniach kata fakty mieszają się z przypuszczeniami i wyobrażeniami, sny i wizje są tak samo ważne jak wydarzenia. Wyrazisty efekt uzyskuje Wolfe, kiedy konfrontuje działania podjęte przez Severiana-dziecko z ich interpretacjami i przemyśleniami na ich temat snutymi przez Severiana po latach. Widać wtedy, jak bardzo wiek i doświadczenia zmieniły głównego bohatera.

Dzięki takiemu zabiegowi cała „Księga…” to nie tylko historia życia protagonisty, ale też jego przesłanie. Wolfe każe Severianowi dokonać swego rodzaju wiwisekcji – odsłania przed czytelnikiem jego pragnienia, przekonania, i motywacje. Wydaje się, że narrator stara się być szczery sam wobec siebie – nie ucieka od samooskarżeń, nie próbuje zaprzeczać, gdy jego pobudki okazywały się egoistyczne i przyziemne. Nie waha się nazywać rzeczy po imieniu – ot, choćby wtedy, gdy otrzymuje możliwość opuszczenia bractwa: „Miałem do wyboru niewolę lub pustkę wolności.” – stwierdza tłumacząc, dlaczego nie skorzystał z okazji, gdy mógł opuścić ludzi, którzy najpewniej więzili i zabili jego matkę. Pisałam kiedyś, że przy narracji pierwszoosobowej trudno jest stworzyć postać niejednoznaczną i zagadkową – Wolfe’owi się to udało.

Poza Severianem w „Cieniu kata” pojawia się oczywiście galeria innych postaci – chociaż wielu z nich poświęcono naprawdę niewiele miejsca (wyjąwszy może Theclę), Wolfe kreśli ich portrety wyjątkowo udanie – w kilka akapitów potrafi przedstawić danego bohatera tak, by wizja wydała się czytelnikowi kompletna. Również dialogi zasługują na uznanie – zwłaszcza te, które mają oddać więź pomiędzy bohaterami. Szczególnie interesująco została przedstawiona relacja Severiana i Thecli.

Wolfe potrafił także nadać swojemu światu zapadający w pamięć klimat. Rozległe miasto Nessus i wieńcząca go Cytadela stanowią rozpadający się pomnik dawnej świetności. Czasy cywilizacyjnego rozkwitu dawno już minęły, pozostawiając po sobie niszczejące biblioteki i nieliczne wytwory zaawansowanej technologii. Pustoszejącą metropolię zamieszkują w większości biedacy, żyjący na poziomie przywodzącym na myśl wieki średnie. Niewydolna władza nie jest w stanie zorganizować społeczeństwa, które pogrąża się w coraz większym chaosie. Gdzieniegdzie jednak wciąż zachowały się dawne cuda – jak Ogrody Botaniczne, stanowiące osobny świat w świecie, rozciągające się poprzez czas i przestrzeń daleko poza widziane z zewnątrz przeszklone budynki.

Jeżeli chodzi o akcję, w „Cieniu kata” nie dzieje się zbyt wiele – na plan pierwszy wysuwają się przemyślenia, dygresje, opisy miejsc, okruchy wspomnień, pomysły w rodzaju kwiatów śmierci czy wspomnianych wyżej ogrodów. W pamięć zapadają spostrzeżenia Severiana – niektóre budzą podziw dla ich trafności, inne sprzeciw. Nie wszystkie są zupełnie nowe, ale zwracają uwagę celnymi sformułowaniami. Bohater Wolfe’a snuje refleksje na temat czasu, przemijania i pamięci: „Tak jak wszystko co niezniszczalne dąży do samozagłady, tak i te najbardziej nawet ulotne chwile powracają wciąż na nowo”, „Nagle poczułem olbrzymi ciężar czasu; jest to nieomylny sygnał świadczący o tym, że pozostawiliśmy już za sobą nasze dzieciństwo”, „Mówi się, że czas ma szczególną właściwość utrwalania wydarzeń, a czyni to poprzez uprawdopodobnianie naszych uprzednich kłamstw i przeinaczeń.”. Zastanawia się nad naturą ludzką: „Związki między zwierzyną a myśliwym, kupującym i sprzedającym, mężczyznami i kobietami (…) niczym nie różnią się od związku między katem i jego ofiarą. Wszyscy kochają tych, których niszczą i wykorzystują.”, „nadzieja jest psychologicznym mechanizmem całkowicie niezależnym od zewnętrznej rzeczywistości”. W „Cieniu kata” znajdą się także rozważania na temat religii i władzy: „Nie można zbudować nowej teologii na Niczym, nic zaś nie stanowi mocniejszej podstawy od przeciwieństwa. Spójrz na naszych poprzedników z przeszłości: wszyscy twierdzili, że ich bóstwa władają całym wszechświatem, a jednocześnie potrzebują ochrony i opieki (…) albo że władza, która nie karze nikogo, dopóki istnieje jakakolwiek nadzieja na poprawę, ukarze wszystkich, kiedy nie będzie już żadnej szansy, że ktokolwiek na tym skorzysta.”, „Słabi ludzie wierzą w to, co im zostanie narzucone, a mocni w to, w co chcą uwierzyć, sprawiając, że staje się to rzeczywistością. Kim jest Autarcha, jak nie człowiekiem, który wierzy w to, że jest Autarchą, i zmusza innych, żeby w to wierzyli?”, „Uważamy, że to my tworzymy symbole, natomiast prawda jest taka, że to one nas tworzą.”

„Cień kata” stanowi wymagającą lekturę, która jednak z nawiązką wynagradza poświęcony jej czas i uwagę. Chociaż osadzona w fantastycznych realiach, swoją konstrukcją i charakterem bliższa jest utworom uznanych pisarzy głównego nurtu. Przykładem niech będzie pojawiająca się refleksja na temat pisarstwa. Wolfe wyjawia w niej, że próbuje godzić sprzeczności – lekkość z bogactwem i głębią, a przy tym dodać „jakiś szczegół, choćby najdrobniejszy, który należy wyłącznie do niego i nie pojawi się nigdzie indziej.” Czy mu się to udało? Według mnie tak.

24 sierpnia 2012

Komentarze

24 VIII 2012 11:01:21

Otwarty "Cieniem" cykl Wolfe`a jest ze wszech miar godny polecenia, właśnie jako rzadka na naszym rynku wydawniczym mieszanka twardej science fiction i realizmu magicznego. Fantasy to tam rzeczywiście się nie uświadczy, chyba, że jako zgrabnie przetworzone symbole (miecz bohatera to produkt zaawansowanej technologii, arystokratyczne rody maja tak naprawdę najkrótszą genealogię, nekromancja opiera się na biologii obcoplanetarnego drapieżnika itp.). W to wszystko wpleciono baśń, grozę( leśna uczta rebeliantów czy spotkanie z alzabo do dziś budzą we mnie dreszcze), fantastykę socjologiczną ( cały watek Ascian i ich języka) i Autarcha wie, co jeszcze.
Słowem, wznowienie Księgi Nowego Słońca ucieszy wszystkich, którzy mieliby ochotę poczytać coś odmiennego od przygodowej sieczki o smokach/kosmicznych krążownikach, ponieważ broni się do dzisiaj właściwie z każdej strony - zarówno osobowością narratora, przedstawieniem świata i użytym do tego językiem.
A tłumaczenie Arkadiusza Nakoniecznika jest po prostu świetne.
Choć nawet Severian przyznaje, że Księga " to nie jest łatwa droga" to recenzentka ma rację, warto się w nią wybrać, choćby dla samych widoków na Urth.

24 VIII 2012 11:06:54

80% dla ksiazki z najlepszego cyklu najlepszego zyjacego pisarza SF? Interesting... BTW nie wiem czy ta okladka nie jest straszniejsza nawet od bochomazow z wydania Iskier, tutaj jest zestawienie okladek z roznych krajow: http://everypageofmobydick.blogspot.com/2012/06/covers-shadow-of-torturer-by-gene-wolfe.html, oryginalne paperbacki daja rade, japonczycy ida leb w leb.

24 VIII 2012 11:12:48

Zapomnailem napisac o swietnym tlumaczeniu p. Nakoniecznika, ktory byl "nadwornym" tlumaczem Wolfe'a na nasz rynek w czasach Fantastyki/NF. Pozniej tlumaczenia poszly w inne rece i juz nie bylo tak oszalamiajaco (vide cykl Latro)

24 VIII 2012 11:23:31

Na przykład osobiście bym dał jakieś 60%, bo mi się książka najzwyczajniej w świecie nie podobała. Jak dla mnie to jeden z przykładów prozy mocno przereklamowanej, pisanej na zasadzie "bohater idzie i ogląda świat", co osobiście odbieram jako kradzież czytelniczego czasu. Z ledwością przebrnąłem przez resztę tomów i zdecydowanie odmówiłem zaznajamiania się z kolejnymi dwoma cyklami. A potem jeszcze wdepnąłem w badziewne "Miasteczko Castleview". Nie, panu Wolfe'owi już dziękuję.

24 VIII 2012 11:37:43

"Chociaż osadzona w fantastycznych realiach, swoją konstrukcją i charakterem bliższa jest utworom uznanych pisarzy głównego nurtu."
Zgrabna recenzja, ale powyższe zdanie to proszę wykreślić.

24 VIII 2012 13:05:30

"80% dla ksiazki z najlepszego cyklu najlepszego zyjacego pisarza SF? Interesting"
made my day, Lysy.

24 VIII 2012 13:52:49

Okładki rzeczywiście ciekawe. Także podoba mi się pierwsza i ostatnia na stronie - no, może tylko ta nieco mangowa twarz mi nie do końca pasuje.

Cieszy mnie, że recenzja bardzo dobrej książki wzbudza chęć do dyskusji. Recenzje dalszych tomów cyklu zostały napisane i pewnie ukażą się w swoim czasie.

24 VIII 2012 18:58:16

Uwielbiam ten cykl, rok temu czytałem całość w oryginale, wrażenie niesamowite, choć to nie jest książka dla wszystkich... Wolfe ma swój specyficzny styl, oniryczny klimat i lubi zwodzić czytelnika, nie wszyscy to lubią. Dla mnie osobiście Księga Nowego Słońca i Piąta Głowa Cerbera to najlepsze co napisał, choć cykl o Latro też był niesamowity. Księgę Nowego Słońca (+ cykl Krótkiego Słońca) zamierzam kiedyś przeczytać jeszcze raz. A swoją drogą tłumaczenia PL powinny się ukazać z innymi okładkami, to co widziałem w empiku to masakra :/.

24 VIII 2012 19:00:02

@PająkChwat - spotkanie z alzabo autentycznie straszne, zapada w pamięć jak mało co :)

Dodaj komentarz

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

PRL w kryminale: Biały Kapitan ze Śródmieścia
Sebastian Chosiński

19 IV 2024

Oficer MO Szczęsny, co sugeruje już zresztą samo nazwisko, to prawdziwe dziecko szczęścia. Po śledztwie opisanym w swej debiutanckiej „powieści milicyjnej” Anna Kłodzińska postanowiła uhonorować go awansem na kapitana i przenosinami do Komendy Miejskiej. Tym samym powinien się też zmienić format prowadzonych przez niego spraw. I rzeczywiście! W „Złotej bransolecie” na jego drodze staje wyjątkowo podstępny bandyta.

więcej »

Mała Esensja: Trudne początki naszej państwowości
Marcin Mroziuk

18 IV 2024

W dziesięciu opowiadań tworzących „Piastowskie orły” autorzy nie tylko przybliżają kluczowe momenty z panowania pierwszej polskiej dynastii władców, lecz również ukazują realia codziennego życia w tamtej epoce. Co ważne, czynią to w atrakcyjny dla młodych czytelników sposób.

więcej »

Superwizja
Joanna Kapica-Curzytek

15 IV 2024

Zamieszkały w Berlinie brytyjski reportażysta podróżuje po niemieckim wybrzeżu. Jego znakomite „Duchy Bałtyku” są zapisem odkrywania, skrawek po skrawku, esencji niemieckiej duszy.

więcej »