Czasami odnoszę wrażenie, że jestem jedyną osoba w tym kraju, która nie miała żadnej traumy związanej z lekturą "Nad Niemnem". Każdy jęczy na jej temat jakby miał co najmniej do czynienia z "Finnegans Wake" Joyce'a.

Hihi, nie przepuszczę okazji do opowiedzenia swojej ulubionej anegdoty. "Nad Niemnem" czytałam w szkole na polskim, w trakcie... omawiania tej lektury. Siedziałam w pierwszej ławce, polonistka zwykle stała na wysokości trzeciej, żeby mieć oko na końcowe (ławki). W związku z tym moje zajęcie spostrzegła dopiero na ostatniej lekcji poświęconej omawianiu tego utworu. Podeszła. "Co ty tu czytasz?" [odchyliła okładkę] "O, 'Nad Niemnem'??" A ja na to półprzytomnie: "Tak, tak, już kończę!"
Kobietę tak zatkało, że nawet mi uwagi nie wpisała. :-)

U mnie "Nad Niemnem" nie wywołało takiej traumy. Podobały mi się te opisy przyrody, zwłaszcza, że miałam wydanie, gdzie ktoś opatrzył je skrupulatnymi przypisami zajmującymi niekiedy więcej miejsca na stronie niż tekst właściwy, w których wyjaśniano o jakie gatunki roślin chodzi i gdzie one występują. Nie podobały mi się głównie te beznadziejne postaci i nędzny wątek miłosny.
Za to z prawdziwą traumą kojarzą mi się "Ludzie bezdomni". Sienkiewicza też nie lubiłam.

o to, to - "Ludzie bezdomni" to jedna z nielicznych książek, których nigdy nie dokończyłem. Z Sienkiewiczem natomiast nigdy nie miałem problemów, pewnie przez całą tę przygodową otoczkę. Pamiętam jeszcze jak w liceum wszyscy psioczyli na "Cierpienia młodego Wertera", a ja się jakoś dziwnie czułem, bo mi się podobało. ;)

Jeśli chodzi o "Nad Niemnem" to z tego co mi wiadomo ludzi przeważnie odstraszają rozwlekłe opisy przyrody. Kiedy czytałem tą książkę, jako szkolną lekturę, nie znalazłem w niej nic odstraszającego, a na pewno nie w takim stopniu jak się zewsząd słyszy. Być może chodzi tutaj o to, że pochodzę ze wsi (choć jako jedyny w rodzinie urodziłem się już praktycznie i wychowałem w mieście), więc z takimi widokami o jakich czytamy w książce byłem zaznajomiony od dziecka i są mi one bliskie. W każdym razie sam tak to sobie tłumaczę. Może faktycznie coś w tym jest, że pełnokrwistym miastowym trudniej jest tą książkę przetrawić?

"Ludzi bezdomnych" zaczynałam trzy razy. Tam, na samym początku był zdaje się opis ulicy w lecie na którą "pył bezlitosny osypywał się". Skręcało mnie aż. A później ten idiotyczny wątek z odepchnięciem kobiety, żeby pomagać biednym. A cóż by mu ona zaszkodziła - więcej, pomogłaby. A przesuwając w wyobraźni akcję w przód o kilkanaście lat wyobrażam sobie zgorzkniałego głównego bohatera, szczerze nienawidzącego tych, którym chciał pomagać, obarczywszy ich winą za swoje samotne, życie.

A co do Wertera - początkowo raził mnie ten egzaltowany styl(czytałam w tłumaczeniu Staffa) ale potem się przekonałam. Chyba już gdzieś o tym pisałam - dla mnie tematem głównym nie jest owa wałkowana miłośćromantyczna, tylko portret człowieka, który okłamał siebie tak dogłębnie, że gdy jego iluzje zaczęły się sypać nie potrafił z tym żyć. Jest tam kilka znamiennych scen (w tym jedna świetnie napisana), w których pomimo tego, że czytelnik poznaje wszystko z perspektywy Wertera może między wierszami przeczytać, jak wyglądała sytuacja. Drobny przykład - Werter opisuje, jak to bawili się w coś w rodzaju nazwijmy to berka i on najwięcej razy został uderzony. Bohater bierze to za dobrą monetę, a czytelnik domyśla się, że był w owym towarzystwie kimś w rodzaju błazna.

Nie sądziłem, że jedna uwaga względem "Nad Niemnem" wywoła tak żywiołową dyskusję i wspominki, która z dziewiętnastowiecznych lektur szkolnych była strawna, a któej nie szło ścierpieć;-)

Co do wzmiankowanego "Nad Niemnem" - książkę przeczytałem. Może nie z wielką chęcią i przyjemnością, ale przeczytałem. A po lekturze "1863" muszę przyznać, że Orzeszkowej o wiele lepiej wychodziły te krótkie formy literackie, nawet jeśli były pozbawione całkowicie ciekawych postaci czy bardziej wciągających wątków. Bo historia opowiadająca szycie czapek powstańczych to koncept nad wyraz nowatorski, ale dlaczego od razu pisać o tym całą nowelę?!

"Ludzi bezdomnych" przeczytałem nawet dwa razy (choć za drugim razem z pominięciem rozdziałów z pamiętnikami owej niedoszłej Judyma, tam dopiero był egzaltowany styl!), choć nie ma co ukrywać, że Żeromskiemu ów planowany portret człowieka zawieszonego między romantyzmem a pozytywizmem wyszedł o wiele gorzej niż Prusowi w "Lalce". Z drugiej strony: zastanawiam się teraz, na ile Judym nie był jakimś karykaturalnym ucieleśnieniem tego całego pozytywizmu, łącznie z odrzuceniem jakiejkolwiek miłości w imię wyższych idei.

Beatrycze, co do miłości romatycznej u Wertera, mnie wbijano do głowy, że to była raczej miłośc sentymentalna niż romantyczna. A jego "Cierpienia" czytało się nie najgorzej.

Dobrze to ująłeś - tak, Judym był taką personifikacją.

Nasza polonistka w liceum za to tłukła hasło "miłość romantyczna" na Werterze właśnie i Gustawie. Cierpienia i samobójstwa miały być jej wyznacznikiem.

"Chyba już gdzieś o tym pisałam - dla mnie tematem głównym nie jest owa wałkowana miłośćromantyczna, tylko portret człowieka, który okłamał siebie tak dogłębnie, że gdy jego iluzje zaczęły się sypać nie potrafił z tym żyć" -- to jest z grubsza ten sam temat.

Mnie osobiście miłość kojarzy się z nakierowaniem na konkretną osobę - więc tak, może i iluzje rozpadające się, ale dotyczące owej wybranki serca. Tymczasem Werter oszukiwał się także w kwestii postrzegania świata natury, innych ludzi - ogólnie (kapitalna scena obrazująca jego postrzeganie chłopów, czy pobyt w mieście, gdzie dano mu do zrozumienia, co o nim myślą tak zwane wyższe sfery i chyba to uczyniło pewną rysę) oraz jemu najbliższych.