 |
Wojciech Gołąbowski |
Przekleństwo czasów ciekawych |
Mika Waltari "Egipcjanin Sinuhe" (Sinuhe, egyptiläinen) |
 |
 |  | 'Egipcjanin Sinuhe' | Wciąż funkcjonuje, choć niezbyt rozpowszechnione, powiedzenie czy też przekleństwo: "obyś żył w ciekawych czasach". Otóż Egipcjaninowi Sinuhe przyszło żyć właśnie w takich "ciekawych czasach". XIV wiek przed naszą erą to w starożytnym Egipcie czasy przełomu - koniec okresu świetności Obu Królestw faraona Amenhotepa III, nieudana reforma religijna jego syna Echnatona (którego żoną była Nefretete), potem krótkie rządy młodego Tutenchamona... Lekarz królewski, Sinuhe przeżywa wojny z wrogami zewnętrznymi (najazd Hetytów), walki z wyznawcami i kapłanami tradycyjnego kultu Amona a także wiele podróżuje (Babilon, Syria, Kreta szczytu kultury minojskiej) po to, by na starość spisać swe dzieje w piętnastu księgach stanowiących zawartość ponadpięćsetstronicowej księgi, pięknie wydanej przez katowicką Książnicę. Narrator, Sinuhe, już na samym wstępie zaznacza, że nie pisze swej historii, aby się komukolwiek przypodobać ani przed czymkolwiek bronić. Pisze mianowicie dla siebie samego i nie dba, czy ktokolwiek poza nim samym przeczyta jego dzieło. Z podobnym nastawieniem, spisuje jednako, bez ukrywania szczegółów swe blaski i cienie, chwile świetności i chwały oraz hańby, która zmusiła go do czasowego opuszczenia ojczyzny. Oczywiście, jak to w życiu bywa (i co gorsza, jak to Sinuhe podkreśla, "tak było, jest i będzie na wieki"), przyczyną była kobieta... ale i słaby charakter naszego bohatera, jego łatwowierność i naiwność. Dla przeciwstawienia, a także dla podkreślenia niektórych cech charakteru Sinuhe, autor maluje też obraz kilku innych, ważnych postaci. Początkowo niewolnikiem, a potem sługą i przyjacielem Sinuhe jest jednooki Kaptah, spryciarz i wielki kombinator, który, dbając o majątek królewskiego lekarza, a później także i swój, staje się pod koniec historii jedną z najbogatszych postaci w całym Egipcie. Horemheb z kolei jest wojownikiem, strategiem i wodzem, przybyłym do Teb wiedziony przez sokoła (wyobrażenie egipskiego boga Horusa), gdyż serce podpowiedziało mu, że jest stworzony do wielkich czynów. Poznawszy następcę tronu (Amenhotepa IV Echnatona) początkowo jako młodego człowieka zdjętego chorobą, na pustyni, w dniu śmierci faraona, okrywa go swym naramiennikiem... by następnego dnia zacząć mu służyć jako prawowitemu władcy. Poznajemy też pełną galerię kobiet zarówno egipskich, jak i z innych krajów sąsiednich, w tym żony i córki faraonów - wśród nich znajdują się zarówno te sprzyjające bohaterowi (gospodyni Muti, wielka miłość Minea i przyjaciółka Merit), neutralne (Keftiu) jak i te odmalowane negatywnie (między innymi Nefernefernefer, powód dobrowolnej banicji bohatera). Z wszystkimi bohaterami, a także z wieloma innymi (że wspomnę choćby o władcach krain ościennych) splątały się zawiłelosy Sinuhe, który za młodu utraciwszy wiarę w egipskich bogów, z czasem staje się coraz bardziej ponury i zrzędliwy - ale i mądry, nie tylko sztuką lekarską, lecz przede wszystkim tak zwaną "mądrością życiową". Żywot swój spisuje w nostalgii za tym, co bezpowrotnie minęło, umiejętnie tworząc pięknie smutny nastrój opowieści. Proste zaś, użyte bez dodatkowych sztuczek pisarskich dygresje umiejętnie wzbogacają akcję dodatkowymi informacjami o dalszym ciągu niejednego wątku powieści. Najsłynniejsze dzieło Mika Waltariego wydane zostało w 1945 roku - i aż nadto wyraźnie widać w nim ból obu wojen światowych, ich wpływu na Finlandię (która w 1917 roku zdobyła niepodległość) - oraz liczne rozczarowania, w tym pewnie i osobiste. Powieść, przetłumaczona na wiele języków (pierwsze polskie wydanie - 1969), całkiem zasłużenie wpisuje się w poczet największych dzieł literatury światowej. Pięknie wznowiona zaś w bieżącym roku przez Książnicę, książka ta jest niewątpliwie warta przeczytania.
Mika Waltari "Egipcjanin Sinuhe" (Sinuhe, egyptiläinen) Przekład: Zygmunt Łanowski Książnica 2003 ISBN 83-7132-627-0 Cena: 46,- zł Ekstrakt: 100% Kup w Merlinie |
|
 |
|