powrót do indeksunastępna strona

nr 2 (XLIV)
marzec 2005

Autor
 Dywizjon 303 po czesku
‹Ciemnoniebieski świat›
Kino czeskie ma się ostatnimi laty znacznie lepiej od polskiego. W dużej mierze zawdzięcza to twórcy nagrodzonego Oskarem obyczajowego dramatu „Kola” Janowi Svĕrákowi, który dzięki temu właśnie obrazowi zdołał przebić się na europejskie salony. Przed czterema laty reżyser ten nakręcił, w koprodukcji z Anglikami i Niemcami, „Ciemnoniebieski świat” – film w swym dorobku nietypowy, albowiem poświęcony czasom II wojny światowej.
Zawartość ekstraktu: 90%
‹Ciemnoniebieski świat›
‹Ciemnoniebieski świat›
O polskich dywizjonach lotniczych biorących udział w bitwie powietrznej o Anglię słyszeli chyba wszyscy, którzy uważniej śledzili lekcje historii w szkole średniej (co niektórzy mogli również sięgnąć po dokumentalną książkę Arkadego Fiedlera „Dywizjon 303”); nie zawsze jednak przy tej okazji wspominano, iż – wraz z Polakami – o niepodległość Wielkiej Brytanii walczyli również Czesi. A to właśnie oni są głównymi bohaterami „Ciemnoniebieskiego świata”…
Film Svĕráka składa się w zasadzie z retrospekcji. Dramatyczne wydarzenia związane z wojną poznajemy bowiem ze wspomnień porucznika Františka Slámy (w tej roli oglądamy Ondřeja Vetchego). Po roku 1945 wrócił on, jak wielu innych żołnierzy walczących na Zachodzie, do wyzwolonej przez Sowietów Czechosłowacji. Zamiast chwały jednak, w rodzinnym kraju czekało go upokorzenie i… więzienna cela, przeznaczona dla wrogów socjalistycznej ojczyzny. Leżąc w obozowym lazarecie, leczony przez lekarza – więźnia, jak i on – Niemca, niegdyś esesmana, snuje Sláma swą fascynującą opowieść o czasach pogardy.
I tak na początku cofamy się do marca roku 1939. Sláma jest porucznikiem w pułku lotniczym stacjonującym w Ołomuńcu. Kocha się w pięknej Hanišce, którą potajemnie – wykorzystując niewiedzę rodziców dziewczyny – odwiedza po zmroku. Noc z 14 na 15 marca przyjdzie mu jednak zapamiętać na całe życie; to bowiem wtedy miłosne igraszki młodych przerwane zostają przez wzburzonego ojca Haniški, który z radia dowiaduje się o hitlerowskiej inwazji na Czechosłowację. Następnego dnia wojska niemieckie zajmują lotnisko i wszystkie maszyny. Sláma wraz z jednym ze swoich podwładnych – pełnym radości życia i ideałów – sierżantem Karelem Vojtišką (gra go, niemal do złudzenia przypominający Leonarda di Caprio, Kryštof Hádek), postanawiają zrzucić mundury i uciec do Polski. Półtora roku później – we wrześniu 1940 – są już w Anglii!
„Ciemnoniebieski świat” można zaliczyć do obrazów wojennych, aczkolwiek skutecznie wymyka się on tak jednoznacznej klasyfikacji (analogicznie: czy za film wojenny moglibyśmy uznać np. „Pociągi pod specjalnym nadzorem”, których akcja również rozgrywa się w czasie II wojny światowej?). To w równej mierze melodramat, jak i film obyczajowy, podlany owym niepowtarzalnym, typowo czeskim absurdalnym humorem, który doskonale znamy z wczesnych dzieł Miloša Formana czy też sielankowych obrazów Jiřiego Menzla. Svĕrák genialnie żongluje nastrojami: aż do tego stopnia, że są chwile, kiedy śmiać się możemy do rozpuku (pierwsze szkolenie czeskich lotników w Anglii, kiedy to ćwiczą oni latanie „na sucho” na rowerach, bądź też lekcja języka angielskiego, podczas której nobliwa nauczycielka stara się wytłumaczyć sierżantowi Vojtišce różnicę w znaczeniu słów „to lend” oraz „to land”), to znów z trudem powstrzymujemy łzy (gdy na tle uczucia do pięknej Angielki Susan wybucha konflikt pomiędzy Slámą i Vojtišką). Wojna, chociaż stanowi bardzo istotny element owej układanki, tak naprawdę często schodzi na dalszy plan, stając się jedynie pretekstem do ukazania prawdy o ludziach: ich słabościach i namiętnościach, strachu i odwadze, bólu, który niesie z sobą zarówno śmierć, jak i niespełniona bądź nieodwzajemniona miłość.
To film w swej wymowie bardzo gorzki. Sláma traci bowiem niemal wszystko. Niemal, ponieważ przez cały czas pozostaje mu nadzieja, że przyjdzie moment, kiedy zły los się od niego odwróci. Że kiedyś może być lepiej. Obraz Svĕráka przekonuje, że w zetknięciu z ponurą rzeczywistością nie jesteśmy całkowicie bezbronni. Naszą bronią stają się wówczas chociażby wspomnienia o prawdziwych przyjaciołach, gotowych poświęcić dla nas nawet swoje życie. Stwierdzenie, iż jest to piękny film trąciłoby banałem – innych słów znaleźć jednak nie potrafię!



Tytuł: Ciemnoniebieski świat
Tytuł oryginalny: Tmavomodry svet
Reżyseria: Jan Sverák
Zdjęcia: Vladimír Smutný
Scenariusz: Zdenek Sverák
Obsada: Ondrej Vetchy, Krystof Hadek, Tara Fitzgerald, Charles Dance, Oldrich Kaiser
Muzyka: Ondrej Soukup
Parametry: Format: 16 : 9 (2.35:1), Dolby Digital 5.1, DTS ES
Gatunek: wojenny
Ekstrakt: 90%
powrót do indeksunastępna strona

46
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.