Główną siłą tego komiksu są obserwacje polityczne i społeczne. Autorka jasno i zrozumiale przedstawia zmiany, jakie zaszły w Iranie, akcentując momenty narastania fundamentalizmu. Pucze, przejmowanie władzy, aresztowania – od dawnych władców aż po wojnę z Irakiem. Przemiany polityczne są tłem i podstawą do ilustracji przemian społecznych. Represje, zakłamanie i hipokryzja, a pośród religijnych fanatyków – rzesza ludzi, którzy chcą zwyczajnie żyć, mieć prawo do zabawy, bez kontroli państwa i patroli religijnych, bez wymuszania określonych zwyczajów czy sposobu ubierania. Są to zarówno dorośli, którzy chcą czasem potańczyć i zagrać w karty, jak i dzieci, zafascynowane zakazaną kulturą amerykańską czy zagraniczną muzyką.

W jednym z epizodów rodzice małej bohaterki chcą jej przywieźć z wyjazdu do Turcji plakat zespołu Iron Maiden. W tym celu szmuglują go pod ubraniem. Normalnie nie przeszedłby kontroli celnej. Dzięki takim scenom Satrapi pozwala spojrzeć na obywateli współczesnego Iranu jak na niewolników religijnej dyktatury, a nie bandę islamskich fanatyków, świętych wojowników czekających tylko, by odpalić broń nuklearną i rozpocząć Jihad.

Przejmującej fabule towarzyszy stonowany czarno-biały rysunek. Wyraźnie widać, że jest on tylko narzędziem do opowiedzenia historii.

„Persepolis” ma to, co najlepsze w „Mausie” i „Calvinie i Hobbesie”. Nie brak temu komiksowi wnikliwości, a dodatkowym komentarzem są spostrzeżenia dziecka, które nie może zrozumieć tego, co się wokół niego dzieje. Czytelnik nie powinien mieć jednak problemu ze zrozumieniem wydarzeń w komiksie, ponieważ Satrapi zadbała, by nie wszystkim znaną historię współczesnego Iranu podać ciekawie i przejrzyście. „Persepolis” to znakomity komiks, po który każdy sympatyk narracji obrazkowej powinien czym prędzej sięgnąć.

Początek opowiadania o Herr Starze jest całkiem obiecujący. Niestety, niewiele więcej dobrego można powiedzieć o „Prywatnej wojnie”. Potem zarówno scenarzysta, jak i rysownik dość obficie raczą nas przeróżnymi wymiocinami i fekaliami wylewającymi się z kadrów i dialogów. Świat, do którego należą członkowie Graala, jest paskudny i odrażający. Warunki, które ukształtowały takie indywiduum jak Herr Starr, nie mogą być inne, ale forma, w jakiej nam je tutaj przedstawiono, niepotrzebnie dopasowuje się do nich. Do tego scenariusz zbyt często trąci banałem.

Historia opowiedziana w drugiej części prezentuje się na tym tle dużo lepiej, choć i ona majstersztykiem nie jest. Niemniej czyta się ją (i ogląda) z większym zainteresowaniem. Bohaterów odnajdujemy w rezerwacie Indian nieopodal słynnej Monument Valley. Custer próbuje po raz kolejny uzyskać bezpośredni dostęp do Genesis, na przeszkodzie stanie mu tym razem kilku nieproszonych gości. Dziać będzie się całkiem sporo, a i echa tego, co było najlepsze w pierwszych tomach „Kaznodziei”, będą gdzieś tam cicho pobrzmiewać. Tyle że skoro pustynia wokół, to i echo nietęgie. Większość z wydarzeń, które będą miały miejsce, bardziej wydłuża serię, niż wnosi do niej coś nowego. Może dwa lub trzy z nich zaowocują czymś w przyszłości, ale czy potrzeba było na to aż 180 stron i wybuchu nuklearnego?

Na czwartej stronie okładki wydawca zamieścił cytat ostrzegający, że kontakt z tym komiksem to jak spotkanie z grzechotnikiem. Będzie kąsał, póki mu zęby nie wypadną, a jego jad zostanie w ciele na długo. W momencie lektury nic nie poczułem… Czekałem tydzień, ale objawy dalej się nie pojawiły. Gadzina musiała stracić zęby i cały jad gdzieś na początku „Łowców”.

Barwna galeria postaci – znajomych Snu – wciąż się powiększa. W albumie poznajemy Bast, kocią boginię starożytnego Egiptu, obecnie niemal doszczętnie zapomnianą, wegetującą gdzieś hen, głęboko w czeluściach swego sanktuarium.

Wejdziemy też, choć na krótko, do domeny Maligny, rozejrzymy się po jej fascynującym, gorączkowym świecie.

A skończymy tę wędrówkę kompozycyjną klamrą, wracając do oderwanej głowy Orfeusza, pilnie strzeżonej na jednej z tysięcy skalistych wysepek Morza Śródziemnego. I będzie to spotkanie brzemienne w skutki dla wszystkich jego uczestników, a i w naszej czytelniczej głowie pozostanie na długo.

Podtrzymuję swą opinię z recenzji pierwszej części „Ulotnych żyć” – to mój ulubiony album (mowa o obu częściach łącznie) z całej serii „Sandmana”.

W albumie znajdujemy wszystko, co stanowi o sile serii Morrisa i Goscinnego. Inteligentnie skonstruowaną, obfitującą w zabawne sytuacje i dowcipne dialogi, a także pomysłowo zakończoną fabułę, migawki z dziejów zasiedlania Dzikiego Zachodu i gościnny występ historycznej postaci (tym razem jest to Mark Twain). A na końcu oczywiście przybywa kawaleria.

Jedynie Lucky Luke nie wypala ani razu z rewolweru – ewenement w przygodach kowboja strzelającego szybciej od własnego cienia.

„Spadek dla Bzika” to w oryginale 41., a u nas 16. (nie licząc tego, co ukazało się w „Na przełaj” i „Świecie Młodych”) album o przygodach Lucky Luke’a. Siłą rzeczy trudno spodziewać się w nim czegoś nowego. Ci, którzy lubią ten typ humoru, na pewno się nie zawiodą. Inni maja już i tak wystarczająco smutne życie.

„Exit” to jednak nie tylko ostro zakręcone, psychodeliczne historyjki, ale także świetnie oddająca ich klimat strona graficzna. Ott, jak na gościa o ostro popieprzonych pomysłach przystało, nie jest przecież normalnym rysownikiem. Swoje chore wizje uwiecznia bowiem za pomocą scratchboardu, wydrapując białe linie z obficie oblepiającej jego komiksy czerni.

Ze względu na specyficzny, niszowy klimat jego komiksów, Ott jest autorem godnym polecenia każdemu sympatykowi komiksu undergroundowego. Na pewno pod mocnym wrażeniem prac tego autora będą miłośnicy Maxa Anderssona, Charlesa Burnesa i Marka Turka. W pewnym sensie styl Otta jest wypadkową ich styli, podtopionym dodatkowo w hitchcockowskim suspensie. Godne też oryginalnego twórcy jest świetne wydanie – ten opasły, ciężkawy zbiór aż miło trzyma się w ręku, a grube stronice wypełnione nasyconą czernią przewraca się z lubością…

Polskie wydanie „Exit” zawiera w sobie trzy oryginalne albumy Otta: „Tales of Error”, „Greetings from Hellville” i „Dead End”.

Rysunki – autorstwa już tylko jednej graficzki, nie dwóch – wydają mi się słabsze niż w poprzedniej części. Będąca tłem kadrów dżungla jest płaska i wygląda raczej jak jakiś zagajnik, niekiedy też Nicola Scott ma problemy z uchwyceniem proporcji postaci – widać to szczególnie w poziomym kadrze na stronie 14, gdzie zbyt duże głowy wyrastają z korpusów pod nieco dziwnymi kątami (dodatkowo oświetlenie sąsiadujących ze sobą postaci pochodzi chyba z różnych źródeł, przez co rysunek sprawia wrażenie kolażu przypadkowo powycinanych zdjęć).

Ogólnie rzecz biorąc, druga część komiksu rozczarowuje w stosunku do pierwszej, która nie była może genialna, ale niosła nadzieję na historyjkę mniej banalną, niż się okazało.