Tytuł „Arcydzieła. Najlepsze opowiadania science fiction stulecia” obiecuje wielbicielom gatunku prawdziwą duchową ucztę. Większość z nich po lekturze książki nie będzie zawiedziona, bo chociaż nie wszystkie utwory wybrane do tego zbioru przez Orsona Scotta Carda zasługują na tytułowe miano, to jednak żaden nie schodzi poniżej przyzwoitego poziomu.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Biorąc do ręki antologię najlepszych opowiadań science fiction przygotowaną przez amerykańskiego pisarza, nie spodziewałem się znaleźć w niej utworów Stanisława Lema czy Kira Bułyczowa, bo niedostrzeganie w USA fantastyki z krajów nieanglojęzycznych jest po prostu na porządku dziennym. Trudno zresztą byłoby czynić z tego zarzut Cardowi, gdyż nawet dokonując wyboru tylko spośród pisarzy tworzących po angielsku, miał nadmiar wspaniałych opowiadań. Nie ma chyba też sensu zastanawiać się, czy lepiej byłoby np. zamiast „Garnków” C. J. Cherryh zamieścić jakiś utwór Clifforda Simaka – takiego wyboru dokonał Orson Scott Card, a nam pozostaje już tylko zapoznanie się z gotową antologią. Muszę jednak przyznać, że pominięcie zupełnym milczeniem w „Arcydziełach” Philipa K. Dicka kompletnie mnie zaskoczyło – mógłbym zrozumieć, że z jakichś względów zrezygnowano z zamieszczenia choćby jego najkrótszego opowiadania, ale nie znalazło się dla niego miejsce nawet we wstępie na „liście cenionych, choć nieuwzględnionych”! „Arcydzieła” to zbiór 27 opowiadań, które Orson Scott Card podzielił na 3 grupy, za kryterium przyjmując okres ich powstania. Jest to z pewnością równie dobry sposób usystematyzowania zebranych opowiadań jak wiele innych, a nazwy „Złoty Wiek”, „Nowa Fala” i „Pokolenie Mediów” świetnie brzmią, ale wydaje mi się, że jednak niewiele ta metoda wnosi do antologii, gdyż podziały tematyczne i stylistyczne biegną dokładnie w poprzek tych grup. Prawdę mówiąc, większych podobieństw można się doszukać pomiędzy opowiadaniami „Nazywam się Joe” Poula Andersona („Złoty Wiek”) i „Jeden” George’a Aleca Effingera („Pokolenie Mediów”), przedstawiającymi problemy związane z podbojem kosmosu, niż np. pomiędzy zaliczonymi do jednej grupy cyberpunkowym „Pojedynkiem” Williama Gibsona i Michaela Swanwicka a „Drogą niewybraną” Harry’ego Turtledove’a, opisującą, w tonacji dość humorystycznej, atak kosmitów. Większość twórców, których utwory znalazły się w „Arcydziełach”, wyróżnia się nie tylko swoim własnym stylem i ulubioną tematyką, lecz także na tyle mocno zapisała się w historii science fiction, że chyba najlepiej nie zawracać sobie głowy próbami dzielenia ich na jakieś sztucznie wymyślone grupy. Natomiast za bardzo przydatne uważam zamieszczone przed każdym opowiadaniem notki biograficzne, w których zostały przedstawione najważniejsze dzieła autorów oraz poruszane przez nich tematy. Dla osób zaczynających dopiero swoją przygodę z science fiction notki te będą znakomitą wskazówką do poszukiwań kolejnych lektur takich twórców jak Isaac Asimov czy Harlan Ellison, zaś pozostałym czytelnikom dostarczą informacji o tych pisarzach, których utwory praktycznie nie były tłumaczone na język polski. To, które opowiadania z zamieszczonych w antologii uznaje się za najciekawsze, jest tak naprawdę wynikiem osobistych preferencji czytelnika, gdyż dla niektórych „Oprawca muzyczny” Lloyda Biggle’a Jr. może być zbyt staroświecki, a dla mnie jest jednym z ciekawszych opowiadań w antologii, gdyż pod pozorem dość sensacyjnej opowieści potrafi skłonić do zastanowienia nad znaczeniem różnych wartości, np. wolności tworzenia czy prawa jednostki do negocjowania warunków swojej pracy. „Arcydzieła” to znakomita okazja dla osób od lat czytających opowiadania science fiction, żeby przypomnieć sobie dawno temu czytane utwory i przekonać się, że mimo upływu czasu „Sny robota” Isaaca Asimova, „Piaseczniki” George’a R.R. Martina, czy „Kto zastąpi człowieka?” Briana W. Aldissa, nadal po prostu zachwycają. Myślę, że może to być także świetny prezent dla osób, którym chcemy pokazać główne kierunki zainteresowań XX-wiecznej literatury science fiction i zademonstrować jednocześnie różnorodność tematyczną i stylistyczną tego gatunku. Pozycja obowiązkowa w biblioteczce każdego fana.
Tytuł: Arcydzieła. Najlepsze opowiadania science fiction stulecia Tytuł oryginalny: Masterpieces: The Best Science Fiction of the Century Redakcja: Orson Scott Card ISBN: 83-7469-176-X Format: 424s. 163×234mm Cena: 32,— Data wydania: 17 stycznia 2006 Ekstrakt: 80% |