powrót do indeksunastępna strona

nr 07 (LXIX)
wrzesień 2007

Kultowe europejskie filmy – wyniki plebiscytu
Przez miesiąc trwał plebiscyt, którego zadaniem było wytypowanie najbardziej kultowych europejskich filmów czekających na polską edycję DVD. Powstała imponująca lista, z której udało się nam wytypować zdecydowane grono laureatów.
W sumie nadesłaliście propozycje kilkuset tytułów europejskiego kina, ze wszystkich znaczących kinematografii europejskich. Znalazło się na tej liście wiele klasycznych i legendarnych pozycji, które dziś przemykają w telewizji niezauważane, a powinny zdecydowanie doczekać się swojej polskiej edycji DVD. Oczywiście najwięcej głosów zebrały tytuły reprezentujące Wielką Brytanię, Francję, Włochy, Niemcy ale do pierwszej dziesiątki największą liczbę tytułów wprowadził samodzielnie ZSRR.
Na szerokiej liście filmów znajdziecie nazwiska wielu z najwybitniejszych twórców europejskiego kina. Proponowane przez was filmy to przekrój przez historię kina na naszym kontynencie. Znajdziecie tutaj włoski neorealizm, francuską Nową Falę, angielskich Młodych gniewnych i wiele innych zjawisk w europejskim kinie. Filmy wielu twórców pojawiają się na liście bardzo często, a to oznacza, że ich przedsięwzięcia są bardzo u nas wyczekiwane.
Nie ma wątpliwości, że większość pojawiających się tutaj filmów to pozycje kultowe, choć jak zauważył jeden z naszych czytelników: Czym w kulturze jest dzieło „kultowe"? Jakie kryteria je wyznaczają? Wg encyklopedii: Film kultowy – to film, który dla pewnej grupy odbiorców jest na tyle ważny, że utożsamiają się z nim i przenoszą z niego pewne wartości, wzory zachowań, zwroty językowe do swojego życia. Grupa ta może być na tyle duża, by przekazywać potem te zachowania społeczeństwu. Pojęcie film kultowy wykreowane przez kulturę masową jako subiektywną oceną odbiorców, jest z założenia nieostre i trudne do jasnego sklasyfikowania. Nie ma jednej obiektywnej lub słownikowej definicji filmu czy kina kultowego. Zależnie od przyjętych kryteriów i rodzaju grupy odbiorców można stwierdzić, że istnieje szereg indywidualnych definicji kultowości filmu – zawsze jednak jest to subiektywny wybór widzów. Nic dodać, nic ująć.
Lista, którą znajdziecie poniżej to w rzeczywistości bardzo subiektywny wybór pozycji kultowych. Nie zamierzamy z nimi dyskutować, bowiem to Wasz wybór. Trzeba jednak przyznać uczciwie, że kilka waszych wyborów jest bardzo pozytywnie zaskakujących. Potrafiliście bowiem dostrzec tytuły, które zdecydowanie za często nie goszczą na tego typu listach, a które przecież są małymi, wielkimi filmami. Nie zdecydowaliśmy się na ułożenie listy w kolejności znaczącej, bowiem różnice głosów wśród pozycji z czołówki były niewielkie. Udało się za to stworzyć dwie główne listy – zdecydowanych faworytów oraz tych tytułów, które w Plebiscycie pojawiały się bardzo często.
Teraz należy czekać już tylko na polskie wydania DVD z tymi filmami. Prawdziwa kolekcja DVD europejskich filmów kultowych to rzecz bardzo pożądana.
10 bardzo kultowych europejskich filmów
„Andriej Rublow” reż. Andriej Tarkowski
ZSRR, rok 1969
To imponujące przedsięwzięcie, będące znakomicie naszkicowanym freskiem schyłkowego średniowiecza i początku odrodzenia, podejmuje jednocześnie wielki filozoficzny dyskurs na temat roli artysty w swej epoce – oddziaływania ducha czasów na wybitną osobowość, ale i proces odwrotny – wpływ wybitnej jednostki na kształtowanie się współczesnej mu rzeczywistości. Bohater filmu – Andriej Rublow, wielki malarz ikon – urodzony na krótko przed 1380 r., jest postacią, o której niewiele wiadomo. Film jest więc swego rodzaju hipotetyczną biografią człowieka, którego życie toczyło się równolegle z wielkimi, burzliwymi wydarzeniami ówczesnej Rusi.
„Ballada o żołnierzu” (Ballada o soldate) reż. Grigorij Czuchraj
ZSRR, 1959
Jeden z najważniejszych w historii kina filmów podejmujących temat wojny. Piękna opowieść odwołująca się do uczuć najprostszych, do humanistycznej wiary w dobroć człowieka. Tytułowy bohater to Alosza Skworcow. Jak mówi głos spoza kadru „mógłby stać się dobrym ojcem i wspaniałym obywatelem (…). Ale zdążył być tylko żołnierzem…” Aloszę poznajemy w chwili, kiedy bierze udział w bohaterskiej akcji, w trakcie której niszczy dwa niemieckie czołgi. Otrzymuje za nią od swojego generała nagrodę, zamienia ją jednak na urlop, ponieważ bardzo chciałby zobaczyć matkę. Od tego momentu zaczyna się niedługa Odyseja Skworcowa. W trakcie drogi z frontu do domu poznaje Szurkę, dziewczynę równie jak on młodą i szczerą, która staje się jego pierwszą miłością.
„Fahrenheit 451” reż. Francois Truffaut
Wielka Brytania, 1966
To opowieść o totalitarnym państwie jutra, w którym książki są zakazane. Guy Montag należy do szarży ogniowej, której zadaniem jest wyszukiwanie książek i palenie ich. Pewnego razu poznaje kobietę, która ukazuje mu piękno czytania. Zaczyna wątpić w sens swojej pracy i postanawia przystąpić do obrońców książek.
„Nakarmić kruki” (Cria cuervos) reż. Carlos Saura
Hiszpania, 1976
Alegoryczny w swej wymowie film „Nakarmić kruki” pokazuje skostniałe i chorobliwie prostacko-mieszczańskie społeczeństwo. Film uchodzi za jeden z najbardziej pesymistycznych utworów Saury.
„Niebo nad Berlinem” (Der Himmel uber Berlin) reż. Wim Wenders
RFN-Francja, 1987
Dwa anioły trafiają na Ziemię i korzystając ze swej niematerialności wtapiają się w tłum berlińczyków. Odwiedzają czytelnię, wytwórnię filmową, cyrki. To właśnie tutaj jeden z nich zakochuje się w pięknej artystce i zaczyna marzyć o zrzuceniu skrzydeł.
Ten film wyda wkrótce na DVD firma Monolith.
„Niedokończony utwór na pianolę” (Nieokonczennaja piesa dla mechaniczeskogo pianino) reż. Nikita Michałkow
ZSRR, 1977
Akcja filmu rozgrywa się w scenerii prowincjonalnej Rosji z początku XX wieku. W letnią niedzielę zjeżdża się do dworku generałowej Anny Wojnicewej cała arystokracja z okolicy. Wśród zaproszonch gosci znalazł się również lekceważony przez wszystkich, ubogi szlachcic Michaił Wasiliewicz Płatonow [Aleksandr Kaljagin]. W młodości zapowiadał się jako wielki romantyk, buntownik i reformator, a skończył na roli wiejskiego nauczyciela, który nie dorasta młodzieńczym ideałom. Dosyć niespodziewanie, spotyka on tutaj swoją dawną miłość – Zofię Jegorowną [Jelena Sołowiej]. Kobieta, która nigdy nie przestała go kochać, składa mu propozycję rozpoczęcia nowego życia u swojego boku. W pierwszym odruchu mężczyzna daje się porwać dawnej namiętności, jednak w ostatniej chwili okazuje się zwykłym tchórzem i oportunistą…
„Nienawiść” (La Haine) reż. Mathieu Kassovitz
Francja, 1995
24 godziny z życia bezrobotnych mieszkańców paryskiego przedmieścia. Tanie czynszowe mieszkania zamieszkują kolorowi lub członkowie różnych mniejszości etnicznych lub religijnych. Na ulicy rządzą gangi. W czasie policyjnej interwencji do szpitala jeden z członków miejscowego gangu. Pobity trafia do szpitala, gdzie jego życie wisi na włosku. Jego kumple – Żyd, Murzyn i Arab – stoją przed dylematem co mają zrobić, gdyby ich wspólnik zmarł? Już teraz wspomniany incydent jest zarzewiem zamieszek i regularnych bijatyk miedzy policją a młodocianymi gangami.
„Salo, czyli 120 dni Sodomy” (Saló o le 120 giornate di Sodoma) reż. Pier Paolo Pasolini
Włochy-Francja, 1975
Ostatnie miesiące drugiej wojny światowej. Czterej faszystowscy dostojnicy doprowadzają do porwania z ulic miasta grupy młodych chłopców i dziewcząt. Wybrani spośród nich wezmą udział w okrutnej orgii, podczas której będą dręczeni najbardziej wymyślnymi torturami, seksualnymi rytuałami, ze zjadaniem własnych ekskrementów włącznie. Na zakończenie oprawcy zadręczą swoje ofiary na śmierć…
„Wielkie żarcie” (La Grande bouffe) reż. Marco Ferreri
Włochy-Francja, 1973
Czterech panów w średnim wieku, którzy spotykają się w pewnej willi by z rozmysłem umrzeć z przejedzenia. Dla hulanki mającej trwać noce i dnie mężczyźni sprowadzają tony żywności.
„Złodzieje rowerów” (Ladri di Biciclette) reż. Vittorio De Sica
Włochy, 1948
Dla borykającego się z biedą i nędzą powojennych Włoch Ricciego rozbłyska w końcu słońce. Otrzymuje on ofertę pracy przy rozlepianiu plakatów. Warunek jest jeden – własny rower. Początkowe szczęście rodziny mąci wkrótce wiadomość o kradzieży tak cennego w tej sytuacji jednośladu. Nie mogąc liczyć na policję, Ricci rozpoczyna dramatyczne poszukiwanie złodzieja. Towarzyszy mu kilkuletni syn. A gdy wszystkie środki zostaną wyczerpane, odpowiedzialny za rodzinę ojciec zwiedziony zostanie na pokuszenie.
Wasze kultowe europejskie filmy
(najczęściej wymieniane)
„1900” (Novecento) reż. Bernardo Bertolucci
„Aleksander Newski” (Aleksandr Nevskiy) reż. Sergiej Eisenstein
„Anna i wilki” (Ana y los lobos) reż. Carlos Saura
„Antonia” reż. Marleen Gorris
„Bagdad Cafe” reż. Percy Adlon
„Billy kłamca” (Billy Liar) reż. John Schlesinger
„Był sobie drozd” (Żił piewczij drozd) reż. Otar Josseliani
„Cena strachu” (Le Salaire de la peur) reż. Henri-Georges Clouzot
„Charakter” (Karakter) reż. Mike van Diem
„Cienie zapomnianych przodków” (Tieni zabytych priedkow) reż. Sergiej Paradżanow
„Cleo od 5 do 7” (Cleo de 5 a 7) reż. Agnes Varda
„Cud w Mediolanie” (Miracolo a Milano) reż. Vittorio De Sica
„Czapajew” reż. Gieorgij Wasiljew i Siergiej Wasiljew
„Czarny Orfeusz” (Orfeu Negro) reż. Marcel Camus
„Czas cyganów” (Dom za vesanje) reż. Emir Kusturica
„Człowiek pogryzł psa” (C’est arrive pres de chez vous) reż. Belvaux, Bonzel, Poelvoorde
„Czterysta batów” (Les Quatre cents coups) reż. Francois Truffaut
„Dekameron” (II Decameron) reż. Pier Paolo Pasolini
„Dyskretny urok burżuazji” (Le Charme discret de la bourgeoisie) reż. Luis Bunuel
„Dzieci ulicy” (Sciuscia) reż. Vittorio De Sica
„Dziennik dla moich dzieci” (Naplo gyermekeimnek) reż. Marta Meszaros
„Dziennik dla moich ukochanych” (Naplo szerelmeimnek) reż. Marta Meszaros
„Ewangelia według św. Mateusza” (II Vangelo secondo Mateo) reż. Pier Paolo Pasolini
„Fabryka nieśmiertelnych” (The Damned) reż. Joseph Losey
„Głęboka czerwień” (Profondo Rosso) reż. Dario Argento
„Głód” (Sult) reż. Henning Carlsen
„Jak zabić starszą panią” (The Ladykillers) reż. Alexander Mackendrick
„Jeżeli…” (If…) reż. Lindsay Anderson
„Jules i Jim” (Jules et Jim) reż. Francois Truffaut
„Kes” (Kes) reż. Ken Loach
„Komisarz” (Komissar) reż. Aleksandr Askoldow
„Konformista” (Il Conformista) reż. Bernardo Bertolucci
„Kruk” (Le Corbeau) reż. Henri-Georges Clouzot
„Kwiat tysiąca i jednej nocy” (II Fiore delle mille e una notte) reż. Pier Paolo Pasolini
„Kwiecień” (Aprile) reż. Nanni Moretti
„Latający Holender” (De Vliegende Hollander) reż. Jos Stelling
„Lecą żurawie” (Letiat żurawli) reż. Michaił Kałatoszwili
„Legenda o świętym pijaku” (La Leggenda del santo bevitore) reż. Ermanno Olmi
„Los człowieka” (Sudba czełowieka) reż. Siergiej Bondarczuk
„Małżeństwo Marii Braun” (Die Ehe der Maria Braun) reż. Rainer Werner Fassbinder
„Matka i córka” (La Ciociara) reż. Vittorio De Sica
„Moje życie psa” (Mitt liv som hund) reż. Lasse Hallstrom
„Moskwa nie wierzy łzom” (Moskva slezam ne verit) reż. Władimir Mieńszow
„Mroczny przedmiot pożądania” (Cet obscur objet du desir) reż. Luis Bunuel
„Mój Wujaszek” (Mon Oncle) reż. Jacques Tati
„Niepokoje wychowanka Törlessa” (Ladislao Vajda Der junge Törless) reż. Volker Schlondorff
„Niepotrzebni mogą odejść” (Odd Man Out) reż. Carol Reed
„Noc amerykańska” (La Nuit americaine) reż. Francois Truffaut
„Nostalgia” (Nostalghia) reż. Andriej Tarkowski
„Ogród Finzi-Continich” (Il Giardino dei Finzi-Contini) reż. Vittorio De Sica
„Ofiarowanie” (Offret) reż. Andriej Tarkowski
„Ojciec w podróży służbowej” (Otac na sluzbenom putu) reż. Emir Kusturica
„Ostatnie tango w Paryżu” (Ultimo tango a Parigi) reż. Bernardo Bertolucci
„Pancernik Potiomkin” (Bronenosets Potyomkin) reż. Sergiej Eisenstein
„Parasolki z Cherbourga” (Parapluies de Cherbourg) reż. Jacques Demy
„Paryż, Teksas” (Paris, Texas) reż. Wim Wenders
„Pedale douce” reż. Gabriel Aghion
„Pejzaż we mgle” (Topio stin omichli) reż. Theo Angelopoulos
„Pelle zwycięzca” (Pelle erobreren) reż. Bille August
„Portier z hotelu Atlantic” (Der Letzte Mann) reż. Friedrich Wilhelm Murnau
„Przygoda” (L’ Avventura) reż. Michelangelo Antonioni
„Raba lyubri” (Niewolnica miłości) reż. Nikita Michałkow
„Rififi” (Du rififi chez les hommes) reż. Jules Dassin
„Rocco i jego bracia” (Rocco e i suoi fratelli) reż. Luchino Visconti
„Rosencrantz i Guildenstern nie żyją” (Rosencrantz & Guildenstern Are Dead) reż. Tom Stoppard
„Samotność długodystansowca” (The Loneliness of Long Distance Runner) reż. Tony Richardson
„Sindbad” reż. Zoltan Huszarik
„Sklep przy głównej ulicy” (Obchod na korze) reż. Jan Kadar, Elmar Klos
„Słowo” (Ordet) reż. Carl Theodor Dreyer
„Smoking/No Smoking” reż. Alain Resnais
„Solaris” (Solyaris) reż. Andriej Tarkowski
„Sportowe życie” (This Sporting Life) reż. Lindsay Anderson
„Spotkanie” (Claude Sautet Brief Encounter) reż. David Lean
„Suspiria” (Suspiria) reż. Dario Argento
„Syberiada” (Sibiriada) reż. Andriej Konczałowski
„Szajka z Lawendowego Wzgórza” (The Lavender Hill Mob) reż. Charles Crichton
„Szczęśliwy człowiek” (O Lucky Man!) reż. Lindsay Anderson
„Szlachectwo zobowiązuje” (Kind Hearts and Coronets) reż. Robert Hamer
„Świat się śmieje” (Wiesiołyje riebiata) reż. Grigorij Aleksandrow
„Tajemnica Veroniki Voss” (Die Sehnsucht der Veronika Voss) reż. Rainer Werner Fassbinder
„Tom Jones” reż. Tony Richardson
„Trup w każdej szafie” (Ctyri vrazdy staci, drahousku) reż. Oldrich Lipsky
„Trzeci człowiek” (The Third Man) reż. Carol Reed
„Uczta Babette” (Babette’s Feast) reż. Gabriel Axel
„Urga” reż. Nikita Michałkow
„Wideo Benny’ego” (Benny’s Video) reż. Michael Haneke
„Widmo” (Les Diaboliques) reż. Henri-Georges Clouzot
„Widmo wolności” (Le Fantome de la liberte) reż. Luis Bunuel
„Z” reż. Costa-Gavras
„Zaćmienie” (L’Eclisse) reż. Michelangelo Antonioni
„Zakazane zabawy” (Jeux interdits) reż. Rene Clement
„Zamek” (Das Schloss) reż. Michael Haneke
„Zazie w metro” (Zazie dans le metro) reż. Louis Malle
„Zeszłego roku w Marienbadzie” (L’ Annee derniere a Marienbad) reż. Alain Resnais
„Zmierzch bogów” (La Caduta degli dei) reż. Luchino Visconti
„Z soboty na niedzielę” (Saturday Night and Sunday Morning) reż. Karel Reisz
„Zwierciadło” (Zerkalo) reż. Andriej Tarkowski
„Żółta łódź podwodna” („Yellow Submarine”) reż. George Dunning
I wiele, wiele innych
Organizatorami plebiscytu Kultowe europejskie filmy są Stopklatka i Esensja. Sponsorem nagród została zaś firma Grube Ryby.
Lista osób wyróżniona nagrodami znajduje się TUTAJ.
[Krzysztof Spór]
powrót do indeksunastępna strona

74
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.