powrót do indeksunastępna strona

nr 06 (XCVIII)
sierpień 2010

Chrystus zostawił Jezusa na pustyni
Philip Pullman ‹Dobry człowiek Jezus i łotr Chrystus›
Wyjściowy pomysł najnowszej powieści Philipa Pullmana jest równie prosty co pociągający: jak wyglądałaby historia tworzenia się chrześcijaństwa, gdyby zamiast jednego syna Maria urodziła bliźniaków – Jezusa i Chrystusa? „Dobry człowiek Jezus i łotr Chrystus” to odważna reinterpretacja historii znanej z ewangelii. Odważna, ale wcale nie tak kontrowersyjna, jak chcieliby tego liczni krytycy powieści.
Zawarto¶ć ekstraktu: 70%
‹Dobry człowiek Jezus i łotr Chrystus›
‹Dobry człowiek Jezus i łotr Chrystus›
„Dobry człowiek Jezus i łotr Chrystus” napisany został z myślą o międzynarodowej serii „Mity” (z rodzimych autorów serię wsparła Olga Tokarczuk, wydając w 2006 roku „Annę In w grobowcach świata”, w zapowiedziach jest również nowelka Jacka Dukaja). Podobnie jak pozostali autorzy, Pullman wziął na warsztat mitologiczną historię i opowiedział ją na nowo; w tym wypadku zdecydował się na temat – z oczywistych względów – o wiele pikantniejszy.
Nowelka Pullmana przedstawia losy dwóch braci, Jezusa i Chrystusa, poczynając od ich narodzin w Betlejem, poprzez dzieciństwo, tworzenie zrębów nowej wiary (wydarzenia opisane w Biblii), kończąc zaś na męczeńskiej śmierci domniemanego Mesjasza – domniemanego, bo w interpretacji autora, zadeklarowanego agnostyka nie szczędzącego Kościołowi ostrej krytyki, historia synów Marii w wielu miejscach podważa obowiązujące, dogmatyczne odczytania Biblii. Już sam tytuł powieści ujawnia po części jej treść. Z dwóch braci to Jezus okazuje się Wybrańcem. Przyjmuje rolę Mesjasza pod wpływem boskich znaków (dopiero spotkanie z Janem Chrzcicielem sprawia, że Jezus godzi się ze swoim przeznaczeniem), i pomimo targających nim wątpliwości zbiera wokół siebie grono wyznawców, głosząc swoje posłannictwo. W kolejnych rozdziałach autor ukazuje najważniejsze etapy formowania się przesłania Jezusa, równolegle do zdobywania przez niego coraz większego rozgłosu i popularności w ojczystych stronach. Z pozoru fabuła powieści jest niczym więcej jak mało pasjonującym powtórzeniem historii takiej, jaką znamy z relacji ewangelistów. Kluczowa dla powieści jest jednak postać Chrystusa, który jak cień towarzyszy bratu w jego naukach. Ignorowany bądź pogardzany, przekonany o niesprawiedliwości swego położenia, w wersji wydarzeń zaproponowanej przez Pullmana to właśnie Chrystus odgrywa najważniejszą rolę w spektaklu, jakim było życie Jezusa.
Pod wpływem tajemniczego nieznajomego Chrystus zaczyna spisywać historię Jezusa. Kierujące nim motywy nie są jednoznaczne, a jego postać może podlegać skrajnie różnym odczytaniom. Bez wątpienia podstawa konfliktu między braćmi – a zarazem przedmiot refleksji nowelki – opiera się na opozycji prawdy i historii. Chrystus przekształca opisywane wydarzenia, kierując się specyficznie pojętą licentia poetica, i zgodnie z sugestiami nieznajomego (którego tożsamość sama w sobie stanowi pole do interpretacji) modyfikuje czyny i słowa Jezusa tak, by lepiej oddać jego nauki. Stanowisko Pullmana można chyba sprowadzić do następującego założenia: nawet gdyby opisane w Biblii cuda nigdy nie miały miejsca, należałoby je wymyślić i opisać. Kapitalna jest scena, w której Jezus udaje się na pustynię, a kusicielem okazuje się nie kto inny jak Chrystus – zwodzi on brata wizją Królestwa na Ziemi, które w jego słowach zarysowuje się jako zhierarchizowany, dogmatyczny, potężny Kościół. I choć Jezus nie pochwala dążeń Chrystusa, jego los – źródło i fundament wiary chrześcijańskiej – okaże się nierozerwalnie związany z wyborami jego brata.
Styl powieści zgodny jest z treścią – Pullman pisze nieskomplikowanym, klarownym językiem, pod względem konstrukcji odwołującym się do stylu biblijnego, przez co nowelka sprawia wrażenie, jak gdyby stanowiła jeszcze jeden apokryf, kolejne świadectwo „z epoki”. W momencie publikacji książka wywołała sporo kontrowersji, część krytyków oskarżała autora o szarganie świętości, chociaż osobiście widziałbym w tym oznakę niezrozumienia intencji autora. Pullman potraktował Biblię nie jako świętą księgę, ale zwyczajną opowieść, mit, który rządzi się swoimi prawami, i który – jak wszystkie inne mitologiczne narracje – może być zaledwie zaczątkiem, inspiracją dla zupełnie innej historii.



Tytuł: Dobry człowiek Jezus i łotr Chrystus
Tytuł oryginalny: The Good Man Jesus and the Scoundrel Christ
Przekład: Ludwik Stawowy
ISBN: 978-83-7648-388-7
Format: 224s. 135×211mm; oprawa twarda
Cena: 35,–
Data wydania: 4 maja 2010
Wyszukaj w: Skąpiec.pl
Ekstrakt: 70%
powrót do indeksunastępna strona

46
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.