„Niebieski ptak z nieba sfrunął, trzymam go w dłoni swej” śpiewała Zoe Kruller na małomiasteczkowych festynach. Niestety, jak wynika z powieści Joyce Carol Oates, na amerykańskiej prowizji marzenia i ambicje muszą przegrać z brutalną rzeczywistością.  |  | ‹Niebieski ptak›
|
Na amerykańskiej prowincji, w zapomnianym, sennym miasteczku zostaje brutalnie zamordowana młoda dziewczyna. To Zoe Kruller, lokalna piękność, próbująca swych sił w śpiewie, ambitna, marząca o wyrwaniu się stąd w szeroki świat i karierze piosenkarki. Zoe czuła, że nie pasuje, niedawno porzuciła swego męża i syna. Sama uznała, że zbyt wcześnie wyszła za mąż i zbyt wcześnie zaszła w ciążę, i że pragnie zupełnie innego życia. Wkrótce po zabójstwie wychodzi na jaw fakt, że Zoe miała romans z lokalnym stolarzem, Eddym Diehlem. Obydwaj – mąż, przystojny mężczyzna indiańskiego pochodzenia i Diehl, do tej pory z pozoru szczęśliwy małżonek i ojciec dwójki dzieci – stają się głównymi podejrzanymi. „Niebieski ptak” z pozoru wydaje się być powieścią kryminalną, ale jak to zwykle bywa w książkach Joyce Carol Oates, będzie to jedynie pretekst do szerszej, wielowątkowej opowieści, podejmującej tematy społeczne, rodzinne, przedstawiającej obserwacje amerykańskiej prowincji, tamtejszych ludzi i relacji między nimi. Historię poznajemy z dwóch dziecięcych perspektyw – Aarona, syna Zoe i Kristy, córki Diehla. Obydwoje muszą zmagać się z oskarżeniami padającymi na ich ojców, Aaron musi przeżywa osobistą stratą, a na oczach Kristy rozpada się jej rodzina. Ten ostatni temat wydaje się być kluczowy dla całej powieści. Diehlowie do tej pory sprawiali wrażenie typowej szczęśliwej, amerykańskiej rodziny. Dwoje rodziców i dwoje dzieci. Żona jest gospodynią domową, dumną ze swego ciężko pracującego męża, przygotowującą wieczorne obiady, będące swego rodzaju codzienną celebracją i miejscem pielęgnacji rodzinnego życia. Mąż ma opinię dobrego fachowca, pracuje w lokalnej firmie. Wyjście na jaw romansu i oskarżenia wobec niego rujnują ten świat. Diehl traci dobre imię, traci rodzinę, otrzymuje zakaz kontaktowania się z własnymi dziećmi. Cierpi tu Krista, wciąż kochając swego ojca i wierząca w jego niewinność. Nie lepiej układają się też losy byłego męża Zoe, który pod ciężarem oskarżeń popada w alkoholizm, a społeczny ostracyzm powoduje załamanie jego biznesu i kłopoty finansowe. Prawda wyjdzie na jaw jednak po wielu latach, gdy dokonają się rzeczy, których już nie można cofnąć. Oates po raz kolejny patrzy krytycznie na małomiasteczkową społeczność. Podobnie jak w „Mojej matce, mojej miłości” zderza ambicje ludzi pragnących się stąd wybić z brutalną rzeczywistością. O ile w poprzednio wydanej u nas powieści amerykańskiej pisarki ambicje owe wiązane były z utalentowaną córką, o tyle w „Niebieskim ptaku” sama bohaterka próbuje uciec i zrobić prawdziwą karierę. I tam, i tu kończy się to dramatem – Oates sugeruje, że takie bohaterki jak Zoe Kruller, niepasujące już do swego świata, ale niewystarczająco utalentowane, by zaistnieć gdzieś indziej (padają w powieści słowa, że takich Zoe Kruller jest mnóstwo w małych miasteczkach) musi spotkać tragiczny los. „Zgubiłam bilet do ziemi obiecanej” śpiewa w tytułowym „Niebieskim ptaku” Zoe – problem w tym, że tak naprawdę, nigdy tego biletu nie miała… Między Aaronem i Kristą pojawia się specyficzna więź, wprowadzająca do książki wątek nietypowego romansu. Nie chodzi tu jednak o miłosną opowieść, ale o określenie się Kristy wobec losów własnych rodziców. Dziewczyna widzi, że idzie w kierunku swej matki, że prawdopodobnie czeka ją identyczny los i próbuje podejmować decyzje, które pozwolą jej go uniknąć. Czy to może się udać? Jak zwykle Oates pisze w sposób bardzo emocjonalny, bezpośredni, naturalistyczny, nie oszczędzający czytelnika. Jest szczegółowa w opisach, ale przede wszystkim koncentruje się na oddaniu stanów emocjonalnych swych bohaterów. Nie należy się spodziewać po „Niebieskim ptaku” typowej opowieści kryminalnej i oczekiwać rozrywki w odgadywaniu „kto zabił”. Historia zabójstwa jest raczej wtórna wobec szczerej, dosłownej opowieści o życiu w pewnym środowisku, ludziach i relacjach między nimi, własnych wyborach i ich konsekwencjach.
Tytuł: Niebieski ptak Tytuł oryginalny: Little Bird of Heaven ISBN: 978-83-7510-449-3 Format: 416s. 150×255s. oprawa twarda, obwoluta Cena: 39,90 Data wydania: 17 sierpnia 2010 Ekstrakt: 90% |