powrót; do indeksunastwpna strona

nr 1 (CXIII)
styczeń-luty 2012

Przy herbacie: Dla dorosłych o dzieciach
To właściwie bardziej recenzja niż felieton. Zainspirowało mnie odkrycie nieco innego oblicza twórczości Ewy Lach.
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Wygrzebałam w antykwariacie „Ekspres na koniec świata” Ewy Lach. Pisarka ta znana jest głównie z adresowanych do nastolatków cykli o Kosmohikanach i Sawanach. „Ekspres” jest jej nieco zapomnianym dziełem – sądząc po zamieszczonych datach, powstał mniej więcej pół wieku temu. Pół wieku! Życie codzienne w Polsce zmieniło się przez ten czas niemal nie do poznania: czy dzisiejsza młodzież jest w stanie wyobrazić sobie świat, w którym ze znajomą osobą nie można było skontaktować się natychmiast o niemal dowolnej porze doby? A przecież niemożność dodzwonienia się stanowiła koło zamachowe fabuły niejednej powieści, że wspomnę choćby „Upiorny legat” Joanny Chmielewskiej.
Tym ciekawszy jest fakt, że niektóre opowiadania z tego zbiorku nie zestarzały się zupełnie. Może dlatego, że dotyczą głównie wewnętrznych przeżyć bohaterów oraz relacji między postaciami? Na mnie największe wrażenie zrobiło „Trzeba zapukać sto razy”, gdzie częściowo głucha po pobiciu przez ojca dziewczynka tworzy w wyobraźni wyidealizowany podziemny świat, do którego można zejść przez grobowiec. Klimat kojarzył mi się z filmem „Labirynt Fauna”, lecz bez jego drastyczności. Wydaje mi się, że można by napisać taki tekst dziejący się jak najbardziej współcześnie, ponieważ techniczne gadżety nie są w nim do niczego potrzebne.
Uniwersalny jest też „Do Wszystkich Świętych”, którego osią jest rodzinny zjazd w przeddzień pójścia na groby. Rozmowy przy stole, plotki, polewanie wódki i zawoalowane złośliwości nie wymagają aktualizacji scenografii. Nie wiem tylko, czy w dzisiejszych czasach małoletni bohater pisałby do nieżyjącej mamy listy na papierze – choć, jeśli się zastanowić, maile nie wydają się sensowną alternatywą (no, chyba, że nieboszczka miała konto internetowe, które nie zostało zlikwidowane).
Nie zestarzał się też ani odrobinę kończący zbiorek króciutki tekst, właściwie szkic, o małej dziewczynce poznającej w pociągu kolejnego „wujka” (w domyśle: amanta mamy), podobnie jak pamiętnik chłopca opisujący rozmowy i zdarzenia w domu wczasowym – tu dorosły czytelnik będzie miał prawdopodobnie niezły ubaw.
Najbardziej anachronicznym tekstem jest tytułowe opowiadanie. Obserwujemy w nim losy osieroconego wiejskiego chłopca, którego opiekunowie traktują w sposób nieodparcie kojarzący się z pozytywistycznymi nowelkami o różnych Jankach Muzykantach. Durnyś (jego prawdziwego imienia nie poznajemy) służy pani leśniczynie jako darmowa siła robocza, nie wie, ile ma lat, nie chodzi do szkoły. W to ostatnie trudno uwierzyć – w czasach komuny (o czym informuje wzmianka o „władzy ludowej”) obowiązek szkolny był chyba egzekwowany dość rygorystycznie? No, chyba, że chłopiec jest upośledzony umysłowo, czego jednak opowiadanie nie sugeruje wprost: równie dobrze można wywnioskować, że jest tylko zaniedbany i nadwrażliwy.
Ewa Lach pięknie ukazuje, jak postrzeganie świata przez dziecko jest odmienne od percepcji dorosłego. Najdobitniej widać to w „Trzeba zapukać sto razy”, gdzie głuchnąca dziewczynka sądzi, że to dorośli z jakichś przyczyn (które jej zdaniem wynikają z niewiedzy o podziemnym świecie) zaczęli ciszej mówić. Ten skromny zbiorek opowiadań może być bardzo przydatną lekturą dla rodziców i nauczycieli, czy w ogóle dla kogokolwiek, kto ma styczność z dziećmi.
powrót; do indeksunastwpna strona

83
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.