Pamiętam pewien satyryczny rysunek: kosmiczną przestrzeń przemierzała wielka, czarno-biała piłka nożna, a wokół niej obracała się maleńka Ziemia. To idealny komentarz do „Futbolowej gorączki”. Nick Hornby, później znany jako autor powieści obyczajowych, tu w literackim debiucie kreśli swój autoportret: tak, jestem zapalonym kibicem, a mój przypadek jest beznadziejny i nieuleczalny.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
To była miłość od pierwszego wejrzenia. Gdy Nick miał jedenaście lat, ojciec zabrał go na mecz londyńskiego Arsenalu. To na zawsze zmieniło życie chłopca, które od tej pory miało być odmierzane wydarzeniami na boisku i toczyć się w rytm piłkarskich rozgrywek jego ukochanego klubu. Ta z pozoru niewinna choroba wieku dziecięcego nie tylko nie minęła bez śladu, ale przeszła w stan permanentny i przewlekły, graniczący z obsesją. Miłość do Arsenalu okazała się miłością na całe życie wywołując tak wiele często sprzecznych ze sobą emocji, jakby było to uczucie do trudnej kobiety: to kapryśnej, to łaskawej, to z premedytacją zadającej ból, to leczącej rany pieszczotami i uśmiechem. Autor próbuje opisać objawy swojej nietypowej „choroby” oraz wszystkie emocje, które przeżywa jako kibic. Mamy tu wiele interesujących wątków, które można zaliczyć do filozofii i socjologii futbolu. Ba, jest to nawet ujęcie antropologiczne tej dyscypliny sportu, akcentujące, że piłka nożna to swoista kultura i styl życia. Wyzwalająca myślenie magiczne, bo są tu rytuały, przesądy i tajemne zaklęcia – wszystko po to, aby pomóc ukochanej drużynie wygrać mecz. Wokół tego wszystkiego sytuuje się wszystko co nie jest związane z piłką. Nick Hornby umiejętnie buduje swój autoportret z futbolem w tle. W rozdziałach, wyznaczanych najważniejszymi wydarzeniami z życia klubu, opowiada o swoim dzieciństwie, rozwodzie rodziców, dorastaniu i próbach znalezienia w świecie swojego miejsca. Nie zawsze jest rozumiany przez przyjaciół i swoje dziewczyny, bo autor ponad życie towarzyskie przedkłada chodzenie na mecze, co ma swoje konsekwencje. Stosunkowo mało przekonująco brzmią wyjaśnienia Hornby’ego jak udało mu się zostać wziętym pisarzem, ale tak już chyba jest, że żaden autor chyba nie mówi do końca prawdy na ten temat. Co prawda, książka została napisana dwadzieścia lat temu i od tamtego czasu oczywiście wiele zmieniło się w piłce nożnej. Można jednak w „Futbolowej gorączce” prześledzić, jak zmieniał się futbol od lat 60. XX wieku, przede wszystkim na Wyspach Brytyjskich, ale także w Europie. Hornby wspomina niepowtarzalne emocje, towarzyszące śledzeniu radiowych relacji, które dopiero po jakimś czasie zostają zastąpione transmisjami telewizyjnymi. Daje się tu zauważyć, że niegdysiejszy romantyzm piłki nożnej zanika na rzecz postępującej profesjonalizacji i komercjalizacji tej dyscypliny sportu, a także – co tu kryć – jej coraz większego odrywania się od rzeczywistości. Nick Hornby nie przemilcza też bolesnych tematów związanych z piłką nożną: pseudokibiców, agresji, pijaństwa, zamieszek i burd na stadionach. Tragiczna kulminacja tych wydarzeń miała miejsce na brukselskim stadionie Heysel w maju 1985 roku, podczas finału Pucharu Europy. To smutny dzień dla wszystkich kibiców, ale – paradoksalnie – od tamtej pory zaczęto coraz bardziej zwracać uwagę na bezpieczeństwo kibiców i podejmować kroki przeciwko agresywnym zachowaniom chuliganów. Lektura tej uniwersalnej opowieści o miłości do futbolu i o życiowej drodze Nicka Hornby’ego biegnącej pod znakiem piłki nożnej mogłaby być jeszcze bardziej fascynująca, gdyby nie przekład książki. „Futbolową gorączkę” czyta się nie bez trudu, zdania (tak jak zapewne w oryginale) są długie i zawiłe, ale ich tłumaczenie jest w wielu miejscach mało przejrzyste, przyciężkawe, jakby niedopracowane. Aby wejść w ich sedno trzeba nieraz czytać niektóre fragmenty dwa-trzy razy. Jeśli jednak będziemy cierpliwi, emocje Nicka Hornby’ego – kibica Arsenalu się nam udzielą. Możliwe też, że na fenomen piłki nożnej spojrzymy zupełnie innym okiem.
Tytuł: Futbolowa gorączka Tytuł oryginalny: Fever Pitch Data wydania: 8 maja 2012 ISBN: 978-83-7506-992-1 Format: 360s. 145×205mm Cena: 32,90 Gatunek: obyczajowa Ekstrakt: 70% |