powrót; do indeksunastwpna strona

nr 4 (CXLVI)
maj-czerwiec 2015

Ten okrutny XX wiek: Wspominki z Breslau
Richard Hargreaves ‹Ostatnia twierdza Hitlera. Breslau 1945›
„Ostatnia twierdza Hitlera: Breslau 1945” jest książką trudną w ocenie. Richard Hargreaves poprawnie opisuje wszystkie wydarzenia związane z oblężeniem tego miasta, sięga po wspomnienia i relacje naocznych świadków i prezentuje tragedię ludności cywilnej. W tym wszystkim jednak gubi się szerszy kontekst historii miasta, a książka przekształca się bardzo szybko w zbiór oderwanych od siebie epizodów.
ZawartoB;k ekstraktu: 60%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Nie zmienia to oczywiście faktu, że dzieło Hargreavesa jest pozycją ważną, chociażby dlatego, że przybliża jeden z ciekawszych i niesłusznie zapomnianych epizodów drugiej wojny światowej na froncie wschodnim. Podczas gdy główna uwaga historyków niejednokrotnie skupiała się na radzieckiej ofensywie na Berlin (chociażby w monografii Beevora), Breslau odegrało przecież swoją rolę w końcowych wydarzeniach wojny. Jako jedno z miast-twierdz (festung), Breslau miało bronić się do ostatniego żołnierza, co dowódcy obrony wzięli sobie bardzo mocno do serca. W efekcie, po wielotygodniowym oblężeniu, miasto mogło „poszczycić” się nie tylko o wiele większymi zniszczeniami niż Berlin czy Drezno, ale też tytułem „ostatniej twierdzy Hitlera”.
Jednak porównania z innymi uparcie bronionymi miastami III Rzeszy nie stanowią sedna „Ostatniej twierdzy” i autor wspomina o nich zupełnie mimochodem, bardziej niż militarne czy polityczne wydarzenia stawiając w centrum swojej narracji losy samych wrocławian, ich obrońców i tych, którzy mimo woli zostali złapani w koszmar walczącego miasta (z nielicznymi ukłonami w stronę oblegających, co czyni przedstawione wydarzenia nad wyraz jednostronnymi). Nie byłoby w tym podejściu nic złego, gdyby Hargreaves nie tracił z oczu właściwej historii, która rozgrywała się w tle. Tylko że, niestety, rzadko kiedy jego uwaga sięga poza samo Breslau.
Nie jest to też pierwsza książka historyczna garściami czerpiąca ze wspomnień i innych źródeł, starając się przy tym opowiedzieć jakąś złożoną i ciągłą historię indywidualnych bohaterów przedstawionych wydarzeń. I, podobnie jak wielu innych, Hargreaves nie osiąga zamierzonego celu. Rozliczne próby fabularyzowania, zwracania uwagi czytelnika na kontrast pomiędzy płonącym miastem a budzącą się do życia przyrodą, mają swój urok, ale, przez swoją powtarzalność, wnoszą bardzo niewiele do całej historii. Dla autora ważniejsze wydaje się przedstawienie całego szeregu pomniejszych historii niż próba opisu jednej, złożonej, wieloaspektowej Historii oblężonego Breslau. Nie ma przy tym wątpliwości, że włożył on sporo pracy w zebranie w całość wszystkich relacji i pamiętników, zestawienie ich ze sobą i umiejscowienie we wrocławskiej czasoprzestrzeni oblężenia. Pozostaje to jednak trochę bez wyrazu, gdzieś między „prawdziwą” historią a próbą fabularnego zaprzyjaźnienia się z „bohaterami” oblężenia.
Daleki jestem od określania „Ostatniej twierdzy Hitlera” mianem książki złej. Jednocześnie jednak o wiele łatwiej znaleźć mi w niej elementy, które pozostawiają wiele do życzenia (chociażby bezkrytyczne podejście do źródeł, kilka nieopisanych map), niż takie, o których można powiedzieć coś dobrego. Aczkolwiek wspomnieć wypada o pracy tłumacza (Tomasza Fiedorka), który w wielu przypadkach podjął się wzbogacenia treści książki o ciekawe przypisy. Nie jestem przy tym pewien, do kogo (autora czy tłumacza) należała decyzja o podwójnym nazewnictwie opisywanych miejsc (zawierającym zarówno nazwy przedwojenne, jak i powojenne), jest to jednak jeden z najbardziej imponujących (ze względu na włożony w to trud) elementów książki. Jestem też pewien, że niezależnie od swojej faktycznej jakości, książka Hargreavesa znajdzie bardzo duże i oddane grono czytelników.



Tytuł: Ostatnia twierdza Hitlera. Breslau 1945
Tytuł oryginalny: Hitler’s Final Fortress – Breslau 1945
Data wydania: 4 listopada 2014
Przekład: Tomasz Fiedorek
Wydawca: Rebis
ISBN: 978-83-7818-548-2
Format: oprawa twarda
Gatunek: historyczna, non-fiction
Wyszukaj w: Matras.pl
Wyszukaj w
:
Zobacz w:
Ekstrakt: 60%
powrót; do indeksunastwpna strona

50
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.