powrót; do indeksunastwpna strona

nr 2 (CLIV)
marzec 2016

Historia w obrazkach: Szaniec z kamieni
Krzysztof Wyrzykowski, Sławomir Zajączkowski ‹W imieniu Polski Walczącej #3: Akcja pod arsenałem›
Tę historię znamy doskonale, a przynajmniej powinniśmy znać. Dzięki wydanej jeszcze w czasie wojny dokumentalnej powieści Aleksandra Kamińskiego, która przez lata była lekturą szkolną, oraz dwóm filmom fabularnym – Jana Łomnickiego i Roberta Glińskiego. Kto kojarzy te dzieła, nie dowie się z komiksu Sławomira Zajączkowskiego i Krzysztofa Wyrzykowskiego niczego nie nowego. Kto nie zna, na pewno przeczyta „Akcję pod Arsenałem” z dużym zainteresowaniem.
ZawartoB;k ekstraktu: 70%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Scenarzysta Sławomir Zajączkowski i rysownik Krzysztof Wyrzykowski to etatowi twórcy komiksów historycznych, powstających na zamówienie Instytutu Pamięci Narodowej. Poza pojedynczymi albumami – vide „Łupaszka – 1939” (2009), „Korfanty” (2010) czy” Wyzwolenie? 1945” (2010) – mają oni na koncie również dwa cykle (do tej chwili liczące po trzy części): „Wilcze tropy”, które poświęcone są Żołnierzom Wyklętym („Zygmunt”, 2011; „Orlik”, 2011; „Młot”, 2013) oraz „W imieniu Polski Walczącej”, której bohaterami są uczestnicy zbrojnego ruchu oporu, członkowie Polskiego Państwa Podziemnego („Zamach na Kutscherę”, 2013; „Kampinos ’44”, 2014). W ostatnich tygodniach druga z serii wzbogaciła się o kolejny, długo oczekiwany (bo zapowiadany już przed dwoma laty) album – „Akcję pod Arsenałem”. Chodzi oczywiście o przeprowadzoną 26 marca 1943 roku pamiętną akcję zbrojną o kryptonimie „Meksyk II”, podczas której Grupa Szturmowa Szarych Szeregów (pod dowództwem Stanisława Broniewskiego „Orszy”) odbiła aresztowanego przez Niemców kilka dni wcześniej Jana Bytnara „Rudego”.
Bezpośrednio po akcji jeden z jej uczestników, Tadeusz Zawadzki „Zośka”, opisał jej przebieg; relacja ta trafiła następnie w ręce Aleksandra Kamińskiego – harcmistrza i pisarza publikującego jeszcze przed wojną – który nadał jej charakter powieściowy i opublikował (jako Juliusz Górecki) pod tytułem „Kamienie na szaniec”. Pierwsze – oczywiście konspiracyjne – wydanie ujrzało światło dzienne kilka miesięcy później (w tym samym 1943 roku). Po wojnie książka wznawiana była wielokrotnie; trafiła nawet do kanonu lektur szkolnych. W 1977 roku na jej kanwie powstał, w oparciu o scenariusz Jerzego Stefana Stawińskiego, film Jana Łomnickiego „Akcja pod Arsenałem” (Bytnara zagrał Cezary Morawski, a Zawadzkiego – Mirosław Konarowski); prawie czterdzieści lat później do tematu powrócił Robert Gliński, kręcąc swoją wersję „Kamieni na szaniec” (2014). Teraz do książki i dwóch filmów dołączyło kolejne medium – komiks.
Sławomir Zajączkowski (znany także z poświęconej początkom państwa polskiego serii „Lux in tenebris”) w miarę dokładnie, chociaż nie z taką precyzją jak oba wspomniane filmy, rekonstruuje tytułową akcję przeprowadzoną przez harcerzy z Szarych Szeregów. Wynika to przede wszystkim z ograniczeń objętościowych. Na dodatek kilka pierwszych plan ma charakter historycznego wstępu, w którym autor wyjaśnia czytelnikom (zwłaszcza tym młodszym), co spotkało II Rzeczpospolitą we wrześniu 1939 roku oraz jakie miało to konsekwencje w przyszłości. Tym sposobem otwiera sobie furtkę do przedstawienia początków konspiracji – narodzin Armii Krajowej (ciekawe, że o Związku Walki Zbrojnej nie ma w ogóle mowy) i podporządkowanych jej Szarych Szeregów, jak również wyodrębnienia z drużyn harcerskich Grup Szturmowych. Krótko, ale wyraziście pokazuje też, na czym polegał tak zwany „mały sabotaż” – vide kolportowanie ulotek, zrywanie flag nazistowskich z siedzib instytucji okupanta, wrzucanie granatów dymnych do sklepów „nur für Deutsche” czy odkręcenie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika.
We wszystkie te wydarzenia wpisani zostają późniejsi bohaterowie tytułowej akcji – nie tylko zresztą „Rudy” (Bytnar) i „Zośka” (Zawadzki), ale także „Alek” (Maciej Aleksy Dawidowski) czy, zamordowany po wojnie przez Urząd Bezpieczeństwa, „Anoda” (Jan Rodowicz). Najwięcej miejsca zajmuje jednak, co oczywiste, wątek wsypy w Szarych Szeregach, której skutkiem było aresztowanie najpierw Henryka Ostrowskiego „Heńka” (dowódcy hufca na Pradze), a następnie – w nocy z 22 na 23 marca 1943 roku – „Rudego”. Kiedy informacja o tym dociera do Tadeusza Zawadzkiego, wraz z przyjaciółmi podejmuje on decyzję o odbiciu Bytnara z rąk Gestapo. Zgodę na to muszą jednak wyrazić oficerowie Komendy Głównej AK; gdy wreszcie ona zapada, dowództwo nad akcją zostaje powierzone Stanisławowi Broniewskiemu „Orszy”, mającemu pieczę nad wszystkimi Grupami Szturmowymi Szarych Szeregów. Najwięcej miejsca w komiksie zajmuje wizualizacja akcji zbrojnej, której przebieg poznajemy – z lekką tylko przesadą – praktycznie sekunda po sekundzie. Ważne też, że najpierw Zajączkowski, a później naukowcy z Instytutu Pamięci Narodowej (w artykułach mających formę aneksu) dopowiadają ciąg dalszy tej historii, która nie kończy się przecież 26 marca 1943 roku.
„Akcja pod Arsenałem” spełnia przede wszystkim funkcję edukacyjną – nie tylko przekazuje konkretną wiedzą historyczną, lecz także kształtuje postawy patriotyczne, sprawia, że młode pokolenie Polaków może odczuwać dumę ze swoich rówieśników sprzed ponad siedemdziesięciu lat. To niezaprzeczalne atuty tego, jak i wielu innych komiksów publikowanych przez IPN. Ale „Akcja…” to również dzieło artystyczne – i należy ocenić je także pod tym kątem. Rysunki Krzysztofa Wyrzykowskiego tym razem różnią się trochę od tego, co grafik zaproponował w poprzednich odsłonach serii. Była to zapewne decyzja w pełni świadoma, mająca na celu podkreślenie integralności opowieści. Uwagę przykuwa zwłaszcza mroczność przedstawionego świata. Mimo że podstawowa część fabuły rozgrywa się wczesną wiosną (koniec marca), nie widać słońca, zieleń jest „zgaszona”, a ulice Warszawy szare i zniszczone. Co oczywiście doskonale wpisuje się w dramatyczny kontekst całej historii, który dodatkowo podkreślają sceny przemocy (jak chociażby prowadzone przez Gestapo przesłuchania „Rudego” i „Heńka” czy niemieckie kule przeszywające walczących harcerzy). Wniosek końcowy? Czytać! I wciskać do ręki młodszemu rodzeństwu.



Tytuł: W imieniu Polski Walczącej #3: Akcja pod arsenałem
Data wydania: styczeń 2016
ISBN: 9788376298979
Cena: 25,00
Gatunek: historyczny
Wyszukaj w: MadBooks.pl
Wyszukaj w: Selkar.pl
Wyszukaj w: Kumiko.pl
Wyszukaj w
:
Wyszukaj w: Amazon.co.uk
Zobacz w:
Ekstrakt: 70%
powrót; do indeksunastwpna strona

97
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.