Trzeba koniecznie zwrócić uwagę na ten spektakularny debiut powieściowy dwudziestosześcioletniej pisarki. „Droga do domu” to epicki hołd złożony pokoleniom czarnoskórych niewolników, a także humanistyczna refleksja na temat człowieczeństwa skażonego piętnem rasizmu.  |  | ‹Droga do domu›
|
Urodzona w Ghanie Yaa Gyasi miała dwa lata, gdy przeprowadziła się z rodzicami do Stanów Zjednoczonych. Jej „Droga do domu” w wielu aspektach nawiązuje do przełomowej kilkadziesiąt lat temu powieści Alex Haley „Korzenie”. Książka ta (wyróżniona w 1976 roku nagrodą Pulitzera) oraz jej ekranizacja w znacznej mierze przyczyniła się do rozwoju otwartego dyskursu na temat rasy, dyskryminacji rasowej i związanymi z tym problemami społecznymi w Stanach Zjednoczonych. Pozwoliła jeszcze lepiej dostrzec problemy Afroamerykanów oraz ich samych, poszukujących tożsamości i godnego miejsca w amerykańskim społeczeństwie. Powieść Yaa Ghasi jest w pewnym sensie podobna do „Korzeni” tematycznie i formalnie. Młoda autorka nie kryje także inspiracji ideami zawartymi w twórczości Toni Morrison, pierwszej Afroamerykanki wyróżnionej literacką nagrodą Nobla (w 1993 roku). Wszystko rozpoczyna się w Ghanie, w cieniu Twierdzy na Cape Coast. To miejsce, gdzie przywożono i przetrzymywano „ładunek” – mieszkańców Afryki. Dalej transportowano ich jako niewolników statkami do obu Ameryk. Żadne słowa nie opiszą dramatów, które tam się wydarzyły. Nic nie zmierzy ogromu ludzkiej chciwości, dla której handlowano niewolnikami. W powieści pokazani są i Brytyjczycy, i przedstawiciele rodzimych plemion, którzy podbijając innych, cieszyli się zyskami oraz przychylnością białych kolonizatorów. Twierdza-pomnik na Cape Coast w Ghanie do dziś przypomina o morzu ludzkiego cierpienia i końca nadziei. Kto go zwiedzi, o tym strasznym miejscu nie jest w stanie zapomnieć. W czasach niewolnictwa z Twierdzy wyjście było tylko jedno: przez bramę, prowadzące na statki. Tę drogę – do Stanów Zjednoczonych – przebyła Esi. Jej przyrodnia siostra Effia pozostała w Ghanie. I tak rozpoczyna się, pod koniec osiemnastego wieku, ta zapierająca dech w piersiach saga, równolegle przybliżająca nam historię życia kolejnych pokoleń mieszkających w Afryce i w Stanach Zjednoczonych. „Droga do domu” to przepięknie napisane historie poszczególnych członków obu rodów, zwieńczone symbolicznym zakończeniem. Są w pewnym sensie spójnym cyklem opowiadań, połączonych prawem pokoleniowej ciągłości. Losy bohaterów pokazane są również na tle ważnych wydarzeń historycznych. Ta więź pomiędzy poszczególnymi pokoleniami kształtowana jest poprzez zachowywanie opowieści, pamięci o przodkach oraz – symbolicznie – przez przedmioty. Yaa Gyasi zawarła w powieści wielkie bogactwo rodzimych afrykańskich mitów i wierzeń, objaśniających reguły tamtego świata. Nie szczędzi czytelnikom emocji. Współczujemy cierpiącym, skazanym na los niewolników. Buntujemy się, widząc, że nie mają żadnych praw. Zastanawiamy się nad siłą tradycji, a także miejscem kobiet w społeczności. Warto dostrzec, że bohaterkami powieści Yaa Gyasi są kobiety mądre, silne i nietuzinkowe. Z mężczyznami bywa tu różnie. Uwaga do tłumacza: warto usunąć z tekstu słowa nieistniejące w języku polskim: „uspakajać” czy „zadawalający”. Znacznie obniżają one w sumie nie najgorszy poziom przekładu całości. Autorka porusza w „Drodze do domu” kwestię rasy jako czynnika decydującego o indywidualnych losach człowieka, jego miejscu w społeczeństwie oraz jako istotnej przesłanki w kształtowaniu relacji między społecznościami. Jedna z postaci powieści ujmuje to w ten sposób: „Biali ludzie mają wybór. Mogą wybierać posadę, wybierać swój dom. (…) Biali ludzie mogą też dokonywać wyboru w imieniu czarnych.” To czarnym odgórnie zawsze organizowano świat i ich życie. Pozbawiano godności i praw człowieka. Zawarte w powieści tematy nie są oczywiście nowe. Jednak szerokie, śmiałe spojrzenie pisarki i jej epicki rozmach czynią tę książkę czymś wyjątkowym. Nie sposób nie zastanawiać się nad źródłami mało chlubnych kart w historii ludzkości: niewolnictwa i dyskryminacji rasowej. Skąd skłonność do zadawania cierpienia innym ludziom i tyle nienawiści? „Droga do domu” jest więc powieścią ważną nie tylko w dyskusji o rasizmie, ale także o człowieczeństwie w najbardziej uniwersalnym wymiarze.
Tytuł: Droga do domu Tytuł oryginalny: Homegoing Data wydania: 2 czerwca 2016 ISBN: 978-83-08-06159-6 Format: 448s. 130×205mm; oprawa twarda Cena: 44,90 Gatunek: obyczajowa Ekstrakt: 80% |