To już trzeci koncertowy album niezwykłego freejazzowego tria tworzonego przez saksofonistę i klarnecistę Petera Brötzmanna, puzonistę Steve’a Swella oraz perkusistę Paala Nilssen-Love’a, który opublikowała krakowska wytwórnia NotTwo Records. Wypełniły go nagrania zarejestrowane jesienią ubiegłego roku w Tel Awiwie. W porównaniu z poprzednimi wydawnictwami to najnowsze ma jednak jeden istotny mankament – jest od nich o (w przybliżeniu) pół godziny krótsze.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Jak widać, Niemiec Peter Brötzmann, Amerykanin Steve Swell oraz Norweg Paal Nilssen-Love lubią ze sobą grać. Lubią też podróżować po świecie. Nie ma chyba takich miejsc – poza tymi skutymi lodem – w których w ciągu ostatnich kilku lat nie pojawiliby się na koncercie. Nawet jeżeli powyższe zdanie jest tylko chwytem retorycznym, zapewne aż tak bardzo nie odbiega od prawdy. Ich peregrynacjom po Niebieskiej Planecie wiernie przygląda się natomiast krakowska wytwórnia płytowa NotTwo Records, która regularnie publikuje kolejne koncertowe albumy międzynarodowego tria. W październiku dwa lata temu ukazała się płyta z wcześniejszego o osiem miesięcy występu w stolicy Małopolski zatytułowana romantycznie „ Krakow Nights”; z kolei w listopadzie ubiegłego roku światło dzienne ujrzał krążek z materiałem zarejestrowanym w stolicy Danii nieco ponad pół roku wcześniej (bo w kwietniu) – „ Live in Copenhagen”. Za to teraz do sprzedaży trafił kompakt „Live in Tel Aviv”, będący owocem koncertu, jaki Peter, Steve i Paal dali w tym izraelskim mieście 24 października ubiegłego roku. Koncert w Tel Awiwie odbył się w znanym z promocji muzyki jazzowej klubie Levontin 7, w którym Brötzmann i Nilssen-Love mieli już zresztą okazję wcześniej grać (co także zostało swego czasu udokumentowane płytą). Dziwi więc tym bardziej – zakładając, że występ był, tradycyjnie, udany – fakt, iż na płytę trafiły jedynie dwa utwory, trwające zaledwie czterdzieści cztery minuty. Dlaczego to takie zaskakujące? Ponieważ krążki nagrane w Krakowie i Kopenhadze były dłuższe o… pół godziny. Czyżby więc jednak coś poszło nie tak i z części występu artyści nie byli do końca zadowoleni (tym samym postanowili go nie upubliczniać w całości)? A może po prostu tak krótko właśnie grali? W taki razie czemu nie zdecydowali się oddać w ręce wytwórni materiału zarejestrowanego w innym miejscu? Całkiem możliwe, że pytania te pozostaną jednak bez odpowiedzi. W takim razie nie pozostaje nam nic innego, jak skupić się na tym, co mimo wszystko trafiło do rąk słuchaczy.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Jako że mamy do czynienia z klasycznym jazzem improwizowanym, tytuły utworów mają tak naprawdę znaczenie drugorzędne, bo przecież i tak nie są one odpowiednikiem niczego, co znalazło się na wcześniej wydanych płytach tych wykonawców (ani niczego, co się pojawi w przyszłości) – czy to w tym składzie, czy też w jakiejkolwiek innej konfiguracji. To muzyka powstająca „na żywo”, ad hoc, tworzona intuicyjnie. Chociaż nie można odrzucić teorii, że bezpośrednio przed występami Peter, Steve i Paal mimo wszystko określają pewne ramy, w jakich zamierzają się poruszać. Ewentualnie wybierają melodie, jakie mają stać się później punktem wyjścia do rozbudowanych artystycznych poszukiwań. Takie przynajmniej można odnieść wrażenie – że nie zawsze idą na pełen żywioł. Pierwszy fragment wypełniający „Live in Tel Aviv” to półgodzinna improwizacja ochrzczona tytułem „The Greasy Grind”. Dzieje się w niej, zaiste, dużo. Niemiec, Amerykanin i Norweg popuszczają wodze wyobraźni – niekiedy się przekomarzają, to znów popędzają wzajemnie, a innym razem prowadzą subtelne dialogi.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Zaczynają mocno, od dwugłosu dęciaków: saksofonu Brötzmanna i puzonu Swella, za plecami których – dosłownie (na scenie) i w przenośni – dokazuje Nilssen-Love. Na nim jednym spoczywa obowiązek rytmicznego trzymania w ryzach całości, ale to wcale nie oznacza, że z tego powodu Norweg nie może pozwolić sobie na swobodę. Przeciwnie, gdy tylko pojawia się okazja, improwizuje na całego, cały czas jednak starając się mieć na oku kolegów z sekcji dętej. A ci z kolei dają z siebie wszystko! I chociaż Peter i Steve są pełnoprawnymi partnerami, to mimo wszystko można odnieść wrażenie, że Niemiec jest na pozycji uprzywilejowanej (z racji wieku i niekwestionowanych dokonań) – to on najczęściej daje sygnał do podążenia w nową stronę, on zaczyna wątek, pod który następnie podłącza się i twórczo rozwija Amerykanin. Oprócz momentów pełnych energii pojawiają się również – to prawda, mniej liczne – momenty wyciszenia i zadumy. Być może wynikające z tego, że Brötzmann i Swell, podobnie jak i publika, potrzebują przecież choćby kilku chwil odpoczynku.  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Bywa, że w takich sytuacjach ster całkowicie przejmuje Nilssen-Love. Tak jest na przykład w dwudziestej minucie utworu. Norweg, korzystając z tego, że pozostaje na polu bitwy sam, serwuje słuchaczom kilkuminutowy solowy popis. Zaczyna bardzo delikatnie, kończy natomiast emocjonalnie i energetycznie. Jego ekscytacja udziela się również kolegom z zespołu, którzy dołączają do niego, by po raz kolejny podnieść temperaturę panującą w klubowej Sali (która pewnie i bez tego była wysoka). Największe wrażenie robi jednak finał „The Greasy Grind”, w którym trio gra wręcz hipnotycznie – tak bardzo, że ten motyw mógłby trwać w nieskończoność. Ale nie trwa, niestety. Druga, znacznie krótsza, odsłona telawiwskiego koncertu to improwizacja zatytułowana „Ticklish Pickle”. Od poprzedniczki różni się znacznie (nie tylko czasem trwania) – mniej w niej bowiem typowego free jazzu, dużo więcej natomiast współczesnej awangardy rozpisanej na klarnet (Brötzmann), puzon i perkusję. Peter i Steve eksperymentują z brzmieniem dęciaków, nie budują rozbudowanych „wypowiedzi”, skupiają się na krótkich motywach – niekiedy niepokojących, innym razem drażniących. Mimo to także za ten fragment występu zostają nagrodzeni oklaskami. Czy odwdzięczyli się za nie publice, grając dalej – tego już nie wiemy. Na tym bowiem album „Live in Tel Aviv” się kończy. Na kolejny trzeba będzie pewnie poczekać kilka miesięcy, do przyszłego roku. Oby jednak nie za długo. I oby następnym razem artyści nie pożałowali słuchaczom muzyki. Skład: Peter Brötzmann – saksofon, klarnet Steve Swell – puzon Paal Nilssen-Love – perkusja, instrumenty perkusyjne
Tytuł: Live in Tel Aviv Data wydania: 26 maja 2017 Nośnik: CD Czas trwania: 43:56 Gatunek: jazz Utwory CD1 1) The Greasy Grind: 30:54 2) Ticklish Pickle: 13:02 Ekstrakt: 70% |