W swoim trzecim komiksie Jakub Topor podejmuje wątki rozwijane już wcześniej, ale tym razem robi to w innej formie. W „Rodakach” odmalował satyryczny obraz polskiego społeczeństwa, będący mozaiką indywidualnych przypadków. Stworzony wspólnie z Wiktorem Talagą komiks „Spieprzyłem” był zbiorem satyrycznych opowieści o ludziach, którzy spieprzyli życie swoje, a przy okazji także innych. Oba albumy składały się z krótkich, mocnych i zazwyczaj zwieńczonych wyrazistymi puentami historyjek piętnujących polskie przywary. „Nacjolove” to dla odmiany długa, choć dość prosta fabularnie opowieść o… no właśnie, o czym?  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Na poziomie fabularnym bardzo łatwo na pytanie odpowiedzieć. Śledzimy tu bowiem perypetie dwóch nacjonalistów, którzy poznają się podczas jakiegoś marszu (być może chodzi tu o warszawskie Marsz Niepodległości, ale autor tego jednoznacznie nie sugeruje). Capek i Byro wspólnie uciekają przed policją i to doświadczenie odmienia ich życie. Okazuje się, że są do siebie bardzo podobni. Obaj wulgarni i niezbyt wyrafinowani intelektualnie. Nie są w stanie nawiązać zwyczajnych relacji z kobietami. Są totalnymi nieudacznikami marnującymi swoje życie i zagłuszającymi poczucie niespełnienia niekontrolowaną agresją. Do tego oczywiście dochodzi antysemityzm, homofobia, ksenofobia… i co tam jeszcze. Jednym słowem stanowią doskonałe ucieleśnienie funkcjonującego w polskich mediach stereotypu „Polaka-narodowca”, albo też „Polaka-patrioty”. Stereotypu starannie rzecz jasna pielęgnowanego przez środowiska liberalno-lewicowe. Wisienką na torcie jest tu uczynienie z nich… homoseksualistów. Wiadomo, ważnym elementem wspomnianego stereotypu jest homofobia, manifestująca się agresją wobec osób o odmiennej orientacji seksualnej. Czyż nie byłoby zatem ekscytujące ukazanie głównych bohaterów jako mężczyzn odkrywających mroczne aspekty pożądania odczuwanego do… mężczyzn. W końcu nie brakuje teorii, zgodnie z którymi niechęć, czy nawet nienawiść do gejów i lesbijek wynika z tłumienia homoseksualnych pragnień. Można zatem początkowo odnieść wrażenie, że „Nacjolove” będzie kolejną satyrą na środowiska skrajnie prawicowe. Satyrą dodajmy niezbyt wysokich lotów, bo bazującą na uproszczonych i bezrefleksyjnie powielanych stereotypach. Na szczęście tak nie jest. Autor wychodzi bowiem poza ten schemat i stara się spojrzeć na zjawisko z szerszej perspektywy. W komiksie Topora interesujące jest bowiem nie to, że bohaterami swojej opowieści uczynił dwóch nacjonalistów-homoseksualistów, ale to, co z tego wynikło. Kluczowe dla tej opowieści są – moim zdaniem – sekwencje ukazujące to, jak obaj bohaterowie radzą sobie z własną, tak gwałtownie odkrytą odmiennością. A radzą sobie na dwa odmienne sposoby. Jeden z nich próbuje wejść do nowego, tak wcześniej znienawidzonego, środowiska, drugi odwrotnie, z jeszcze większym animuszem udowadnia swoją męskość i potwierdza heteroseksualną orientację wśród nacjonalistycznych ziomeczków. Główny atut tego komiksu polega właśnie na błyskotliwym sportretowaniu obu skrajnie przeciwstawnych i wrogich sobie światów. Jakub Topor znów okazuje się wnikliwym obserwatorem, potrafiącym w prostej formie ukazać złożone problemy. Śledząc losy otwierającego się na nowe doświadczenia Byra i rozpaczliwie walczącego z nowo odkrytą skłonnością Capka, widzimy różne patologie obecne w obu tych równoległych rzeczywistościach. Autor przedstawia oczywiście te światy w skrajnie przerysowany sposób. Pełno tu wyrazistych postaci, będących w gruncie rzeczy ucieleśnieniem prostych – by nie powiedzieć prostackich – stereotypów. Topor przywołuje jednak te stereotypy, by zmusić czytelnika do refleksji na temat ich natury. Nie brakuje także wulgaryzmów. Jest nimi przesycony język wszystkich środowisk ukazanych w komiksie. Podczas lektury można się oczywiście zastanawiać, czy autor pozostaje bezstronny równomiernie obdzielając obie strony złośliwościami i ironią, ale to jest sprawa drugorzędna. Najważniejsze jest to, że mamy tu do czynienia z udaną próbą podważania utartych schematów i kwestionowania gotowych interpretacji bazujących na wyrazistym podziale na tych dobrych i tych złych. Graficzna warstwa komiksu jest – podobnie jak w poprzednich dziełach Topora – bardzo surowa. Rysunki nieodparcie kojarzą się z satyrycznymi pracami Marka Raczkowskiego. Stylistyka charakterystyczna dla satyry prasowej doskonale pasuje do charakteru tej opowieści. Te rysunki z założenia mają być brzydkie, bo i niezbyt piękny świat autor nam ukazuje. Groteskowo przerysowane postacie, uproszczone tła oraz eksperymentalne kadrowanie nadają komiksowi publicystyczno-satyryczny charakter. Paskudne twarze nacjonalistów, równie kontrowersyjne oblicza środowisk LGBT doskonale się tu równoważą. Fani komiksów znajdą także w kilku kadrach interesujące odniesienia do znanych opowieści obrazkowych pomysłowo wplecione w fabułę. Obrazu całości dopełniają jaskrawe, kojarzące się z klasycznymi komiksami prasowymi kolory. Jakub Topor konsekwentnie demonstruje nietuzinkową wyobraźnię, satyryczne zacięcie oraz zamiłowanie do absurdu i groteski. Tworzy opowieść otwartą na różne interpretacje. Niewykluczone, że znajdą się tacy, którzy poczują się obrażeni. Co ciekawe, jest duże prawdopodobieństwo, że będą się oni rekrutować z obu sportretowanych w komiksie, albo raczej ukazanych w krzywym zwierciadle, środowisk. Z drugiej strony nie można również wykluczyć, że w obu tych światach komiks znajdzie swoich sympatyków.
Tytuł: Nacjolove Data wydania: wrzesień 2018 ISBN: 9788365527820 Gatunek: humor / satyra Ekstrakt: 80% |