powrót; do indeksunastwpna strona

nr 08 (CC)
październik 2020

Słowiańskie elfy rzeczne
Terry Pratchett, Jacqueline Simpson ‹Folklor Świata Dysku›
Można się z tej książki dowiedzieć wielu interesujących rzeczy – aczkolwiek, wbrew tytułowi, nie o folklorze Świata Dysku, tylko o anglosaskim i skandynawskim. Miłośnik uniwersum stworzonego przez Terry′ego Pratchetta nie znajdzie w niej nic nowego.
ZawartoB;k ekstraktu: 50%
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Brak ilustracji w tej wersji pisma
Dawno, dawno temu…
…Terry Pratchett przy składaniu autografów poznał Jacqueline Simpson, która okazała się zawodowym etnografem. Owocem ich przyjaźni jest książka „Folklor Świata Dysku”, która jest przeznaczona – hmm, właściwie dla kogo? Fani Pratchetta mogą co najwyżej zabawić się w rozpoznawanie, które z akapitów nie oznaczonych jako cytaty są w istocie mniej lub bardziej dokładnym przepisaniem fragmentów poszczególnych powieści. Dla ludzi nieznających dyskowego uniwersum lub znających je słabo, kompendium będzie gąszczem nazw, nazwisk i scenek, w których łatwo się można zagubić. Przypuszczam, że książka mogłaby być cenną pomocą dla kogoś planującego zorganizowanie konwentowego konkursu wiedzy, o ile takowe jeszcze się odbywają. Chociaż porządny twórca powinien pytania układać z głowy (patrz esej "Jak zrobić dobry konkurs na konwencie").
„Folklor…” jest podzielony na działy i podrozdziały; wiedza o bogach, rasach i wierzeniach z płaskiego świata podtrzymywanego przez cztery słonie jest w nich usystematyzowana bardzo porządnie. Simpson porównuje poszczególne postaci, zdarzenia lub zjawiska z ich ziemskimi odpowiednikami – z folkloru (np. banshee), kultury (utwory Szekspira oraz innych, mniej w Polsce znanych poetów) i popkultury. Są też podane przykłady dzieł malarskich – warto je znaleźć w sieci i obejrzeć, szczególnie obrazy Richarda Dadda.
Ponieważ Pratchett w swoich powieściach inspirował się głównie baśniami i wierzeniami z wysp brytyjskich z niewielkim dodatkiem skandynawskich i germańskich, więc i „Folklor” jest bardzo anglosasko-centryczny. Wygląda na to, że pani Simpson niewiele wie o magicznych czy mitycznych istotach Słowian – jedyną wzmianką jest rosyjska Baba Jaga, gdyż na jej chatce wzorowany jest kaczołapy domek pani Gogol z „Wyprawy czarownic”. Ach, na stronie 63 mamy jeszcze wzmiankę o słowiańskich elfach (sic!) żyjących w wodzie lub lasach, złośliwie zwodzących nieostrożnych wieśniaków. Szkoda, bo ciekawie byłoby porównać, na przykład, na czym w ludowych wierzeniach latały czarownice (w Polsce często na pogrzebaczu), jakimi „rodzinnymi” słowami określano wiejskie znachorki (jako na ogół niezamężne, były raczej ciotkami niż mamami czy babciami) albo jakie górskie szczyty rzekomo kryją śpiących rycerzy. Za to mamy wiele ciekawostek dla czytelników, którzy interesują się Szkocją i Irlandią: wierzenia (wraz z cytatami z badań terenowych), fragmenty poematów oraz wyjaśnienia pewnych słów z powieści. Na przykład keldę Terry stworzył na bazie „Cailleach Dubh” – „Czarnej Wiedźmy”, która w wierzeniach iroszkockich była potężnym duchem przyrody, praktycznie Boginią Matką.
W książce sygnowanej nazwiskiem jednego z najwybitniejszych brytyjskich humorystów nie mogło, rzecz jasna, zabraknąć ironicznych wtrętów – nie jest ich wiele, ale zapadają w pamięć: „Naprawdę inteligentny ksiądz zabierał ze sobą młotek i obtłukiwał ostre kamienne krawędzie na ścianie urwiska, które błogosławił – wskutek czego liny rzadko się strzępiły i zrywały”; „…by zastąpiła Magrat i przejęła tradycyjne obowiązki dziewicy, polegające głównie na podawaniu herbaty i wysłuchiwaniu przytyków”; „Oczywiście zawsze są tacy, którzy nie potraktują ludowego podania poważnie, choćby nawet wyskoczyło i ich ugryzło (co – wobec siły narrativum – jest całkiem możliwe)” i tym podobne. Ogólnie jednak „Folklor Świata Dysku” jest typowym odcinaniem kuponów. Całkiem sporo zawartych w nim informacji można znaleźć na stronie Annotated Pratchett Files.



Tytuł: Folklor Świata Dysku
Tytuł oryginalny: The Folklore of Discworld
Data wydania: 20 października 2015
Przekład: Piotr W. Cholewa
ISBN: 978-83-8069-150-6
Format: 336s. 142×202mm
Cena: 32,–
Zobacz w:
Ekstrakt: 50%
powrót; do indeksunastwpna strona

37
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.