W sercu tytułowej bohaterki książki Andrzeja Perepeczki na lata pozostała tęsknota za miastem, które dziewczynka musiała opuścić z powodu zmiany polskich granic. Podobnie było z jej krewnymi mieszkającymi na Wileńszczyźnie, a z lektury „Irenki” możemy się również dowiedzieć, w jaki sposób udało im się przetrwać aż cztery okupacje.  |  | ‹Irenka›
|
Dla urodzonej w 1932 roku Irenki lata poprzedzające wybuch wojny to okres naprawdę szczęśliwego i beztroskiego dzieciństwa. Obserwując jej spacery w towarzystwie niani, możemy poznać najważniejsze wileńskie zabytki. Okazuje się, że pani Czesia nie tylko doskonale znała miasto, ale również potrafiła o nim ciekawie opowiadać. Szczególne wrażenie na dziewczynce zrobił zaś widok ludzi wspinających się na kolanach do obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej. Z dziecięcą żarliwością przyłączyła się więc do nich, by poprosić o zdrowie dla najbliższych. Warto dodać, że w kolejnych latach zarówno młoda bohaterka, jak i członkowie jej rodziny jeszcze wielokrotnie modlili się przed cudownym obrazem, prosząc Maryję o opiekę i dziękując jej za ochronę przed różnymi niebezpieczeństwami. Nie mamy wątpliwości, że to właśnie wiara pomogła im przetrwać trudne czasy wojennej okupacji. Nie jesteśmy wcale zdziwieni, że Irenka pragnęła mieszkać w Wilnie do końca życia i początkowo nie przyjęła dobrze informacji o przeprowadzce do Szumska, gdzie ojciec dziewczynki otrzymał posadę dyrektora szpitala. Dość szybko pogodziła się jednak z opuszczeniem ukochanego miasta, gdyż – znowu dzięki pani Czesi – odkryła piękno Wileńszczyzny, a szczególnie atrakcyjność długich spacerów po lesie połączonych ze zbieraniem grzybów czy lepieniem bałwanków. Niestety nieuchronnie nadszedł rok 1939, a w raz z nim pierwsze rozstanie Irenki z ojcem, który jako podporucznik i lekarz rezerwy otrzymał kartę mobilizacyjną. Z kolei kiedy do Polski wkroczyła Armia Czerwona, matka Irenki postanowiła schronić się z dziećmi w Wilnie, ale oczywiście i tam wkrótce byli już bolszewicy. Młodzi czytelnicy mogliby być zagubieni w tych wydarzeniach, ale nie inaczej przecież czuła się ich rówieśniczka, której dorośli starali się wytłumaczyć, co się działo i dlaczego Polacy tak obawiali się sowieckiej okupacji. Ta tymczasem trwała niespodziewanie krótko, bo w październiku 1939 roku Związek Radziecki przekazał Wileńszczyznę Litwie. Niewątpliwie była to zmiana na lepsze, bo rodzina mogła wrócić do Szumska, chociaż i wtedy język polski był na cenzurowanym, o czym główna bohaterka boleśnie przekonała się w szkole. W następnym roku znowu pojawili się jednak Sowieci i zaczęły się wywózki na Syberię. Spotkało to także ciocię Irenki oraz jej dzieci, co oznaczało dla dziewczynki smutne rozstanie z kuzynką, z którą mogła wspaniale się bawić. Zresztą niewiele brakowało, aby cała rodzina pana doktora też wylądowała w tym samym transporcie… Z kolei kiedy rozpoczęła się kolejna okupacja – tym razem niemiecka, bohaterka była już na tyle duża, by śledzić rozwój wydarzeń na froncie, a także obserwować, co działo się w okolicy. Jasne, ze jedenastolatka nie mogła zdobyć zbyt dużo informacji o polskich partyzantach, ale mogła wyciągną prawidłowe wnioski z całonocnych eskapad ojca. Śledząc losy Irenki, młodzi czytelnicy przekonają się, że po przepędzeniu Niemców z Wileńszczyzny sytuacja Polaków wcale się nie poprawiła. Cóż z tego, że Związek Radziecki oficjalnie był sojusznikiem, skoro prawie każdej nocy wyrzucano z domu jakąś rodzinę i wywożono ją na Syberię lub do Kazachstanu. W dodatku wkrótce trzeba było podjąć trudną decyzję o repatriacji do Polski Ludowej… Warto podkreślić, że Andrzej Perepeczko w swej książce przedstawia autentyczną historię swojej kuzynki, a czytelnikom znacznie łatwiej wczuć się w klimat tamtych czasów dzięki zamieszczonym w „Irence” zdjęciom z rodzinnego archiwum. Znakomitym dopełnieniem tekstu są również ilustracje Magdaleny Pilch, które jeszcze wzmacniają nastrój (czasem pogodny, kiedy indziej przygnębiający) scen, którym towarzyszą.
Tytuł: Irenka Data wydania: 20 maja 2021 ISBN: 978-83-7672-981-7 Format: 104s. 170×240mm; oprawa twarda Cena: 26,90 Gatunek: dla dzieci i młodzieży, obyczajowa Ekstrakt: 80% |