powrót; do indeksunastwpna strona

nr 3 (CCXV)
kwiecień 2022

East Side Story: Ryba, renifer, niedźwiedź
Aleksiej Gołowkow ‹Kiedy śnieg topnieje›, Dmitrij Szpilienok, Władisław Griszyn ‹Nerka. Czerwony łosoś›
Człowiek i dzika natura – to, mówiąc najkrócej, temat dwóch filmów dokumentalnych, jakie zostały zaprezentowane podczas ubiegłorocznego „Sputnika nad Polską”. Oba zrealizowano w azjatyckiej części Rosji: „Kiedy śnieg topnieje” w tajdze jakuckiej, a „Nerkę. Czerwoną rybę” – na Kamczatce.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
‹Kiedy śnieg topnieje›
‹Kiedy śnieg topnieje›
W ramach Festiwalu Filmów Rosyjskich „Sputnik nad Polską” od kilku lat organizowany jest także konkurs filmów dokumentalnych. Nieodmiennie stoi on na bardzo wysokim poziomie i tematycznie intryguje różnorodnością. Dzisiaj omówimy dwa obrazy, które uświetniły ubiegłoroczny (listopadowy) przegląd i opowiadają o relacjach człowieka z dziką naturą. Pierwszy to zrealizowany w Jakucji przed rokiem, we współpracy z istniejącym od połowy XIX wieku Rosyjskim Towarzystwem Geograficznym, „Kiedy śnieg topnieje” Aleksieja Gołowkowa (który odpowiadał także za scenariusz, produkcję i montaż). To kontynuacja nakręconego dwa lata wcześniej, obsypanego wieloma nagrodami dokumentu „Północny wiatr bywa ciepłym” (również prezentowano go podczas „Sputnika”). Gołowkow powrócił w nim do tego samego bohatera – żyjącego w sercu jakuckiej tajgi Aleksandra Koliesowa, który mimo swego rosyjskobrzmiącego imienia i nazwiska, co zresztą typowe (to pozostałość po polityce rusyfikacji prowadzonej wśród ludów syberyjskich od czasów carskich), jest z pochodzenia Ewenem.
Gdy po ukończeniu dziesięcioletniej szkoły podstawowej i dwóch latach służby wojskowej Sasza zdecydował się żyć jak jego hodujący renifery przodkowie, można było zastanawiać się, jak długo wytrwa w samotności w skutym mrozem arktycznym lesie. Od tamtej chwili minęło… ćwierć wieku. W tym czasie filozoficznie nastawiony do życia i świata mężczyzna ani razu nie widział miasta, a innych ludzi spotyka jedynie raz w roku, gdy przy okazji święta Ewenów przyjeżdża do najbliższej jego miejsca zamieszkania osady po zakupy. A jednak nie wyzbył się dawnych marzeń o podróżach w najdalsze zakątki globu, tyle że teraz realizuje je za niego córka. Nowy obraz Gołowkowa ma więc – w przeciwieństwie do poprzedniego – drugiego, równorzędnego bohatera, a raczej bohaterkę – młodą kobietę, która wybrała zupełnie inną drogę życiową niż ojciec. Mieszka tysiące kilometrów od niego, próbuje ułożyć sobie życie w zupełnie innej rzeczywistości, a jednak w głębi serca i umysłu okazuje się być taką samą koczowniczką jak on. Choć pracuje, od czasu do czasu przychodzi taki moment, kiedy musi wsiąść do pociągu i ruszyć w nieznane.
Rozgrywający się na dwóch płaszczyznach geograficznych film to piękna poetycka metafora losu i przeznaczenia, od którego tak naprawdę nie da się uciec, nawet jeśli porzucimy rodzinne strony i udamy się na drugą półkulę. To również nostalgiczna opowieść o najtrwalszych więziach rodzinnych i uczuciu, które jest tym silniejsze, im większa jest odległość dzieląca bliskich sobie ludzi. Wartością dodaną „Kiedy śnieg topnieje” są natomiast wspaniałe krajobrazy jakuckiej tajgi, pokryte śniegiem góry i płaskowyże, towarzyszące bohaterowi niemal na każdym kroku renifery, od których tak naprawdę zależy to, czy przetrwa w tych nieprzyjaznych człowiekowi warunkach.
ZawartoB;k ekstraktu: 80%
‹Nerka. Czerwony łosoś›
‹Nerka. Czerwony łosoś›
Tytułowa „nerka” to – wbrew pozorom – nie narząd w ludzkim organizmie, lecz… ryba. Konkretniej: gatunek żyjącego w Oceanie Spokojnym łososia, którego ubarwienie w okresie godowym staje się czerwone. Czerwone są również jego ikra i mięso. Powszechnie żyje w wodach na południu Kamczatki, chociaż na tarło płynie w górę rzek bądź w kierunku jezior. Od dekad jest podstawą bytu ekonomicznego miejscowej ludności. Młodzi chłopcy od najmłodszych lat uczą się od swoich dziadków i ojców, jak odławiać i patroszyć nerkę, ale również jak nie wchodzić w drogę żywiącym się tymi rybami niedźwiedziom, co mogłoby zakończyć się dla człowieka tragicznie. To właśnie ten film na ubiegłorocznym „Sputnikowym” konkursie dokumentów zdobył jedną z nagród; jury – pod przewodnictwem reżysera Roberta Glińskiego („Kamienie na szaniec”) – uznało, że zasługuje on na drugie miejsce na podium (ustąpił jedynie doskonałemu obrazowi poświęconemu Konstantinowi Stanisławskiemu, legendarnemu twórcy teatralnemu).
Dokumentalny film duetu Dmitrij Szpilienok i Władisław Griszyn to ich drugie wspólne dzieło zrealizowane na Kamczatce, na którą przybyli przed kilkunastu laty, aby poznawać i chronić dziką przyrodę półwyspu. W tym czasie nie tylko wytrwale pracowali nad zdjęciami, lecz brali także aktywny udział w walce z kłusownikami na Jeziorze Kurylskim, co znalazło zresztą odzwierciedlenie w obrazie. „Nerka. Czerwona ryba” w ciągu półtora roku została zaprezentowana w ponad czterdziestu krajach i zdobyła ponad pięćdziesiąt festiwalowych nagród i laurów. Po seansie łatwo to zrozumieć: dzieło Szpilienoka i Griszyna zachwyca bowiem zarówno pięknymi zdjęciami dzikiej natury, jak i towarzyszącą im natchnioną muzyką Gieorgija Chimorody, który swoimi kompozycjami ozdobił również ich obraz sprzed czterech lat – „Niedźwiedzie Kamczatki. Początek życia” (2018). Wszystkie elementy filmowego rzemiosła idealnie więc do siebie pasują, a do tego dochodzi jeszcze ważne przesłanie.
Co bowiem w tym filmie jest najistotniejsze? Wiara w to, że są jeszcze miejsca na naszym globie, w których człowiek może żyć w idealnej symbiozie z naturą. W których swoją rabunkową gospodarką nie rujnuje środowiska naturalnego. „Nerka” ma więc także walor edukacyjny, proekologiczny, chociaż – lojalnie uprzedzam – niektóre sceny (zwłaszcza patroszenia ryb) mogą wydać się osobom hołdującym dietom wegetariańskiej bądź wegańskiej nieco zbyt drastyczne.



Tytuł: Kiedy śnieg topnieje
Tytuł oryginalny: Когда тает снег
Reżyseria: Aleksiej Gołowkow
Scenariusz: Aleksiej Gołowkow
Rok produkcji: 2021
Kraj produkcji: Rosja
Czas trwania: 63 min
Gatunek: dokument, obyczajowy
Zobacz w:
Ekstrakt: 80%

Tytuł: Nerka. Czerwony łosoś
Tytuł oryginalny: Нерка. Рыба красная
Rok produkcji: 2020
Kraj produkcji: Rosja
Czas trwania: 51 min
Gatunek: dokument
Zobacz w:
Ekstrakt: 80%
powrót; do indeksunastwpna strona

45
 
Magazyn ESENSJA : http://www.esensja.pl
{ redakcja@esensja.pl }

(c) by magazyn ESENSJA. Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie w jakiejkolwiek formie tylko za pozwoleniem.