Spojrzenie na przeszło sześćdziesiąt lat europejskiego antysemityzmu zaprezentowane w „Europie przeciwko Żydom” mogło stanowić naprawdę ciekawy przyczynek do dziejów politycznych i społecznych kontynentów. Niestety, dla kogoś interesującego się historią XX wieku większość szczegółów prezentowanych przez autora nie będzie niczym nowym.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Nie powinno dziwić, że nad całą książką unosi się duch Holocaustu. Jak pisze we wstępie Götz Aly, jego dzieło koncentruje się na tym, „jak, dlaczego i w jakiej formie od 1880 roku rósł w Europie w siłę antysemityzm, tak że pozwoliło to w końcu niemieckim prześladowcom i mordercom znaleźć w niemal wszystkich okupowanych i sprzymierzonych krajach wsparcie dla projektu ostatecznego rozwiązania?” Z tego też powodu 1945 stanowi końcową cezurę przedstawianych tu wydarzeń. O wiele trudniej wyjaśnić początkową datę, ale argumentacja autora wydaje się słuszna: to właśnie w latach 80. XIX wieku antysemityzm zaczął rosnąć w siłę, stanowiąc jednocześnie ruch znacząco odmienny od znanego z wcześniejszych wieków antyjudaizmu. W kolejnych dziesięcioleciach nienawiść do Żydów nie bazowała na ich odmienności religijnej, ale społecznych i ekonomicznych rolach, jakie odgrywali w Europie rosnących w siłę ruchów narodowych. Pod wieloma względami rozmiar przedsięwzięcia przerósł autora i do książki należy podchodzić z pewną dozą ostrożności. W wielu miejscach ma ona więcej wspólnego z eseistyką niż ustrukturyzowaną pracą historyczną i Aly pozwala sobie wielokrotnie na wychodzenie poza chronologiczne ramy wydarzeń w celu dowiedzenia jakiegoś istotnego z jego punktu widzenia argumentu. Jako specjalista od tematyki Holocaustu autor nie najlepiej radzi sobie z wydarzeniami mającymi miejsce w innych zakątkach Europy, szczególnie w XIX wieku. Oczywiście nie sposób było uniknąć pewnych uproszczeń, ale – szczególnie w historii Rosji i Polski – stają się one w pewnym momencie bardzo rażące (chociażby dziwne przekonanie, że strefa osiedlenia była wymysłem końca XIX wieku). Za zdecydowanie godną uwagi należy uznać różnorodność przytaczanych przykładów. Autor nie ogranicza się do powszechnie znanych historii Rosji (carskiej i sowieckiej), Polski (przed i po I wojnie światowej) czy Niemiec (o których jest stosunkowo najmniej), ale sięga także po przykłady Francji, Litwy, Rumunii, Grecji czy Węgier. Jednocześnie jednak historie międzywojennego wzrostu nacjonalizmów kosztem mniejszości narodowych nie doczekały się szerszej analizy. Można traktować „Europę przeciwko Żydom” jako dobre wprowadzenie do tematyki europejskiego antysemityzmu przełomu wieków. Dla osób, które miały okazję czytać inne książki na ten temat, wiele zawartych tu informacji może okazać się jedynie powtórką znanych faktów – nie zawsze podanych przystępnie i z należytą dokładnością.
Tytuł: Europa przeciwko Żydom Tytuł oryginalny: Europa gegen die Juden Data wydania: 17 listopada 2021 ISBN: 978-83-962311-3-0 Format: ePub, Mobipocket Cena: 54,90 Gatunek: historyczna, non-fiction Ekstrakt: 60% |