Scenarzysta Maciej Jasiński i rysownik Jacek Michalski nie ustają w przybliżaniu kolejnych postaci historycznych związanych (na bardzo różne sposoby) z obecnym województwem kujawsko-pomorskim. Jeden z najnowszych komiksów tego duetu poświęcony został wielkiej artystce epoki kina niemego – Poli Negri, a jego podtytuł jest bardzo znaczący: „Podróż do gwiazd”.  |  | Brak ilustracji w tej wersji pisma |
Piotr Całbecki – od 2006 roku nieprzerwanie sprawujący urząd marszałka województwa kujawsko-pomorskiego – nie ustaje w promowaniu historii regionu poprzez publikację komiksów biograficznych, których autorami są wyspecjalizowani w tej dziedzinie scenarzysta Maciej Jasiński i rysownik Jacek Michalski. Ich kolejne opowieści ukazują się bardzo regularnie (jedna, dwie, a czasami nawet trzy w ciągu roku), nierzadko wydobywając z niepamięci postaci, które przed dekadami związane były bądź z (szeroko rozumianymi) Kujawami, bądź Pomorzem (wschodnim). W ostatnich miesiącach do matematyka Mariana Rejewskiego, polityka Władysława Raczkiewicza, chemika Jana Czochralskiego, aktorki Heleny Grossówny i pisarza Edwarda Stachury, dołączyli sportowiec Bronisław Malinowski, lekarka Wanda Błeńska oraz bohaterka dzisiejszego tekstu – aktorka Pola Negri, której prawdziwe imię i nazwisko nie brzmiały tak „komercyjnie”: Apolonia Chałupiec. Pola Negri to bez wątpienia najwybitniejsza polska aktorka, której udało się – w okresie międzywojennym – zrobić zawrotną karierę w hollywoodzkiej Fabryce Snów. A jednocześnie zapewne najmniej znana spośród wielkich artystek urodzonych nad Wisłą. Filmy z nią (w przeważającej większości nieme) są dzisiaj praktycznie nie do zdobycia, nie prezentują ich także stacje telewizyjne. Choć przecież przed stu, dziewięćdziesięciu czy osiemdziesięciu laty biły w Europie i za Oceanem rekordy popularności. Wystarczy wspomnieć zrealizowaną w Polsce, choć pod zaborem rosyjskim, debiutancką „Niewolnicę zmysłów” (1914) Jana Pawłowskiego, niemieckie „Oczy mumii Ma” (1918), „Madame Dubarry” (1919) i „Sumurun” (1920) Ernsta Lubitscha czy amerykańskie „Cesarzowa” (1924) Lubitscha, „Kobieta bezwstydna” (1925) Malcolma St. Claira oraz „Hotel Imperial” (1927) Mauritza Stillera. Dzięki nim zyskała sławę i rzuciła na kolana nie tylko publiczność, ale również… Charliego Chaplina i Rudolpha Valentino (ten ostatni miał nawet zostać jej mężem). Co ją wiąże z Kujawami? Miejsce urodzenia – miasto Lipno, które w końcu XIX wieku, czyli w momencie narodzin Apolonii, znajdowało się w granicach należącego do Rosji Królestwa Polskiego. Historię aktorki Jasiński przedstawia w formie retrospekcji, jakie snuje ona u schyłku życia – dosłownie na dni przed śmiercią – w obecności swojej gosposi. Młoda kobieta nie ma pojęcia, jak wielką postacią była przed laty jej pracodawczyni. Ani jak ciężko doświadczał ją los. Mimo osiągnięcia wielkich sukcesów, życie Poli Negri – pseudonim artystyczny „pożyczyła” od ulubionej poetki, Włoszki Ady Negri (1870-1945), której wiersze na początku XX wieku przetłumaczyła na polski Maria Konopnicka – nie zaznała szczęścia osobistego. Romans z Valentino zakończyła jego pechowa i bezsensowna śmierć, pierwsze małżeństwo okazało się fatalną pomyłką, kolejne rozpadło się po tym, jak aktorka, będąc w ciąży, poroniła. Nadzieję na uśmiech Fortuny przyniosła jej znajomość z brytyjskim kierowcą wyścigowym i pilotem Glenem Kidstonem, ale stracił on życie w wyniku katastrofy, lecąc z Londynu do Kapsztadu. Jasiński, co oczywiste, chcąc na czterdziestu planszach przedstawić życie i karierę gwiazdy, musiał się streszczać, a tym samym niektóre wątki pomijać. Ale i tak udało mu się przedstawić to, co najważniejsze: od rodzinnego dramatu związanego z aresztowaniem ojca przez władze rosyjskie (i zesłaniem na Sybir, z którego prawdopodobnie już nie powrócił), poprzez lekcje tańca w szkole Jana i Heleny Kosińskich, wreszcie początki kariery aktorskiej na scenach warszawskich teatrów – Małego i Letniego. Występując w „Ślubach panieńskich” Fredry, Pola miała dopiero piętnaście lat, a kiedy zagrała młodocianą femme fatale w filmowej „Niewolnicy zmysłów”, stając się praktycznie z dnia na dzień symbolem seksu tamtej epoki – zaledwie siedemnaście! I chociaż szybko została zaszufladkowana, pojawiając się na ekranie głównie w rolach namiętnych kochanek – nie mogła narzekać na brak uznania ze strony reżyserów, producentów, krytyków ani widzów. W komiksie dobrze zaznaczony jest też moment, w którym Negri przekracza granicę i z wielbionej aktorki staje się także – podobnie jak to było z jej słynnymi kochankami (Chaplinem i Valentino) – celebrytką. Ta rola, co wyraźnie podkreśla Jasiński, zdecydowanie nie podobała jej się. Stąd jej kolejne ucieczki z Hollywood, powrót do Europy, wreszcie przedwczesna decyzja o zakończeniu kariery. Chociaż do tego ostatniego w dużej mierze przyczyniła się rewolucja dźwiękowa, jaka dokonała się w kinematografii w drugiej połowie lat 20. Wtedy okazało się, że Negri mówi z silnym akcentem i ma niski, niepasujący do jej powierzchowności i odtwarzanych ról głos. Nie zmienia to jednak faktu, że choć w późniejszych dekadach niejedna polska aktorka próbowała pójść w jej ślady – vide Elżbieta Czyżewska, Joanna Pacuła i inne – to żadnej nie udało się osiągnąć tyle, co Apolonii Chałupiec z kujawskiego Lipna. „Podróż do gwiazd” spełnia swoje podstawowe zadania, a więc – po pierwsze – promuje region, po drugie – przypomina ważną dla polskiej (i światowej) kultury postać, której kreacje znają dzisiaj chyba tylko najwytrwalsi badacze historii kina niemego. Co zresztą niełatwo zrozumieć. Graficznie Jacek Michalski poradził sobie bez zarzutu. Więcej nawet: podobnie jak w przypadku opowieści o Helenie Grossównie, fakt, że komiks jest czarno-biały, wyszedł mu nawet na dobre: łatwiej dzięki temu wczuć się w klimat epoki. Zastanawia mnie tylko jedna rzecz: czy w jednym z kadrów na stronie dwudziestej piątej – w scenie przedstawiającej bal maskowy – rzeczywiście przedstawiono Bustera Keatona, czy to jedynie złudzenie optyczne?
Tytuł: Pola Negri. Podróż do gwiazd Data wydania: sierpień 2021 ISBN: 978-83-959853-2-4 Format: 40s. Gatunek: biograficzny, historyczny Ekstrakt: 60% |