„Witamy w Unterleuten” to powieść przynosząca rozbudowany socjologiczny portret współczesnej małej społeczności na niemieckiej prowincji. Rozpad więzi między ludźmi staje się tu faktem, a mieszkańców łączą wyłącznie interesy.  |  | ‹Witamy w Unterleuten!›
|
Urodzona w 1974 roku w Niemczech Juli Zeh, z wykształcenia prawniczka, ma już na swoim koncie szereg nagród literackich. Jest poza tym publicystką i aktywistką społeczną. To nie tylko autorka powieści (wydawanych także u nas), ale również książek dla dzieci, sztuk teatralnych i słuchowisk. Powieść „Witamy w Unterleuten”, której akcja rozgrywa się w 2010 roku, była kilka lat temu wydarzeniem literackim u naszych zachodnich sąsiadów. Pewnego dnia do tytułowej (fikcyjnej) miejscowości w Brandenburgii (na zachód od Berlina) trafia przedstawiciel firmy, proponując mieszkańcom postawienie farmy wiatrowej. To dla wioski byłby niezły sposób na podreperowanie gminnych funduszy. Jednak nie wszyscy są zachwyceni tym pomysłem – bliskość ogromnych wiatraków ma też swoje minusy, nie wspominając też o konsekwencjach dla tutejszego ekosystemu. To jak kij w mrowisko: rozpoczyna się batalia o wpływy, formują się zwalczające siebie nawzajem frakcje. Wielkie znaczenie ma to, kto jest właścicielem gruntu, jak duża jest jego powierzchnia i jakie położenie. Rodzi to trudne do rozwiązania, nakładające się na siebie konflikty interesów. Autorka niezwykle trafnie i precyzyjnie definiuje tutaj problemy współczesności, które powodują zmiany w tkance społecznej. Tytułowe Unterleuten jest sceną, na której walka o przyszłość jest tak naprawdę walką o władzę. Jak się okazuje, ważne jest też to, co wydarzyło się w przeszłości (Juli Zeh sięga nawet do czasów sprzed zjednoczenia Niemiec). Odżywają dawne animozje, wychodzą na jaw szemrane interesy. Nawet stosunkowo nowi mieszkańcy Unterleuten są wciągnięci w ten spór – nikt nie może stać z boku ani unikać konfrontacji. Juli Zeh jest bardzo spostrzegawcza i wnikliwa w swojej analizie relacji społecznych panujących w Unterleuten. Świetnie zarysowane są indywidualne postacie, wraz z całym ich życiowym bagażem, co ma istotne znaczenie dla rozwoju akcji i przebiegu wydarzeń. Autorka dba o szczegóły, kreśląc jednocześnie swoich bohaterów z jedyną w swoim rodzaju lekką nutką sarkazmu i dystansu, świetnie oddaną w tłumaczeniu Katarzyny Sosnowskiej. Portret stosunkowo małej społeczności służy pisarce do tego, aby pokazać przejawy Hobbesowskiej „wojny wszystkich ze wszystkimi”. Stopniowo kruszą się ogniwa umowy społecznej, a jednocześnie trudno jest tu wypracować nowy ład, który zadowalałby wszystkich. Jakie są granice indywidualnej wolności i prawa? Jakie znaczenie ma dotrzymywanie słowa? Nie bez znaczenia są również kwestie moralne: czy popłaca przyzwoite, „cywilizowane” zachowanie? Niestety, Juli Zeh nie jest optymistką - czemu dała wyraz również w dramatycznym zakończeniu książki. Dostrzega upadek autorytetów i zanik tego, co nazwalibyśmy punktami odniesienia w skomplikowanej rzeczywistości, która jest daleka od ideału. „Żyjemy w świecie, w którym lekarze niszczą zdrowie. Uniwersytety niszczą wiedzę, władze niszczą wolność, a banki gospodarkę”. To prowadzi do zaniku więzi społecznych. „Kapitalizm zmienił poczucie wspólnoty w egoizm”, jak zauważa jeden z bohaterów powieści. Aż chciałoby się powiedzieć: witajcie w naszych czasach – bo przecież nie sposób nie zgodzić się z autorką, że atomizacja i kryzys zaufania to jedne z bardziej bolesnych problemów współczesności. Książce „Witamy w Unterleuten” towarzyszą strony internetowe, które można sobie przejrzeć (ich adresy „rozsiane” są w tekście). Jest to jak najbardziej warte odnotowania, ponieważ dzięki tej wirtualnej obudowie utwór nabiera głębi i staje się rozbudowanym hipertekstowym projektem, co w literaturze można uznać za nowatorskie. Mamy tutaj między innymi historię tytułowej miejscowości (sięgającej czternastego wieku), sylwetki jej mieszkańców oraz dokładną mapę geodezyjną nieruchomości położonych na terenie gminy. Powieść doczekała się także w 2018 roku ekranizacji oraz kilku adaptacji teatralnych.
Tytuł: Witamy w Unterleuten! Tytuł oryginalny: Unterleuten Data wydania: 25 maja 2022 ISBN: 978-83-66661-91-2 Format: 576s. 143×205mm; oprawa zintegrowana Cena: 59,90 Gatunek: obyczajowa Ekstrakt: 80% |