„M*A*S*H”, książka, na podstawie której powstały kultowe ekranizacje, jest równie znakomita. Portret środowiska lekarzy, pracujących w trudnych warunkach wojny, jest może i humorystyczny, ale kryje się za nim dramat i ból.  |  | ‹M |
Richard Hooker to pseudonim Hiestera Richarda Hornbergera Juniora (1924-1997), amerykańskiego chirurga. Był lekarzem wojennym podczas wojny w Korei, co pozwoliło mu opisać zebrane tam doświadczenia w niniejszej książce. Jestem przekonana, że warto z tą powieścią się zapoznać, niezależnie od tego czy (lub może raczej - ile razy) oglądaliśmy jej filmowe wersje. Okładka zapowiada, że „M*A*S*H” to satyra wojenna – i jest to określenie jak najbardziej prawdziwe. Rzeczywistość widziana w skrajnie krzywym zwierciadle, przerysowana i sprowadzana do absurdu – to znaki firmowe tej powieści. Amerykańskie media nazywają też utwór „tragedią sytuacyjną” (w opozycji do sitcomu), na który, jeśli reagujemy śmiechem, to podszytym łzami i smutkiem. Tytułowym miejscem akcji jest amerykański szpital polowy na tyłach frontu wojny w Korei. Niech nie zwiedzie nas absurdalny humor, „odjechane” dialogi i sytuacje. To jedyna możliwa reakcja na otaczającą rzeczywistość, w której znaleźli się – nie zawsze z własnej woli - lekarze wojskowi. Realia były takie, że mieli przeważnie nie więcej niż trzydzieści lat i niewielkie doświadczenie zawodowe. Pracowali w rytmie dyktowanym przez sytuację na froncie: czasem zdarzało się wiele dni bez pracy, po których następowała przytłaczająca fala kilkuset rannych żołnierzy w ciągu paru godzin. Podołanie zadaniom wymagało nadludzkich sił fizycznych, a przede wszystkim psychicznych, szczególnie jeśli brakowało rąk do pracy oraz sprzętu potrzebnego do uratowania wszystkich rannych. Proszę zwrócić uwagę na wstrząsająco tu opisywane ciężkie przypadki medyczne, z którymi mieli do czynienia tamtejsi lekarze. Niemal zawsze byli zmuszeni wykonać jakiś zabieg po raz pierwszy w życiu. Pod czasową presją, improwizując bez przygotowania. Czasem wygrywali ludzkie życie, czasem przegrywali – jak na upiornej loterii… Były to warunki ekstremalne, a pracujący tam młodzi ludzie – cóż, byli tylko ludźmi i starali się radzić z sytuacją najlepiej jak potrafili. „Głupawka” pozwalała przetrwać – przynajmniej kolejny dzień, godzinę czy nawet chwilę. Chwytanie się normalności za wszelką cenę było sposobem na uniknięcie trwałych zmian w psychice. Z jednej strony, każdy starał się o siebie zadbać sam, ale z drugiej – warto zwrócić uwagę, jak wszyscy są tutaj solidarni wobec siebie, uważni i empatyczni. Wiedzą, że grają w jednej drużynie i tworzą ją nie tylko na sali operacyjnej, ale w każdym innym miejscu (czego symbolem są między innymi urządzane przez nich rozgrywki sportowe). Jeśli znamy film czy serial, miło będzie się nam spotkać ze wszystkimi znajomymi postaciami. W książce są one zarysowane nie mniej wyraziście niż na ekranie. Co więcej, w tekście dochodzi tutaj jeszcze jeden ciekawy aspekt – a mianowicie możliwość wyłapania wielu odniesień do amerykańskiej kultury, na przykład cytatów z literatury – nie zawsze czytelnych dla obcokrajowców, ale w książce uważnie wskazywanych nam przez tłumaczkę. Są aluzje do różnic, ujawniających się z racji klasy czy miejsca pochodzenia. Przekład książki „M*A*S*H” z pewnością nie był łatwym zadaniem, dlatego gratuluję jego autorce, bo cięte, dynamiczne dialogi i sytuacyjny humor brzmią po polsku naprawdę dobrze i atrakcyjnie dla czytelników. To nie do przecenienia! Nie odkryję niczego nowego, jeśli napiszę, że „M*A*S*H” w całej swojej przewrotności i (czasami irytującej) absurdalności jest dobitnie brzmiącym antywojennym manifestem. Wojna to nie jest wzniosłe umieranie za ojczyznę z patetycznymi słowami na ustach. To wielki dramat i doświadczenie, na które w niczyim życiu nie powinno być miejsca. Rany i krew, wycie z bólu i cierpienie. Rozłąka i samotność. Trauma, która – jeśli się przeżyje – pozostaje długo w psychice. To wszystko z powodzeniem pokazał w swojej książce Richard Hooker. Jeśli „M*A*S*H” nie wzbudzi w nas sprzeciwu wobec wojny oraz poczucia całkowitego jej absurdu i bezsensu, to już nic innego nie zdoła tego uczynić.
Tytuł: M*A*S*H Tytuł oryginalny: MASH Data wydania: 13 lipca 2022 ISBN: 978-83-240-8438-8 Format: 304s. 144×205mm Cena: 46,99 Gatunek: historyczna, humor / satyra, obyczajowa Ekstrakt: 90% |