Muzyczna wyobraźnia Alexa Zethsona, pochodzącego ze Sztokholmu mistrza instrumentów klawiszowych, nie zna granic. To artysta, który świetnie odnajduje się zarówno w składzie freejazzowej orkiestry, jak i kameralnego projektu ambientowo-elektronicznego. Na „Liturgy of Lacuna” – debiutanckiej płycie kierowanego przez siebie projektu Vathres – łączy ze sobą awangardę, post-rock i doom metal.  |  | ‹Liturgy of Lacuna›
|
Szwedzki klawiszowiec i kompozytor Alex(ander) Zethson to jeden z tych artystów jazzowych, którzy nie lubią się nudzić. Nie tylko z wielką przyjemnością wspiera swoich kolegów po fachu (vide Tropiques Gorana Kajfeša, Fire! Orchestra Matsa Gustafssona, Angles 9 Martina Küchena czy solowy projekt Vilhelma Bromandera), ale również powołuje do życia własne formacje (wystarczy wspomnieć o Organ Donor bądź Ahanes). Jakby tego było mało, stoi także na czele niezależnej wytwórni płytowej Thanatosis Produktion, która mimo zaledwie paru lat działalności, ma już w swoim katalogu całkiem sporo intrygujących produkcji z pogranicza jazzu i awangardy. Najnowszą jest debiut formacji Vathres, której liderem jest, a jakże!, Alex. Swoją drogą zastanawiam się, czy Vathres kiedykolwiek pojawi się na scenie. Przyglądając się bowiem historii powstania albumu „Liturgy of Lacuna”, którego premiera przewidziana została na piątek 6 października, można odnieść wrażenie, że to typowy projekt studyjny. Skąd taki wniosek? Po pierwsze: Zethson nie spieszył się z realizacją materiału. Trzy kompozycje, które trafiły na krążek, powstawały na przestrzeni ponad dwóch lat (od lipca 2020 do listopada 2022 roku) w mieszczącym się w Skärholmen (to jedna z południowych dzielnic Sztokholmu) studiu Mälarhöjden Social Club. Jedynie ścieżki klarnetu basowego Christera Bothéna nagrano w innym miejscu w stolicy, to jest w renomowanym studiu Rymden (w sierpniu 2020 roku). Po drugie: w czasie pracy nad płytą Alex skorzystał z pomocy trzynastu muzyków, spośród których tylko jednego – wiolonczelistę Leo Svenssona Sandera (patrz: Fire! Orchestra i Fire!) – można usłyszeć we wszystkich utworach. Pozostali muzycy pojawiają się tylko w jednej, maksymalnie dwóch kompozycjach. A trzeba przyznać, że są to instrumentaliści z najwyższej półki – co zresztą ciekawe, nie tylko jazzowej, ale także rockowej, a nawet metalowej. Wystarczy wymienić kilku: basista Torbjörn Zetterberg ( Svenska Kaputt, solo), klarnecista Christer Bothén ( Nu Ensemble Matsa Gustafssona, Fire! Orchestra), klawiszowiec Tomas Hallonsten ( Time is a Mountain), trębacz Goran Kajfeš ( Subtropic Orchestra, Magic Spirit Quartet, Tropiques), kontrabasista Vilhelm Bromander ( Organ Donor, solo), perkusista Konrad Agnas ( Angles), gitarzysta Reine Fiske ( Elephant9, Dungen), basista Gustaf Hielm (niegdyś w Meshuggah, Pain of Salvation) oraz perkusista Christian Augustin (koncertowy skład Cult of Luna). Robi wrażenie, prawda? Zwłaszcza rozrzut stylistyczny grup, w jakich grają wymienieni artyści. Nic więc dziwnego, że i muzyka zawarta na „Liturgy of Lacuna” wymyka się jednoznacznym klasyfikacjom. Znajdziecie tu bowiem nawiązania do post-rocka i doom metalu, free jazzu i ambientu, nie brakuje także inspiracji elektroniczną awangardą. I to wszystko zamknięte w niespełna czterdziestu minutach. Longplay otwiera (uwaga! pisownia tytułów oryginalna) czternastominutowa kompozycja „and the ashes birthed them into air and their bodies hurtled towards the fire of the sun”, której początek brzmi jak noise’owa ścieżka dźwiękowa do wyjątkowo przerażającego horroru. Z czasem na plan pierwszy wybija się rozpędzona perkusja, do której dołączają monumentalnie brzmiące klawisze, całości obrazu dopełniają natomiast dęciaki. Muzykom Vathres udaje się przy okazji coś nieprawdopodobnego: ich muzyka jest jednocześnie zwiewna i przytłaczająca; ten ostatni efekt zostaje osiągnięty za sprawą niezwykle gęsto nałożonych na siebie ścieżek instrumentów. Powstaje z tego dźwiękowa magma, która dopiero stygnąc, wyzwala mniej „przebojowe” instrumenty, takie jak fortepian akustyczny, wiolonczela czy perkusjonalia. Im bliżej końca, z tym większym zacięciem zespół stara się jednak wrócić do punktu wyjścia, mieszając ze sobą elementy ambientowe z postrockowymi (vide niepokojące pogłosy elektroniczne). Pięciominutowy „and the sun was subsumed by the lands of silk and soil” oparty jest przede wszystkim na duecie fortepianu i wiolonczeli, które z biegiem czasu zyskują głównie wsparcie klawiszy (w tym syntezatora basowego Antona Toorella). Tło wypełnia z kolei elektronika Daniela M Karlssona, ale i ona nie jest w stanie stłumić aspiracji Leo Svenssona do absolutnego dominowania nad kolegami. Co ciekawe, tempo i ciężar tej kompozycji są tak uporczywe, że gdyby wspomniane wyżej instrumenty zastąpić stricte rockowymi, powstałaby funeralna kompozycja doommetalowa. Album Vathres zamyka drugi z rozbudowanych utworów – ponad siedemnastominutowy „and the screams of the now extinct machines, rose again as nothingness”. Tym razem Alex Zethson nie szuka już półśrodków, ale wprost sięga po klasyczne metalowe instrumentarium, zapraszając zresztą do nagrania muzyków kojarzonych czy to z progresywnym metalem (Pain of Salvation), technicznym death metalem (Meshuggah) bądź też post-metalem (Cult of Luna). W efekcie powstaje utwór, który łączy w sobie doomowe smutek i piękno. Który mimo swojej ospałości, zaskakuje również melodyjnością, co jest nade wszystko zasługą gitarzysty Reinego Fiske oraz wszechobecnego na „Liturgy of Lacuna” wiolonczelisty. Ostatnie minuty przenoszą nas jednak do zupełnie innego wymiaru – do świata elektronicznego post-rocka, w którym na plan pierwszy wybijają się syntezatory Toorella i Zethsona. Trochę szkoda, że ta płyta kończy się tak szybko. Świetnie, że w ogóle powstała i ujrzała światło dzienne. Skład: Alex Zethson – fortepian, fortepian elektryczny (1,2), syntezator analogowy (3), muzyka Leo Svensson Sander – wiolonczela Christer Bothén – klarnet basowy (1) Goran Kajfeš – trąbka (1) Tomas Hallonsten – instrumenty klawiszowe (1,2) Daniel M Karlsson – efekty elektroniczne (1,2) Torbjörn Zetterberg – gitara basowa (1) Vilhelm Bromander – kontrabas (1,2) Juan Romero – instrumenty perkusyjne (1) Konrad Agnas – perkusja (1) Reine Fiske – gitara elektryczna (3) Anton Toorell – syntezator basowy (2,3) Gustaf Hielm – gitara basowa (3) Christian Augustin – perkusja (3)
Tytuł: Liturgy of Lacuna Data wydania: 6 października 2023 Nośnik: CD Czas trwania: 36:25 Gatunek: elektronika, jazz, rock W składzie Alex Zethson, Leo Svensson Sander, Christer Bothén, Goran Kajfeš, Tomas Hallonsten, Daniel M Karlsson, Torbjörn Zetterberg, Vilhelm Bromander, Juan Romero, Konrad Agnas, Reine Fiske, Anton Toorell, Gustaf Hielm, Christian Augustin Utwory CD1 1) and the ashes birthed them into air and their bodies hurtled towards the fire of the sun: 14:04 2) and the sun was subsumed by the lands of silk and soil: 05:07 3) and the screams of the now extinct machines, rose again as nothingness: 17:14 Ekstrakt: 90% |