Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 24 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Miejsca, które warto odwiedzić: Sentymenty, zadziwienie, oszołomienie

Esensja.pl
Esensja.pl
Muzeum Zabawek w Kudowie-Zdroju mieści się w samym jej centrum, tuż obok parku – nie ma więc żadnego problemu z jego odnalezieniem. W dodatku informują o nim liczne billboardy, rozlokowane tu i ówdzie w Kotlinie Kłodzkiej.

Wojciech Gołąbowski

Miejsca, które warto odwiedzić: Sentymenty, zadziwienie, oszołomienie

Muzeum Zabawek w Kudowie-Zdroju mieści się w samym jej centrum, tuż obok parku – nie ma więc żadnego problemu z jego odnalezieniem. W dodatku informują o nim liczne billboardy, rozlokowane tu i ówdzie w Kotlinie Kłodzkiej.
fot. Wojciech Gołąbowski
fot. Wojciech Gołąbowski
Nie wiedzieliśmy, czego się spodziewać, gdy w letni dzień, w środku tygodnia, stanęliśmy obok ściany domu, na której wymalowano między innymi Rumcajsa z Hanką i Cypiskiem. Pogoda była piękna i ulice nie były opustoszałe, więc i w środku nie powinno być pusto… I nie było. Pomieszczenia muzealne – sądząc po ich układzie, jak i samym budynku – były kiedyś mieszkaniami. Podejrzewam, że w niektórych ścianach wybito dodatkowe przejścia, bo w środku można by się zabawić w chowanego… lub nawet zgubić. W każdym razie nie obowiązuje jedna jedyna ścieżka zwiedzania.
Pierwsze pomieszczenie od wejścia pełni oczywiście funkcje kasy i sklepiku z pamiątkami. Te ostatnie, szczerze mówiąc, nieco mnie rozczarowały, bo – choć to w końcu muzeum zabawek – były na poziomie odpustowej tandety. Na szczęście znalazło się też kilka lokalnych magnesów i pamiątkowych widokówek. Cena zwiedzania także nie była wygórowana.
Kto powiedział, że lalki mają chodzić na piechotę?<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Kto powiedział, że lalki mają chodzić na piechotę?
fot. Wojciech Gołąbowski
W pokoju obok liczna grupa dzieci czy też młodzieży szkolnej uważnie słuchała przewodniczki. Pomyślałem więc, że zwiedzanie odbywa się właśnie w ten sposób, ale pani w kasie machnęła zbywająco ręką i powiedziała, że możemy śmiało iść innym korytarzem i sobie nie wchodzić w drogę. Z jej słów zrozumiałem, że to wycieczka z własną przewodniczką; niemniej gdy w końcu opuszczaliśmy muzeum, ta sama pani prowadziła już inną grupę. Czyli można grupowo, można indywidualnie. Podejrzewam, że zwiedzając w ten drugi sposób, choć mieliśmy dzięki temu więcej czasu i mniej zamieszania, sporo straciliśmy. Kątem ucha wychwyciłem bowiem opowieści o początkach firmy produkującej klocki LEGO (którą notabene poznałem ongiś w pracy służbowej), o lalce Barbie, o strachu dawniejszych dzieci, że dana zabawka na nich patrzy – jak i o generalnej różnicy w podejściu do zabawek między językami: polskim i czeskim1).
Commodore vs. Atari<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Commodore vs. Atari
fot. Wojciech Gołąbowski
Prawie wszystkie ściany w muzeum wyłożone są oszklonymi gablotami, które – gdy nie sięgają sufitu – stanowią postument dla większych modeli (misiów, koników bujanych, ogromnych lal, makiet budynków itp.). Wyjątek stanowią chyba tylko schody i co węższe przejścia.
Jedno z pierwszych pomieszczeń, do których trafiliśmy, poświęcone było mikrokomputerom. Obok ZX81, Meritum i Elwro leżał pierwszy PlayStation, obok Pegasus i wiele, wiele kartridży (by oglądający wiedzieli, czego się spodziewać, tłem ekspozycji były „zrzuty ekranu” z gier). Osobną gablotkę wypełniała nierozłączna konkurencja: ośmiobitowe Atari oraz Commodore (do tego magnetofony i zewnętrzna stacja dysków).
Wygląda, jakby lalki w domku miały sœój własny domek z lalkami...<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Wygląda, jakby lalki w domku miały sœój własny domek z lalkami...
fot. Wojciech Gołąbowski
Zaskakująco sporą część gablotek zajmowały pokoje lalek, bogato wyposażone (choć nie wiem, na ile owo wyposażenie przynależało doń oryginalnie). No i – oczywiście – same figurki. Te z Gwiezdnych Wojen, Power Rangers i innych słynnych uniwersów zebrano osobno. Kilka pokoi wypełniono lalkami pochodzącymi z wielu krajów świata – poza Europą również z innych kontynentów. Każda półka (lub cała gablota) została w tym przypadku podpisana. W przypadku Polski zaprezentowano – obok strojów ludowych z różnych regionów – także postaci historyczne oraz szopkę krakowską.
Lalki papierowe (chromoitografia), Niemcy, ok. 1905 r.<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Lalki papierowe (chromoitografia), Niemcy, ok. 1905 r.
fot. Wojciech Gołąbowski
Tło wielu gablotek wypełniały też zabawki papierowe: czasopisma „Miś”, „Świerszczyk”, „Płomyk”, „Iskierka”, jak i komiksy – na przykład z Tytusem, Romkiem i A’Tomkiem. Zresztą, tymże poświęcono osobną, płytką wystawkę – w której powyżsi bohaterowie spotkali się z wojami Mirmiła, agentem J-23 oraz kapitanem milicji. Z papierem związane były również ubranka lalek – wycinane z zachowaniem zakładek, które po zagięciu utrzymywały strój na również papierowej, płaskiej laleczce.
W paru momentach przeżyłem małe wzruszenie, widząc w gablotce to, co pamiętam z własnego dzieciństwa. W jednym przypadku to moja najmłodsza latorośl zwróciła mi uwagę na blaszaną węgierską lokomotywę na płaską baterię, która działa do tej pory – kręci się po podłodze mieszkania dziadków i wydaje sensowne dźwięki2), a co jakiś czas maszynista ręką porusza metalowy dzwonek.
Polskie i niemieckie zabawki kościelne z początku XX wieku<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Polskie i niemieckie zabawki kościelne z początku XX wieku
fot. Wojciech Gołąbowski
Jedną z gablot poświęcono fabryce zabawek, funkcjonującej dawno temu w Kudowie-Zdroju. Przedmioty tam zebrane były wykonane z drewna i raczej większego formatu, choć znalazły się także mebelki dla lalek. Inną z ciekawostek były lalki zakonnicy i biskupa, kościół z wyposażeniem (sprzed wieku, w tejże Kudowie wyprodukowany) oraz miniaturowe niemieckie sprzęty liturgiczne i mszał, datowane na okolice roku 1830. W osobnej gablocie opisano Fabrykę Lalek i Zabawek w Kaliszu, powstałą na przełomie XIX i XX wieku.
Nie zabrakło oczywiście laleczek związanych z polskimi bajkami. Był pingwin Pik-Pok i miś Coralgol (wraz z pozdrowieniami od Tadeusza Wilkosza, reżysera, scenarzysty, scenografa oraz kierownika artystycznego seriali o nich opowiadających) a także Jacek i Agatka (jako pacynki poruszane wewnątrz obudowy telewizora).
Szczerze mówiąc, nie miałem pojęcia, że w XIX wieku istniały zabawkowe maszyny parowe. A jednak! Do miniaturowych urządzeń wlewało się wodę i podgrzewało ją palnikiem spirytusowym. Największym ich producentem była firma z Norymbergii.
Historia zabawek jest naprawdę długa<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Historia zabawek jest naprawdę długa
fot. Wojciech Gołąbowski
A jeśli mowa o starociach, muzeum chwali się darem od archeologów – zabawką datowaną na kilka tysięcy lat. Konik wykonany z bursztynu wytworzony został ok. 3700-3900 roku przed Chrystusem, w Kulturze Pucharów Lejkowatych. Gablotę dzieli z przedmiotami pochodzącymi sprzed dwóch tysiącleci i niewiele młodszymi. Setki lat dzielą je od innej historycznej zabawki – modelu samolotu, wykonanego przez polskiego pilota dla syna z szyby myśliwca uczestniczącego w Bitwie o Anglię (1940 r.).
Oczywiście, wiele półek zajmują przeróżne autka (w tym zarówno metalowe Matchboxy, jak i metalowo-plastikowe PRL-owskie produkcje), okręty, pociągi, samoloty – i żołnierzyki (także cynowe), prezentujące się jak na paradzie lub na przeróżnych frontach. Do tego drewniane klocki (pokazano zestaw składający się na średniowieczne miasto) i farmy ze zwierzętami.
Zbuduj sobie średniowiecznie miasto<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Zbuduj sobie średniowiecznie miasto
fot. Wojciech Gołąbowski
A skoro o zwierzętach mowa – w 2002 roku minęło sto lat od powstania pierwszego pluszowego misia, co opisano na stosownej karcie widniejącej obok imponującej gabloty z tymi właśnie zabawkami.3) Najstarszy z misiów w kolekcji muzeum powstał zaledwie dwa lata później.
Jeden z mniejszych pokoi przekształcono w miniaturową klasę szkolną z czasów PRL-u. Naprzeciw dwóch drewnianych, zielonych ławek stoi pokaźna czarna tablica, na ścianach wiszą mapy i tradycyjne tablice edukacyjne. Za ławkami stoi dumnie m.in. telefon z wykręcanym numerem, diaskop do przezroczy oraz gramofon „Bambino”. Gablotka z mundurkami, tornistrami oraz wyposażeniem uczniów klas podstawowych już się tam nie zmieściła, wisi niedaleko.
W pokoju, w którym stoją hulajnogi, rowery, tricykle i inne tego typu pojazdy (także z XIX wieku) zebrano również zabawkowe instrumenty muzyczne sprzed dziesiątek lat. Dodatkowo można tu podziwiać wielobarwne przezrocza i aparaturę służącą do ich wyświetlania.
Fenakistiskop i inne takie...<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Fenakistiskop i inne takie...
fot. Wojciech Gołąbowski
Na środku zaś można samodzielnie pobawić się fenakistiskopem, czyli wynalazkiem sprzed niemal dwóch stuleci, wykorzystującym złudzenie optyczne do wywołania wrażenia ruchu (co notabene przyczyniło się do rozwoju animacji i kinematografii) – czyli patrząc przez szczelinkę, ruszać tarczą z rysunkami kolejnych faz niekończących się skoków małpy przez obręcz.
Planując zwiedzanie Muzeum Zabawek w Kudowie-Zdroju, warto zarezerwować sobie na to parę godzin – bo po wyjściu okazuje się, że w środku czas płynie o wiele szybciej niż na zewnątrz.
Gra planszowa z granicami po wojnie polsko-bolszewickiej, po III Powstaniu Śląskim i przed budową portu w Gdyni, ok. 1922 rok<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Gra planszowa z granicami po wojnie polsko-bolszewickiej, po III Powstaniu Śląskim i przed budową portu w Gdyni, ok. 1922 rok
fot. Wojciech Gołąbowski
Moja czerwona lokomotywa chyba nie była jedyną w serii...<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Moja czerwona lokomotywa chyba nie była jedyną w serii...
fot. Wojciech Gołąbowski
Para buch!<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Para buch!
fot. Wojciech Gołąbowski
Smutny miś w czerwonych saniach, wypełniony wełną drzewną, pochodzi z 1904 roku<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Smutny miś w czerwonych saniach, wypełniony wełną drzewną, pochodzi z 1904 roku
fot. Wojciech Gołąbowski
Uczniu! Dbaj o dobro wspólne, nie niszcz wyposażenia!<br/>fot. Wojciech Gołąbowski
Uczniu! Dbaj o dobro wspólne, nie niszcz wyposażenia!
fot. Wojciech Gołąbowski
koniec
23 lipca 2021
1) Podczas gdy w języku polskim zabawka wiąże się z zabawą, co sugeruje niezobowiązującą rozrywkę, w języku czeskim wywodzi się z gry, a raczej z odgrywania ról, wcielania się w postacie, czyli dochodzi element wychowawczy.
2) Nie mylić z zapętlonym fragmentem modnej piosenki, która po pewnym czasie zaczyna charczeć i rzęzić, domagając się skrócenia swej męki.
3) W listopadzie 1902 roku prezydent Theodor Roosevelt został zaproszony do stanu Missisipi na polowanie. Władze postąpiły nieco podobnie jak Kargul z Pawlakiem – przywiązały niedźwiedzia do drzewa, by myśliwy szybko i łatwo załatwił sprawę. Ale prezydent, zobaczywszy to, wkurzył się i kazał uwolnić zwierzę, kończąc polowanie. Następnego dnia „Washington Post” przedstawił tę scenę na rysunku, ofiarę przedstawiając jako małego, wystraszonego niedźwiadka. Widok ten zainspirował brooklińskiego wytwórcę zabawek Morrisa Michtoma (i jego żonę Rose) do stworzenia lalki z głową niedźwiadka i – uwaga – o smutnym pyszczku. Pierwowzór wysłano do prezydenta z prośbą o zgodę na nazwanie misia na jego cześć Teddym – na co wyrażono zgodę. I tak narodził się teddy bear, który zresztą dwa lata później jako maskotka wyborcza pomógł Rooseveltowi objąć drugą kadencję na stanowisku prezydenta.

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Od Lukrecji Borgii do bitew kosmicznych
Agnieszka ‘Achika’ Szady

1 XII 2023

Czy Magda Kozak była pierwszą Polką w stanie nieważkości? Ilu mężów zabiła Lukrecja Borgia? Kto pomógł bojownikom Bundu w starciu z carską policją? I wreszcie zdjęcie jakiego tajemniczego przedmiotu pokazywał Andrzej Pilipiuk? Tego wszystkiego dowiecie się z poniższej relacji z lubelskiego konwentu StarFest.

więcej »

Razem: Odcinek 3: Inspirująca Praktyczna Pani
Radosław Owczarek

16 XI 2023

Długie kolejki, brak podstawowych towarów, sklepowe pustki oraz ograniczone dostawy produktów. Taki obraz PRL-u pojawia się najczęściej w narracjach dotyczących tamtych czasów. Jednak obywatele Polski Ludowej jakoś sobie radzą. Co tydzień w Teleranku Pan „Zrób to sam” pokazuje, że z niczego można stworzyć coś nowego i użytecznego. W roku 1976 startuje rubryka „Praktycznej Pani”. A o tym, od czego ona się zaczęła i co w tym wszystkim zmalował Tadeusz Baranowski, dowiecie się z poniższego tekstu.

więcej »

Transformersy w krainie kucyków?
Agnieszka ‘Achika’ Szady

5 XI 2023

34. Międzynarodowy Festiwal Komiksu i Gier w Łodzi odbywał się w kompleksie sportowym zwanym Atlas Arena, w dwóch budynkach: w jednym targi i program, w drugim gry planszowe, zaś pomiędzy nimi kilkanaście żarciowozów z bardzo smacznym, aczkolwiek nieco drogim pożywieniem. Program był interesujący, a wystawców tylu, że na obejrzenie wszystkich stoisk należało poświęcić co najmniej dwie godziny.

więcej »

Polecamy

Zobacz też

Z tego cyklu

Kiedy para - buch!
— Wojciech Gołąbowski

Ochorowiczówka ma młodsze rodzeństwo!
— Wojciech Gołąbowski

Budować 33 lata i… wyjechać
— Wojciech Gołąbowski

Szopka inna niż zwykle
— Wojciech Gołąbowski

Domek mały, Górki Wielke, serce ogromne
— Wojciech Gołąbowski

Roosevelt jest królem, a czołg skoczkiem
— Agnieszka ‘Achika’ Szady

Jaka jest różnica między dzwonem a fajką?
— Agnieszka ‘Achika’ Szady

Wieś, która odpływa w przeszłość
— Beatrycze Nowicka

Bliskie spotkania krowiego stopnia
— Agnieszka ‘Achika’ Szady

A z jakiego to filmu?
— Agnieszka ‘Achika’ Szady

W trakcie

zobacz na mapie »
Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.