Fragmenty tekstu powstały na podstawie programu przedstawienia autorstwa Yataro Okury w tłumaczeniu Iwony Mroczek.
Janusz A. Urbanowicz
Szalone słowa
[ - recenzja]
Fragmenty tekstu powstały na podstawie programu przedstawienia autorstwa Yataro Okury w tłumaczeniu Iwony Mroczek.
Przemówienie Ambasadora Cesarstwa Japonii, pana Hideakiego Uedy
Kyogen – szalone słowa, to powstały w XIV w. japoński teatr komediowy. W Europie bardziej znany jest teatr
no, teatr dramatyczny, od którego
kyogen był odskocznią – krótkie, farsowe przedstawienia
kyogen były odgrywane w przerwach pomiędzy dramatami
no. Podobnie jak
no, zasady
kyogen są ściśle skodyfikowane, łącznie z tekstami tradycyjnych sztuk przechowywanych przez szkoły-rody teatralne. W Polsce wystąpiła grupa teatralna rodu Okura pod przewodnictwem Yataro Okura, uhonorowanego tytułem Żyjący Skarb Kultury Japońskiej, pochodzącego z 24 pokolenia następcy głowy rodu.
Rodzina i uczniowie rodu Okura zaprezentowali dwa krótkie przedstawienia: „Zapasy z komarem"- daimyo-kyogen czyli przedstawienie kyogen opowiadające o feudalnym władcy (daimyo) oraz „Śpiewy na leżąco”, Shomyo-kyogen, kyogen opowiadający o osobie niższego stanu.
Zapasy z komarem - po lewej duch komara, po prawej Taro Kaja
Jak wszystkie przedstawienia
kyogen odbywają się na otoczonej czterema słupkami scenie, na której znajdują się trzy sosenki – to symboliczne odwołania do czasów kiedy przedstawienia odbywały się na świeżym powietrzu, na podwyższonej scenie pod dachem.
Premiera została uświetniona przemówieniem pana Hideakiego Uedy, ambasadora Nipponu w Polsce.
Śpiewy na leżąco - Taro Kaja pije sake
Pomimo omówienia treści dokonanego przed spektaklem (przedstawienia odbywały się oczywiście w języku oryginału) pierwsza z przedstawionych sztuk nie była zbyt czytelna dla europejskiego widza. „Zapasy z komarem” opowiadają o tym, co przydarzyło się
daimyo, feudalnemu władcy, miłośnikowi zapasów, który zapragnął zatrudnić na swoim dworze nowego zapaśnika. Wysłany na poszukiwania służący sprowadza do domu swojego pana napotkanego mężczyznę, pochodzącego rzekomo z Moriyama, miejscowości słynącej z tradycji zapaśniczych.
Daimyo przystępuje do zapasów i zostaje ukąszony przez swojego przeciwnika. Czując niespodziewane osłabienie
daimyo zdaje sobie sprawę, że rzekomy zapaśnik jest w rzeczywistości duchem komara, po czym, będąc świadomym niebezpieczeństwa, pokonuje przeciwnika i wyrywa mu jego „kłujkę”. Obecni na sali Japończycy śmiali się,
gaijin nie bardzo.
Śpiewy na leżąco Taro Kaja trzyma głowę na kolanach daimyo
Natomiast druga sztuka, „Śpiewy na leżąco”, rozbawiła wszystkich. Fabuła jest bardzo prosta – słysząc swojego służącego śpiewającego,
daimyo żąda aby służący zaśpiewał coś specjalnie dla niego. Taro Kaja, służący, oświadcza, że nie będzie śpiewał „o suchym gardle”. W końcu
daimyo ulega i sam przynosi i nalewa
sake swemu słudze. Rozochocony Taro Kaja następnie żąda kolan swojej żony aby położyć na nich głowę podczas śpiewania, w końcu kładzie się z głową na kolanach
daimyo i zaczyna śpiewać.
Daimyo próbuje unieść go do pozycji siedzącej, jednakże wtedy Taro Kaja ,,traci głos’’. Po kilku próbach sługa myli się i milknie podczas kładzenia. Historia kończy się w momencie kiedy całkowicie pijany Taro zaczyna radośnie tańczyć.
Zapasy z komarem - Taro Kaja wyrusza na poszukiwanie zapaśnika
Sztuki
kyogen nie są jak widać zbyt skomplikowane, używane są proste rekwizyty (
usobuki – „dmuchająca twarz” którą w pierwszym przedstawieniu nosi duch komara i czarka, właściwie czara do
sake w drugim), ale aktorstwo jest znakomite, a różnica między błądzącym teatrem europejskim a mocno osadzonym w swojej kulturze i tradycji
kyogen jest uderzająca. Intensywne, odświeżające przeżycie dla miłośnika teatru.
Komparu Shirojiro i Uri Yataro, „Zapasy z komarem” (Kazumo), występują Motonari Okura (Pan), Hajime Enomoto (Taro Kaja), Sentaro Okura (Duch komara) i Yuki Sato (Obserwator).
Komparu Shirojiro i Uri Yataro, „Śpiewy na leżąco” (Neongyoku), występują: Yataro Okura (Taro Kaja), Yutaka Takeuchi (Gospodarz) i Yuki Sato (Obserwator).
Teatr Na Woli 26 IX 2000 – premiera. 26 września – 4 października 2000 – tournee: Warszawa, Płock, Gniezno, Zielona Góra, Kraków, Niepołomice, Myślenice.