Książka Romera nie jest jednak niekończącą się litanią nietolerancji, z jaką stykają się jej bohaterowie. Lwią część powieści zajmują rodzinne historie, opowiadane interesująco, przypominające momentami prozę Bohumila Hrabala. Takie skojarzenia niemal natychmiastowo przywodzi na myśl choćby Papa Schneider, którego Knud opisuje jako człowieka z ogromną werwą i zapałem do rozkręcania coraz to nowych interesów, z których jednak żaden nie przynosi powodzenia, a kolejne klapy są coraz bardziej widowiskowe. Mocno „hrabalowa” jest także opowieść o stuletnim gulaszu – uratowanym nawet w czasie wojny, którego bytowanie dobiegło końca za sprawą zwyczajnej łyżki w rękach głównego bohatera.

„Ten, kto mrugnie, boi się śmierci” nie jest wielkim arcydziełem – i nawet do tego miana nie aspiruje. Jest za to solidną opowieścią o ludzkiej małości, przeplataną zajmującą kroniką rodzinną. Czyta się to wszystko niezwykle sprawnie, jak przystało na dobrą beletrystykę. Polecam.

I właśnie rozwiązanie, zakończenie całej historii jest największą wadą tomu. Nie mogę oczywiście go zdradzić, ale tak bajkowego, sztampowego wręcz w swej bajkowości zakończenia dawno już nie czytałem. Jeśli wiecie, jak zwykle kończą się bajki (nie baśnie, lecz bajki właśnie), to możecie dośpiewać sobie resztę.

Poza tym wciąż jest nieźle, poziom nie odbiega zbytnio od przyzwoitego stylu pierwszej i drugiej części cyklu. Plusem jest niespodziewana i odmienna od zwyczajowych kreacja jednego z głównych negatywnych bohaterów: Astera. Gdy poznajemy go nie oczami wyznawców, a przez dialogi, okazuje się zupełnie inną istotą. Niestety, na minus z kolei należy zaliczyć deus ex machiny, które kilkukrotnie ratują bohaterów nader wygodnymi zbiegami okoliczności – przykładem choćby włócznia Dessara – elficki artefakt, odnajdujący się właśnie tam i wtedy, kiedy jest niezbędny.

Za to wszystko, a przede wszystkim za rozwianie nadziei na oryginalne, poruszające zakończenie, ostatni tom cyklu oceniam niżej niż dwa pierwsze.