Golem
(הגולם)
H. Lejwik
‹Golem›
H. Lejwik
Opis wydawcy
Gliniany bałwan zwany Golemem, stworzony do służby ludziom i powołany do życia przez średniowiecznych rabinów, przechodził liczne metamorfozy.
Z mitologicznej tradycji przekształcił się w symbol ludzkiej potrzeby kontrolowania otaczającego świata; w Golemie jako symbolu zawarta jest także bolesna samoświadomość istoty stworzonej, w której relacja człowiek – Bóg została uproszczona i rozszerzona o relację Golem – jego twórca rabin.
Golem jest symbolem zarówno mitycznej przeszłości, jak i zdominowanego przez technologię współczesnego (i przyszłego) świata, symbolem konstruktywnego i destruktywnego aspektu ludzkiego działania oraz dylematu związanego z użyciem siły. To także potrzeba samodzielności, tożsamości, opieki.
Tak jak inne żydowskie symbole, ma aspekt lokalny (jako narzędzie obrony Żydów przed atakami antysemitów) i ogólnoludzki. Golem, gliniana istota, odczuwa tęsknotę zarówno do swego twórcy, dalekiego i nieosiągalnego (z ontologicznego punktu widzenia), jak i do równie nieosiągalnej ery mesjańskiej oraz własnego nieistnienia.
Wydany w 1921 roku „Der Goylem” żydowsko-rosyjskiego pisarza H. Lejwika (swoje imię – Halper – zawsze skracał do pierwszej litery), tłumaczony na angielski, francuski, włoski i inne języki, to jedyne arcydzieło żydowskiego teatru, jakie nie zostało dotąd wydane po polsku. Odnoszący się do jednego z najważniejszych mitów literatury europejskiej, „Golem” Lejwika zapełnia więc lukę w naszej świadomości kulturalnej.