Polka Aleksandra Piątkowska oraz Niemiec Aleksander Reschkes spotykają się na polskim Wybrzeżu. Razem zakładają Polsko-Niemieckie Towarzystwo Cmentarne. Tworzą cmentarz dla Niemców urodzonych w Gdańsku, by ci - po śmierci - mogli spoczywać w ziemi dzieciństwa. Nie chcą na tym zarabiać, mają szlachetny cel pojednania dwóch narodów. Obcując ze śmiercią i odchodzeniem, zbliżają się do siebie.

Zaskakująco zły warsztatowo film, którego profesjonaliści nie powinni wypuścić z rąk. Montaż dezorientuje, zdjęcia żenują - ze szczególnym wskazaniem na koszmarne retrospekcje i niemal komiczne zoomy (żaba!). Do tego łopatologicze pakowanie kumaka w co drugiej scenie i dorzucanie jego kumkania tam, gdzie kumak nie występuje, robi z filmu niemal autoparodię. Szkoda dobrych ról aktorskich - może nie tyle Jandy w roli Jandy, ile naprawdę świetnego Habicha w roli jej partnera.

Mało subtelna to satyra. Bohaterowie co i rusz podkreślają, że Niemiec zawsze będzie Polakowi pluł w twarz, a Polak Niemcowi kradł samochody. Po tej tyradzie, rzecz jasna, Niemiec okaże się przyzwoity, a Polak samochodu nie ukradnie. Z części dialogów, retrospekcji, a nawet postaci komentującej akcję Erny można by śmiało zrezygnować. Zostawić kumaka, kilka niezłych popeerelowskich żartów, rewelacyjnego drugoplanowego Kondrata, i zrobić więcej miejsca dla osobistych relacji między koncertowo dopasowanym, rozumiejącym się bez słów duetem Janda-Habich. Nie pierwszy raz ładna historia miłosna ginie gdzieś pod natłokiem Idei, w tym przypadku idiotycznej już u Grassa idei Cmentarza Pojednania. Szkoda, ale na pocieszenie mamy chociaż naprawdę dobrze pomyślany (z wykonaniem już niestety ciut gorzej) finał.

Dziwny film, niestety bardzo nierówny. Dobry początek, postawienie ważnego problemu, ciekawe postaci, ale zaskakujące błędy faktograficzne - akcja toczy się pozornie w 1989, na ścianach wiszą plakaty z 1990, a na Litwie najwyraźniej jest już 1991. Potem niestety coraz gorzej - zaskakująco zmienia się konwencja, film popada w groteskę, co bardzo gryzie się z poważniejszą pierwszą połową, a samo zakończenie pozostawia widza z opadniętą szczęką - nie z wrażenia niestety. Co gorsza, całej tej mistycznej aury z kumakami nie ...zakumałem. Szkoda świetnej ekipy na takie niedopracowane dzieło.