W tej przełomowej książce Jared Diamond odkrywa, co tak naprawdę nadało bieg historii i przyczyniło się do największych przemian, które ukształtowały świat, jaki znamy. Autor, błyskotliwie wykorzystując wiele dyscyplin naukowych, udowadnia, że to właśnie trzy tytułowe czynniki – strzelby, zarazki i stal – ukształtowały ludzkość. Społeczeństwa, które najwcześniej zajęły się produkcją żywności i udoskonaliły metody jej wytwarzania, najszybciej też porzuciły etap łowiecko-zbieracki, a następnie rozwinęły kulturę pisaną i technologię, równocześnie wyłaniając struktury organizacji państwowej i religijnej. Ale także pośrednio wytworzyły wyniszczające zarazki i udoskonaliły broń, z której pomocą podążyły w świat drogą morską i lądową, aby podbić kultury mniej rozwinięte.

By zilustrować i potwierdzić swoją teorię, autor wyruszył w ekscytującą podroż po naszym globie. Dzięki temu powstała książka wyjątkowa, łącząca wydawałoby się odległe od siebie dziedziny nauki, takie jak geografia, botanika, mikrobiologia czy językoznawstwo i historia, a przy tym napisana językiem niezwykle przystępnym, zrozumiałym dla każdego czytelnika, który chce lepiej zrozumieć otaczającą go rzeczywistość.

„Strzelby, zarazki, stal” zaliczane są do najdonioślejszych publikacji popularnonaukowych ostatnich lat oraz stanowią jedną z najważniejszych prób zrozumienia funkcjonowania współczesnego świata, obalając jednocześnie wiele rasowych uprzedzeń.