Scenariusz filmu powstał na podstawie powieści Stefana Żeromskiego. Paweł Komorowski wykorzystał jej najbardziej dramatyczną część: ostatnie trzy lata nauki bohatera - Marcina Borowicza - w kieleckim gimnazjum. W filmie nie brak też wątku pierwszej miłości. Marcin zakochuje się w pięknej pensjonarce - Birucie. Po maturze ich uczucie wystawione jest na ciężką próbę - okazuje się, że dziewczyna wraz z całą rodziną wyjechała w głąb Rosji.