„Nasza Ameryka” to rozczulający w swej naiwności pean na cześć rewolucji. Szwajcarska reżyserka powraca po latach do Nikaragui, aby odszukać kobiety, które w latach 70. walczyły w sandinistowskiej partyzantce przeciwko reżimowi Somozy. Dysponuje starym filmem, pragnie sprawdzić, jak odnalazły się jego bohaterki we współczesnej Nikaragui, która w ciągu ostatnich 30 lat przeżyła długoletnią wojnę domową, najpierw rządy Somozy (z partyzantką Sandinistów), następnie przejęcie władzy przez Sandinistów i rządy Ortegi (z partyzantką contras), wreszcie utratę władzy przez juntę i pewnego rodzaju stabilizację. Okazuje się, że dawne rewolucjonistki jakoś poukładały sobie życie w spokojnej wreszcie Nikaragui, ale twórczyni filmu wyraźnie tęskni za ideałami rewolucji (wzorowanej zresztą na kubańskiej). Zadziwiająca jest nieustająca wiara zachodnich lewicowych intelektualistów w to, że rewolucje to najlepsza droga do dobrobytu (pomimo dziesiątek odmiennych historycznych doświadczeń). Aha – oczywiście oprócz hołdów dla rewolucji, film stawia sobie za zadanie przypomnieć, że źródłem wszelkiego zła były, są i będą oczywiście Stany Zjednoczone.

„Wysoki koszt niskich cen“ należy właściwie oglądać po omawianej wczoraj „Korporacji”, a przed – również omawianymi wczoraj – „Chinami w kolorze blue”. Z „Korporacją” łączy bowiem film Greenwalda przesłanie i wnioski, a „Chiny” rozwijają jeden z wątków filmu – wykorzystywanie pracowników w azjatyckich fabrykach. Tak jak „Korporacja” próbowała podejść do tematu kompleksowo, tak „Wysoki koszt niskich cen” to już studium konkretnego przypadku. Twórcy biorą na tapetę sieć supermarketów Wal-Mart, który ostatnio ma w USA dużo gorszą prasę niż u nas Biedronka. Zarzuty, które jeden po drugim są przedstawiane w tym filmie, w sumie znamy. Po pierwsze: niszczenie lokalnych przedsiębiorstw przez agresywną politykę konkurencyjną. Po drugie: obniżanie kosztów doprowadzone do absurdu – niskie płace, bezpłatne nadgodziny, wykorzystywanie robotników, oszczędności na ochronie środowiska. Po trzecie: ostre działania antyzwiązkowe, na granicy prawa (firma więcej łoży na monitoring wewnątrz własnych hal, sprawdzając, czy robotnicy nie próbują się jednoczyć, niż na monitoring okolicy mający zapewnić bezpieczeństwo kupującym). Po czwarte: niejasne kontakty ze światem polityki, pozwalające na omijanie prawa tam, gdzie to niewygodne i otrzymywanie dodatkowego wsparcia z budżetu. Wal-Mart jest subsydiowany z państwowej kasy, kraj wypłaca również ubezpieczenie społeczne pracownikom, co znów zmniejsza koszty dla firmy, ale zwiększa je dla podatników. Po piąte: dyskryminacja kobiet i czarnoskórych, wyzysk pracowników w fabrykach w innych krajach. Po szóste: zanieczyszczanie środowiska poprzez zatruwanie rzek i pozostawianie niszczejących, opustoszałych hal tam, gdzie sklepy zostały zamknięte. Po siódme: skąpstwo właścicieli, którzy – według twórców filmu – na cele charytatywne oddali zaledwie 1% swych przychodów, podczas gdy taki Bill Gates aż 58%! Fundusz dla pracowników z problemami został zasilony przez rodzinę Waltonów kwotą 6000 USD, a sami pracownicy wpłacili tam 5 milionów.

Skojarzenie z podróżą w głąb lądu, do źródeł rzeki Kongo może być tylko jedno – „Jądro ciemności” Josepha Conrada. No dobrze – niektórym może skojarzyć się z „Czasem Apokalipsy”, choć to inna rzeka i inny kontynent. Pomimo tego, francusko-belgijski dokument „Rzeka Kongo” nie ma wiele wspólnego z conradowską powieścią – podobnie zresztą, jak zapewne współczesna zachodnia Afryka nie ma już tak wiele wspólnego z Afryką z „Jądra ciemności”

„Nakarmimy świat“ to film o tematyce niezmiernie zbliżonej do omawianego przedwczoraj „Powszedniego chleba“, stąd też sugerowałbym – gdyby ktoś martwił się brakiem czasu – wybranie jednego z tych dwóch filmów do obejrzenia na festiwalu. Za „Chlebem…” przemawia ciekawsza forma, „Nakarmimy świat” jest przystępniejszy, ale chyba też porusza więcej tematów związanych ze współczesną produkcją żywności. O ile „Powszedni chleb” pokazywał po prostu, w jaką groteskę popada przemysłowe podejście do hodowli i upraw, celem „Nakarmimy świat” jest wypunktowanie absurdów żywnościowej polityki świata. Znów odwiedzamy kilka miejsc na całym świecie – od Austrii, przez Francję, Rumunię, do Brazylii. Widzimy tony chleba wyrzucane co noc na śmietnik w Wiedniu i głodujących ludzi w amazońskiej dżungli. Oglądamy genetycznie modyfikowane pola w Rumunii, które nadają się tylko do jednych zbiorów, gdyż stworzone rośliny nie potrafią się rozmnażać. Dowiadujemy się, że lasy tropikalne są niszczone pod uprawy, które zapewnią paszę europejskiej trzodzie chlewnej. Świat jest źle skonstruowany – bo jak to możliwe, że w jednych krajach dopłaca się rolnikom za nie produkowanie żywności, podczas gdy w innych dzieci stale umierają z głodu?

„Z uśmiechem do strefy wojennej” to doskonały przykład, jak łatwo w dzisiejszych czasach nakręcić film dokumentalny. Właściwie wystarczy pomysł i trochę pieniędzy. Autorka filmu, duńska pilotka Simone A. Kaerns pomysł znajduje w prasie. Dowiaduje się, że prosta afgańska dziewczyna pragnie zostać pilotem. Simone chce kontynuować chlubne tradycje kobiecej awiacji, pragnie też szerzyć swą głęboką wiarę, że kobiety mogą być bohaterkami lotnictwa. Wsiada więc wraz z bratem – operatorem tego filmu – do małego samolotu i wyrusza do Afganistanu, aby pomóc Afgance spełnić jej marzenie.

„Stawiamy na kryzys” jest filmem interesującym z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że odsłania kulisy prowadzenia kampanii wyborczych na najwyższym szczeblu. Po drugie dlatego, że porusza temat relacji między słusznością a skutecznością działań politycznych. Po trzecie dlatego, że pokazuje nam egzotyczną i nieznaną kampanię w południowoamerykańskim państwie.

„Zgaś światło i idziemy” wpisuje się w dwa trendy obecne na festiwalu Planete Doc Review. Z jednej strony znów mamy temat alterglobalistyczny – czarnym charakterem tym razem zostaje hiszpańska korporacja energetyczna Endesa, która chce wybudować w chilijskich górach elektrownię wodną. Z drugiej strony mamy tu ukazanie lokalnej kultury – plemienia Indian Mapuche, które stoi na przeszkodzie Endesie, gdyż zamieszkuje tereny przeznaczone pod elektrownię. Rzecz więc w tym, żeby usunąć Indian z terenów, na których żyli od setek lat. Obserwujemy ich rozpaczliwą obronę swej ziemi – obronę, rzecz jasna, bez szans powodzenia.

Szutka – to miasteczko na Bałkanach zamieszkane głównie przez cygańską ludność. Oglądając film Aleksandara Manica można jednak zacząć podejrzewać, że taka osada jest wymysłem twórców – bowiem „Księga rekordów Szutki” to film zaskakujący, dowcipny, oryginalny, groteskowy, zbliżony w swej formie dużo bardziej do twórczości Emila Kusturicy, niż do kina prezentującego obce kultury.