Dramat ukazujący jeden z najbardziej wstrząsających epizodów historii współczesnej - okres krwawych rządów Idi Amina, jednego z najokrutniejszych dyktatorów XX wieku, który oglądamy oczami jego osobistego lekarza - bezsilnego wobec wydarzeń, których jest biernym świadkiem.

Przyzwoity film, w którym ostatnie pół godziny zdradza już, że panowie nie bardzo wiedzieli jak wszystko podsumować (ten idiotyczny romans, to nagłe przyspieszenie akcji). Ale dwie zalety nie ulegają wątpliwości, a właściwie trzy. Po pierwsze, świetny Forrest – jednocześnie ujmujący i przerażający. Po drugie, niezła Scully. Po trzecie, wreszcie film o Afryce, który pokazuje, że białasy przyjeżdżający na miejsce to kretyni, którym wydaje się, że zaliczają wycieczkę turystyczno krajoznawczą bez konsekwencji. W tym sensie „Ostatni król Szkocji” to właściwie wyrzut sumienia dla takich hipokrytów jak Edek Zwick. Szkoda, że całość nie jest równiejsza i że McAvoy nie dorównuje aktorsko Forrestowi.

„Ostatniego króla Szkocji” znamionuje realizacyjna pasja – zaprawiony w nowoczesnej dokumentalistyce reżyser (trzy lata temu mieliśmy w kinach jego „Czekając na Joe”, poświęcony heroicznym alpinistom) posiada świetne wyczucie timingu, co pozwala mu przytrzymać nas w napięciu i wtedy, kiedy znienacka wciska gaz do dechy, szafując ujęciami z ręki i close-upami, i wówczas, gdy prezentuje statyczną scenę monologu. Dzięki temu tę opowieść o czasach dyktatury Idi Amina ogląda się jak rasowy thriller, do czego przyczynia się też – a raczej przede wszystkim – obsadzony w roli prezydenta Ugandy Forest Whitaker, który popisuje się tu jedną z najbardziej brawurowych kreacji aktorskich ostatnich lat.

Brawa dla Foresta Whitakera! Poczciwy misio kina zmienił się w bestię i w roli Amina jest cholernie wiarygodny. Podobała mi się w filmie Macdonalda zmiana perspektywy. Obserwujemy wydarzenia z punktu widzenia naiwnego Europejczyka, który daje się uwieść urokowi jowialnego prezydenta i dopiero z czasem odkrywa, że jest tylko białą maskotką na dworze wcielonego diabła. Mimo nieco naciąganej końcówki (McAvoy prezentuje odporność na wyszukane tortury godną doświadczonego jogina), ogląda się bardzo dobrze.

Zdarzyło mi się obejrzeć film tuż po spotkaniu z Forestem Whitakerem – i szok był całkowity: niesłychanie subtelny, delikatny w obyciu aktor na ekranie zamienia się w prawdziwą bestię. Co więcej, mówi jak gdyby angielski był jego drugim językiem, a w sposobie chodzenia, postawie, nawet gestykulacji uderzająco przypomina Idi Amina z archiwalnych filmów. Myślę, że Whitaker Oskara ma praktycznie w kieszeni: żadna rola męska w tym roku nie może się równać rozmachem i stopniem trudności z tym, co niegdysiejszy Ghost Dog tutaj zaprezentował. Reszta filmu trochę tonie w cieniu tej wspaniałej kreacji – a szkoda, bo i reżyseria zacna (Macdonald, dotychczas znany i uznany jako dokumentalista, świetnie stosuje dobrze znane sobie metody – szybki montaż i dużo zdjęć z ręki bardzo pomagają dramaturgii opowieści), i drugoplanowe postacie znakomite (szkoda, że Gilian Anderson jest na ekranie tak krótko!), i muzyka ładna, i historia nader interesująca, choć gorzka: wynika z niej bowiem, że w Afryce w gruncie rzeczy nigdy nic się nie zmienia.

Punkty dla Foresta Whitakera grającego Idiego Amina, krwawego satrapę, który masakrował ludność Ugandy w czasie trwającego od 1971 do 1979 r. panowania. Whitaker wywiązuje się ze swojego zadania niezwykle dobrze. Do tego stopnia, że cała reszta – inni aktorzy, fabuła opowiadająca o brytyjskim lekarzu, który staje się jego ulubieńcem – są tylko tłem. Potrzebnym, ale tylko tłem. Amin to kwintesencja szaleństwa. Jest w nim ogień, który trawił cesarzy rzymskich Nerona i Kaligulę, i który pchał do ludobójstwa innych tyranów. W tym zwalistym, ciemnoskórym mężczyźnie mieszka kilka osobowości. Bywa łagodny, dobroduszny i przyjacielski i tym zjednuje sobie ludzi. Po chwili budzi się w nim demon. Fascynujące i przerażające spotkanie filmowe.