Exalted pozwala nam wkroczyć w rozległy świat Stworzenia, w którym będziemy mogli walczyć z najpotężniejszymi siłami uniwersum, w pojedynkę obalać państwa i niszczyć armie. Nie było jeszcze w Polsce systemu RPG, który proponowałby grę postaciami o takiej mocy. Czy jednak poza tym podręcznik jest rzeczywiście innowacyjny, czy może to raczej nowe wino w starych bukłakach? I dla kogo właściwie jest to gra?
Świat, jakiego jeszcze nie było
[„Exalted: Podręcznik Podstawowy” - recenzja]
Exalted pozwala nam wkroczyć w rozległy świat Stworzenia, w którym będziemy mogli walczyć z najpotężniejszymi siłami uniwersum, w pojedynkę obalać państwa i niszczyć armie. Nie było jeszcze w Polsce systemu RPG, który proponowałby grę postaciami o takiej mocy. Czy jednak poza tym podręcznik jest rzeczywiście innowacyjny, czy może to raczej nowe wino w starych bukłakach? I dla kogo właściwie jest to gra?
‹Exalted: Podręcznik Podstawowy›
Historia Stworzenia to rozrastający się bezustannie wielki kobierzec, wyszywany krwią, nefrytem i złotem, rozpostarty od najdawniejszych wieków po chwilę obecną. Nieśmiertelni bogowie, mocą swej woli, uczynili Stworzenie miejscem pełnym cudów. Śmiertelny człowiek walczy w nim dziś mieczem i chroni się zbroją pośród ruin i śladów dawnej chwały. Nieśmiertelna Szkarłatna Cesarzowa zniknęła, a całą Krainą wstrząsają walki i spory Wielkich Rodów Szkarłatnej Dynastii, które obróciły się przeciw sobie. Siły Dziczy rozpętały wojnę na krańcach świata, a niedawno odrodzeni herosi z przeszłości powrócili, by ocalić uniwersum – lub je niszczyć.
Rozdział pierwszy – „Świat”
Exalted to jedna z gier fabularnych wydawnictwa White Wolf opartych na idei systemu narracyjnego Marka Rein·Hagena. Polski przekład podręcznika podstawowego do drugiej edycji Exalted opublikowany został przez Imaginator we współpracy z wydawnictwem Wolf Fang.
Rodzimą wersję systemu przygotowano starannie. Obszerna, ponad czterystustronicowa, szyta książka została wydana w kolorze i opatrzona wieloma ilustracjami. Jakość rysunków oraz innych urozmaiceń graficznych jest zróżnicowana, ogółem jednak były one dla mnie dobrymi towarzyszami w lekturze. Rzecz jasna nie każdemu spodoba się ich specyficzna estetyka, ale to już kwestia gustu. Każdy natomiast pewnie doceni pracę składu, redakcji i korekty, dzięki nim bowiem całość jest przejrzysta, a tekst elegancki i poprawny, z nielicznymi błędami czy literówkami. To duża zaleta książki.
Zasadnicza część podręcznika składa się z wprowadzenia i ośmiu rozdziałów („Świat”, „Tworzenie postaci”, „Cechy”, „Zasady”, „Zaklęcia, układy i czary”, „Narracja”, „Przeciwnicy”, Rynsztunek”). Oprócz tego znajdziemy w nim leksykon z wyjaśnieniem najważniejszych terminów, indeks, kartę postaci i mapę świata. Przeglądającego książkę czytelnika czeka przy tym pewna niespodzianka: tak jak dawniej wydawnictwo White Wolf przyzwyczaiło nas do krótkich opowiadań otwierających rozdziały, tak tutaj analogiczną funkcję pełnią komiksy (opracowane na podobnym poziomie jak ilustracje).
Ten ostatni zabieg nie jest przypadkowy, ponieważ komiksowa estetyka stanowiła dla twórców Exalted ważne źródło inspiracji. Od przedstawienia takich źródeł autorzy zaczynają zresztą wprowadzenie, deklarując, w jaki sposób ich system będzie różnił się od wcześniejszych fabularnych gier fantasy. Oprócz starożytnych eposów i powieści przygodowej Exalted czerpie mianowicie z azjatyckich mang (to właśnie element komiksowy), anime, gier komputerowych i filmów wuxia. To pierwsza ze wskazywanych przez samych twórców innowacyjnych cech systemu. Kolejnym wyróżnikiem jest moc bohaterów graczy. I wreszcie trzecim powodem innowacyjności Exalted jest to, że ogromnemu światu gry, czyli właśnie Stworzeniu, bezustannie zagrażają niezwykle potężne siły: Piękny Lud (przypominający faerie), nieumarli władcy Zaświatów, Książęta Demonów – z którymi będą się zmagać postacie graczy.
Rozmach rozgrywki będzie więc prawdziwie epicki. Może to utrudnić zabawę w bardziej kameralnych konwencjach, ale wielu graczom z pewnością takie założenie będzie odpowiadało, podobnie jak nietypowa dla polskiego odbiorcy estetyka. Na plus autorom trzeba policzyć, że już od pierwszych stron wyraźnie określają specyfikę systemu – każdy może się szybko zorientować, czego ma prawo oczekiwać od Exalted, a czego nie.
O ile podręcznik proponuje nową estetykę, o tyle sposób pisania jest w nim raczej tradycyjny. Dla przykładu, przez pierwszych 70 stron zdecydowanie dominuje szczegółowy opis świata (historii, geografii, polityki, bóstw, najważniejszych organizacji), w którym niewiele miejsca przeznaczono na przedstawienie roli postaci graczy. W ten sposób uniwersum długo wydaje się najistotniejsze, a przecież to bohaterowie są centralnym elementem świata gry i to o nich opowiadają sesje.
Stary styl, charakterystyczny chyba dla całej linii systemów narracyjnych, widać także w podejściu do roli graczy i prowadzącego, nomen omen zwanego tutaj Narratorem. Idea systemu narracyjnego wnosi też do podręcznika wiele dobrego. Trafnym pomysłem na przykład są Preludia, czyli krótkie rozgrywki – zazwyczaj indywidualne dla każdego gracza – przedstawiające kluczowe chwile życia postaci. To oczywiście rozwiązanie pokrewne temu z gier White Wolfa o wilkołakach, magach czy wampirach. Miłośników Świata Mroku nie zaskoczy także sprawdzony system tworzenia postaci: z trzema grupami atrybutów, umiejętnościami przypisanymi do pięciu kast, zaklęciami czy cnotami. Z kolei specyficzną dla Exalted właściwością bohaterów jest Esencja, która określa związek postaci z mistyczną energią przenikającą Stworzenie; to ona sprawi, że nasze postacie będą mogły dokonywać nadludzkich czynów. Cały proces tworzenia bohatera został opisany w klarowny sposób, a najważniejsze jego elementy zawarto w dwustronicowym podsumowaniu. Dzięki temu nie powinniśmy mieć trudności z wykreowaniem Pomazańców – śmiertelników o wielkiej mocy, których niebiańskie dary w bezpośredni sposób wiążą ich z bogami.
Po przedstawieniu świata i sposobu tworzenia postaci podręcznik prezentuje dokładniej rozmaite cechy bohaterów, takie jak przynależność kastowa czy związane z nią umiejętności. Jest to w znacznej mierze uszczegółowienie informacji, które mogliśmy znaleźć już w rozdziale drugim. Czwarty rozdział przedstawia podstawowe reguły gry, zaczynając od dwu najważniejszych: „Ciesz się grą” oraz „Jeśli ci się coś nie podoba, zmień to”. Z tej części podręcznika dowiemy się, w jaki sposób radzić sobie z upływem czasu w świecie gry, rozstrzygać różne działania postaci czy też rozgrywać walkę. Na pochwałę zasługują osobne reguły toczenia bitew, które dostosowują mechanikę Exalted do potrzeb rozmachu świata gry. Dla przykładu: każdy oddział ma określoną Wielkość, która waha się od 0 (jedna istota) do 9 (nawet do dziesięciu tysięcy istot). Końcowa część rozdziału zawiera zaś reguły walki społecznej – o ile dotąd wskazywałem raczej na tradycyjny charakter systemu, o tyle ich obecność to cecha wyraźnie nowoczesna. Ogólnie jednak zasady gry nie mają charakteru innowacyjnego, nawet na polskim gruncie. Na szczęście, podobnie jak cały podręcznik, opracowane zostały przejrzyście i rzetelnie.
Rozdziały piąty, siódmy i ósmy („Zaklęcia, układy i czary”, „Przeciwnicy”, Rynsztunek”) to przede wszystkim obfite zbiory opisów, dające graczom i prowadzącemu bardzo wiele możliwości do wyboru, lecz poza tym niewnoszące zbyt dużo do gry – większość z nich nigdy nie zostanie przez daną drużynę wykorzystana. Chętnie zrezygnowałbym przynajmniej z części tych materiałów na rzecz np. rozdziału „Jak grać”; nie miałbym także nic przeciwko temu, aby rozdział szósty, „Narracja”, zajmował więcej niż 16 stron. Z drugiej strony trzeba pamiętać, że dla wielu graczy brak rozbudowanego bestiariusza, bogatej listy zaklęć czy wykazu typów ekwipunku byłby istotną wadą.
Co zaś będziemy mogli przeczytać w rozdziale o narracji? Na początku znajduje się w nim sugestia, aby mistrz gry ustalił pewne kwestie z graczami; cały czas wszakże w wielu miejscach sugeruje się nadrzędność Narratora. Przydatnym narzędziem będą propozycje rozmaitych stylów gry, od klasycznego modelu fabularnego „od zera do bohatera” aż po wariant turystyczny, w jakim postacie graczy wędrują po świecie, podziwiając najwspanialsze jego miejsca. Sporą część rozdziału wydzielono na opis sposobów podróży, która jest ważnym elementem rozgrywki ze względu na olbrzymie rozmiary Stworzenia. Jedna strona dotyczy powiązań między bohaterami, kolejna – tworzenia kampanii, dwie – prowadzenia gry, dwie następne – przyznawania i wydawania punktów doświadczenia. Rozdział kończy krótka informacja o graniu starymi, wielusetletnimi Pomazańcami. Wszystkie te wiadomości są przydatne, zwłaszcza dla mniej doświadczonych mistrzów gry; wszelako moim zdaniem jest ich zbyt mało.
Warto jeszcze pochwalić rozliczne smaczki: zwięzłe i trafne fragmenty podręcznika, które świadczą o pomysłowości jego autorów oraz zdrowym podejściu do gry. Wymienię tylko parę z nich. Po pierwsze, twórcy Exalted czasami łagodnie temperują takie zachowania graczy, które mogłyby psuć innym zabawę. Po drugie, autorzy gry zdają sobie sprawę, że nadużywanie pewnych zasad przez prowadzącego może być nieprzyjemne dla graczy, i parokrotnie nie omieszkali o tym wspomnieć. Po trzecie, twórcy kupili mnie trzeźwym i zabawnym zarazem opisem hełmów: „Exalted jest grą heroiczną, a nie realistyczną i hełmy mają w niej znaczenie kosmetyczne – są wręcz substytutem fryzury”. Analogicznie zadziałał opis jednego z artefaktów: „Wielka dajkatana, zwana czasami Bitewnym Ostrzem lub Postrachem Wrogów, jest ucieleśnieniem filozofii, która stoi za bronią tego rodzaju: obrona nie jest potrzebna, gdy wróg jest martwy”
Z jednej strony podręcznik jest więc już trochę staroświecki, kładący przesadny nacisk na szczegółową charakterystykę historii, geografii, zaklęć czy też potworów, a także bardzo mocno osadzony w nieco leciwej już tradycji systemu narracyjnego. Z drugiej strony – bardzo porządnie wydany, innowacyjny estetycznie i przez to wypełniający pewną lukę na polskim rynku. Nie polecę zatem podręcznika erpegowcom, którzy szukają nowych inspiracji dla swojego sposobu grania. Tym natomiast, którzy chcą po prostu się zabawić w niespotykanej dotąd skali epickości, rekomenduję Exalted z czystym sumieniem.
– kanał informacyjny ogólny [pomoc…]
growe (wybrane)
