Wizyta w domu rodziców oznacza w moim przypadku między innymi nieograniczony dostęp do kablówki. Podczas przeglądania ramówki jednej ze stacji natknęłam się na już nieco zapomnianą komedię sprzed roku o jakże wdzięcznym tytule „Jak urodzić i nie zwariować”. Anna Kendrick, Elizabeth Banks i Mr. Schue z „Glee” (czyt. Matthew Morrison) w obsadzie – może nie będzie tak źle? Niestety film Kirka Jonesa nie dość, że prezentuje dowcip lotów zdecydowanie nienajwyższych, to nawet w swojej sztampowej wulgarności spod znaku puszczania bąków na ekranie stara się być niezwykle zachowawczy. Obraz opowiada o przygotowaniach kilku par do narodzin dziecka. Mamy tu istny przekrój społeczeństwa – podstarzałego playboya i jego długonogą młodą blond żonę, małżeństwo od lat z niepokojącą skrupulatnością uzależniające harmonogram współżycia od owulacji, gwiazdę telewizji usiłującą połączyć macierzyństwo z karierą czy dwójkę młodych ludzi, dla których ciąża oznacza przyspieszony kurs odpowiedzialności. W tak zarysowanej fabule pojawiają się nawet trudne tematy bezpłodności, patologii ciąży, in vitro czy adopcji, ale zabrakło chociażby wątku homoseksualnego. W dobie powszechnej debaty społecznej na temat związków partnerskich (obecnej od kilku lat także w telewizji na przykład za sprawą zachowawczej „Współczesnej rodziny”) wypada to dość niezgrabnie. Podejrzewam jednak, że nie przeszkadzałoby mi to tak bardzo, gdyby film prezentował jako taki poziom. „Jak urodzić i nie zwariować” jest oczywiście bezbłędnie zrealizowany od strony technicznej, a aktorzy zachwycają nienagannym wyglądem (poza sytuacjami, kiedy mają być niechlujni z powodu ciąży. Ta najwyraźniej w niektórych przypadkach objawia się rozwichrzonym włosem a’la wczesna Hermiona), ale, że tak sobie pozwolę na małego „suchara”, podczas seansu przychodziło mi do głowy głównie „jak dotrwać do końca filmu i nie zwariować”. He he.

Polscy dystrybutorzy przestraszyli się chyba oryginalnego tytułu tego filmu, wychodząc zapewne z założenia, że „Płomień i Cytryna” (po duńsku „Flammen & Citronen”) nie pasuje do poważnego przecież dramatu wojennego. W efekcie otrzymaliśmy „Podziemny front”, który starszym widzom kojarzyć może się jednoznacznie z polskim serialem z lat 60. (i nieco młodszą od niego serią komiksową) o bohaterskich żołnierzach Armii Ludowej z batalionu „Czwartaków”. Tymczasem jedyne, co łączy oba filmy, to czas akcji – druga wojna światowa – i wspólny dla ich bohaterów wróg – naziści. Obraz Olego Christiana Madsena, na który poza Duńczykami złożyli się jeszcze producenci z sześciu innych krajów Europy, został oparty na autentycznych wydarzeniach, a jego głównymi postaciami są dwaj członkowie duńskiego ruchu oporu: dwudziestotrzyletni Bent Faurschou Hviid (zwany Płomieniem od swoich ogniście rudych włosów) oraz starszy od niego o jedenaście lat Jørgen Haagen Schmith (czyli Cytryna, swój pseudonim zawdzięczający akcji sabotażowej przeprowadzonej w lipcu 1943 roku, której „ofiarami” padło sześć należących do Niemców samochodów marki Citroën oraz jeden czołg). Akcja filmu rozgrywa się w ciągu kilku miesięcy 1944 roku; Bent (w tej roli Thure Lindhardt) i Jørgen (Mads Mikkelsen) są nieustraszonymi bojownikami podziemia, których głównym zadaniem jest wykonywanie wyroków śmierci na kolaborantach duńskich. Ich bezpośrednim zwierzchnikiem jest prawnik Aksel Winther, który mając dojście do dokumentów policyjnych, wystawia im kolejnych zdrajców. Przez długi czas Płomień i Cytryna wykonują jego rozkazy bezrefleksyjnie, przychodzi jednak moment, gdy pierwszy z nich zaczyna nabierać podejrzeń co do rzeczywistych intencji przełożonego, a utwierdza go w nich Ketty Selmer (Stina Stengade), która ma stać się następną ofiarą Benta. Problem w tym, że od pewnego czasu Bent i Ketty są kochankami. Obaj bojownicy starają się teraz rozgryźć orzech i znaleźć odpowiedzi na pytania: Kto stoi za rozkazami przekazywanymi im przez Winthera? oraz: Czy Selmer naprawdę pracuje na dwa fronty? Madsen i Lars K. Andersen (drugi scenarzysta „Podziemnego frontu”) skonstruowali fabułę w taki sposób, że nawet po zakończeniu filmu widz bije się z myślami. Po czyjej stronie była racja? Bo kto zdradził, to się akurat dowiadujemy. Dzieło Madsena zostało zrealizowane w sposób bardzo wyrazisty, nowoczesny i dynamiczny, trochę jak połączenie (anty)westernu z filmem gangsterskim; do tego należy dodać jeszcze pogłębiony portret psychologiczny bohaterów i wyeksponowanie rodzącego się między nimi konfliktu postaw. W warstwie narracyjnej oczywiste są też nawiązania do klasycznej „Armii cieni” (1969) Jean-Pierre’a Melville’a, czego zresztą duński reżyser nie ukrywał.

Takashi Miike to prawdziwy „stachanowiec” kinematografii japońskiej. W ciągu nieco ponad dwudziestu lat wyreżyserował blisko dziewięćdziesiąt seriali oraz pełnometrażowych dzieł fabularnych (dla kina, telewizji i na rynek wideo). Nie stronił chyba od żadnego gatunku filmowego, ale największy rozgłos przyniosły mu pełne brutalności dramaty obyczajowo-psychologiczne, w których nie wahał się przekraczać granic dobrego smaku ani łamać tabu. W zrealizowanym przed dwoma laty, w koprodukcji z Brytyjczykami, obrazie zatytułowanym „Harakiri: Śmierć samuraja” podniósł rękę na jedno z największych arcydzieł kina japońskiego – liczący już sobie pół wieku czarnobiały film Masaki Kobayashiego (twórcy „Kwaidan: Opowieści niesamowite”) ze znakomitym Tatsuyą Nakadaim w roli głównej. Podstawą dla obu produkcji była książka zmarłego w 2004 roku Yasuhiko Takiguchiego. Co usprawiedliwia zrealizowanie tego remake’u? Przede wszystkim fakt, że Miike mógł posłużyć się technologią 3D. Choć akurat ona wydaje się w tym obrazie najbardziej zbędna. Od strony fabularnej oba filmy praktycznie się nie różnią. Jest pierwsza połowa XVII wieku, nastał okres pokoju, co sprawiło, że wielu wojowników straciło zajęcie. Wśród nich Motome Chijiiwa (w tej roli Eita Nagayama), który popadł z tego powodu w tak poważne tarapaty finansowe, że nie był w stanie utrzymać chorowitej żony i malutkiego synka. Chcąc zdobyć pieniądze, wybrał się więc do okolicznego feudała, pana Kageyu (Kōji Yakusho), aby poprosić go o możliwość popełnienia na jego dworze rytualnego samobójstwa. Tak naprawdę jednak wcale nie pragnął śmierci, liczył jedynie na to, że bogacz, wzruszony jego losem, nie pożałuje jałmużny. Ale ten postąpił inaczej. Pragnąc raz na zawsze odstraszyć żebrzących roninów, postanowił wymóc na Motome harakiri. Tym okrutniejsze, że popełnione drewnianym mieczem. Dwa miesiące po tych wydarzeniach u pana Kageyu pojawia się kolejny bezpański samuraj, Hanshirō Tsugumo (Ebizô Ichikawa), i prosi dokładnie o to samo. Tyle że tym razem wszystko potoczy się inaczej. Miike zrezygnował z charakterystycznej dla filmów samurajskich z lat 60. XX wieku nadekspresji; historię Hanshirō opowiedział w sposób niespieszny i bardzo oszczędny. W ten sposób wyeksponował społeczne przesłanie filmu – wszechobecną biedę, hipokryzję bogaczy, w końcu zakłamanie samurajów, którzy ponad swój honor i kodeks Bushidō cenią wygodne życie na dworze feudalnym. Powolna narracja sprawia, że z biegiem czasu napięcie rośnie, aż wreszcie znajduje ujście w dramatycznej scenie finałowego pojedynku. Nie jest to, co prawda, inscenizacja na miarę Kobayashiego bądź Akiry Kurosawy, lecz i tak robi spore wrażenie.

Po piętnastu latach znakomity szwedzki dramat kryminalny Kjella Sundvalla (w latach 1998-2007 nakręcił między innymi dziesięć odcinków serialu „Beck”) doczekał się kontynuacji. Równie mrocznej i brutalnej. I, co najważniejsze, równie dobrej. Erik Bäckström – gliniarz ze Sztokholmu – po raz kolejny powraca w swoje rodzinne strony na północy kraju. Porzucił je jako młody chłopak, nie mogąc znieść ojca tyranizującego rodzinę. Niestety, w szponach zwyrodnialca pozostawił wówczas swego młodszego brata Leifa. Leif, choć uzdolniony muzycznie, nie mógł zrobić kariery na miarę swojego talentu; wychowywany przez psychopatę, sam stał się człowiekiem wykoślawionym psychicznie. O skomplikowanych i zakończonych tragedią relacjach między braćmi opowiadała pierwsza część „Łowców” (1996). Druga pod wieloma względami ją przypomina. Po śmierci Leifa Erik powrócił do Sztokholmu, zerwał kontakty ze znajomymi, nie odpowiadał nawet na listy Karin, dawnej dziewczyny brata, która kilka miesięcy po wydarzeniach przedstawionych w filmie urodziła syna, Petera. Ale historia lubi się powtarzać. Piętnaście lat później w okolicy zaginęła nastolatka Elin Ledin; w czasie wielkiego polowania, w którym uczestniczy między innymi miejscowy policjant Torsten, dociera wiadomość, że znaleziono samochód dziewczyny, a w nim ślady krwi – możliwe więc, że padła ona ofiarą morderstwa. Sztokholm do wyjaśnienia sprawy wysyła… Bäckströma. Na miejscu okazuje się, że Torsten to obecny partner Karin i jednocześnie opiekun Petera. Razem z Erikiem prowadzi on śledztwo w sprawie zaginięcia Elin. Początkowo sprawa wydaje się prosta – głównym podejrzanym jest bowiem już niejeden raz mający konflikt z prawem, niestroniący od alkoholi i narkotyków Jari Lipponen – ale Bäckström ma wątpliwości co do jego winy. Jego dochodzenie przynosi zaskakujące – i bardzo niepokojące – rezultaty, lecz co z tego, skoro nie potrafi nic udowodnić. Jak na klasyczny skandynawski kryminał przystało (choć „Łowcy” nie są jednak adaptacją literatury, ale oryginalnym scenariuszem), jest tu i odpowiednia dawka brutalności i makabry (vide bardzo realistyczna scena patroszenia upolowanego łosia, zbliżenie na zwłoki Elin), i świetne, pogłębione portrety psychologiczne głównych bohaterów (nie tylko Erika, ale również jego bratanka i Karin). Porażające realizmem i wywołujące ciarki na plecach są także fragmenty skupiające się na relacjach wewnątrz małomiasteczkowej społeczności, gdzie nie tylko wszyscy się znają, ale wiążą ich również wspólne interesy, tajemnice z przeszłości. Bäckström nie jest już przez nich traktowany jako „swój”, a takiemu się nie ufa, o wielu rzeczach nie mówi. Poza tym wszystkim „Łowcy 2” to znakomity popis mięsistego męskiego aktorstwa, o co zadbali grający Erika Rolf Lassgård (znany jako Kurt Wallander sprzed epoki Kristera Henrikssona) oraz wcielający się w Torstena Peter Stormare („Fargo”, „Armageddon”).