Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 30 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Aleksander Kaczorowski
‹Praski elementarz›

EKSTRAKT:70%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułPraski elementarz
Data wydania5 września 2012
Autor
Wydawca Czarne
SeriaSulina
ISBN978-83-7536-277-0
Format224s. 125×195mm
Cena34,90
Gatuneknon‑fiction
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Szkice elementarne
[Aleksander Kaczorowski „Praski elementarz” - recenzja]

Esensja.pl
Esensja.pl
Wznowienie „Praskiego elementarza” można potraktować jako symboliczne domknięcie pierwszego okresu polskiej „czechomanii”. Okresu – co widać również po książce Aleksandra Kaczorowskiego – na pewno nie ostatniego. I dobrze.

Daniel Markiewicz

Szkice elementarne
[Aleksander Kaczorowski „Praski elementarz” - recenzja]

Wznowienie „Praskiego elementarza” można potraktować jako symboliczne domknięcie pierwszego okresu polskiej „czechomanii”. Okresu – co widać również po książce Aleksandra Kaczorowskiego – na pewno nie ostatniego. I dobrze.

Aleksander Kaczorowski
‹Praski elementarz›

EKSTRAKT:70%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułPraski elementarz
Data wydania5 września 2012
Autor
Wydawca Czarne
SeriaSulina
ISBN978-83-7536-277-0
Format224s. 125×195mm
Cena34,90
Gatuneknon‑fiction
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Nie wiem, czy od „Praskiego elementarza” się zaczęło, ale ów zbiór esejów został wydany jeszcze przed książkami Mariuszów Szczygła i Surosza. Wyprzedza również inne „czeskie” tytuły samego Kaczorowskiego, w tym świetną, zatytułowaną „Gra w życie” biografię Bohumila Hrabala. Wymienionych autorów oraz ich teksty łączy – poza obranym tematem – miłość do naszych południowych sąsiadów. W tym, jak w omawianej pozycji, również do ich literatury.
W skład „Praskiego elementarza” wchodzą szkice publikowane na łamach „Gazety Wyborczej”, co po części tłumaczy, dlaczego tytułowego miasta nie odnajdziemy tu zbyt wiele. Praga została potraktowana pretekstowo – nie jest przedmiotem dokładnego opisu, ale przyczynkiem do opowiedzenia historii o ludziach, którzy byli z nią w mniejszy lub większy sposób związani. Można pokusić się o stwierdzenie, że to „szkice elementarne”, niezbędne do pełniejszego zrozumienia twórczości zaprezentowanych literatów, ale też będące jednym z kluczy do zrozumienia czeskości w ogóle.
Zbiór otwierają nazwiska pięciu pisarzy – Franza Kafki, Jakuba Demla, Ladislava Klímy, Jaroslava Haška i Richarda Weinera. O nich Bohumil Hrabal zwykł mawiać, że tworzyli pięcioramienną gwiazdę, która prowadziła go przez życie. W późniejszych rozdziałach dołączą do nich między innymi Josef Škvorecký, Ota Pavel, Milan Kundera. Sylwetka każdego z nich zajmie swoją część „elementarza”, o każdym Kaczorowski będzie miał do opowiedzenia ciekawą historię. Jak w barwnym portrecie Haška, który – jako pracownik czasopisma „Świat zwierząt”, nie tylko dopuszczał się plagiatów, ale też zdarzało mu się opisywać zwierzęta nigdy nieistniejące. Jednak elementy humorystyczne, jak to u Czechów bywa, przeplatają się z wątkami dramatycznymi. Anegdota sąsiaduje z tragedią – próbami samobójczymi, trudnościami rodzinnymi, niesprzyjającą sytuacją polityczną.
I to właśnie polityka występuje jako drugi, obok literatury, bohater tej książki. Banałem jest pisać, że losy XX-wiecznych pisarzy w naszym rejonie kontynentu kształtowały wojny czy ustrój komunistyczny. Ale tak właśnie było, a stosunek wobec systemów ideologicznych był w przypadku artystów być może ważniejszy, niż postawy pozostałej części społeczeństwa. Z pewnością zaś dokonywane przez ludzi pióra wybory bywały trudniejsze, bo decydujące o możliwości publikowania. Pozostawało oczywiście pytanie o formę, stopień ugodowości – jak dalece można pozwolić cenzurze na ingerowanie we własne utwory? Dla części twórców odpowiedź była jednoznaczna: w ogóle nie można. Ale nie wszyscy wybierali właśnie w ten sposób, przykładem chyba najbardziej skrajnym sam Hrabal.
Właśnie pomieszanie polityki z literaturą, jakkolwiek dla autorów owego okresu bolesne, sprawia że ich historia jest jeszcze bardziej ciekawa. Można się było (i można nadal) pokłócić już nie tylko o wartość samego tekstu, ale też o to, czy należy się w ogóle zajmować wytworem umysłu pisarza idącego na kompromis z opresyjną władzą. Jednostkowe, nierzadko dramatyczne wybory każą sobie stawiać pytania o to, jaka byłaby ich proza w kraju wolnym od ideologii. Pytania o to, o ile lepsze mogłyby być powieści Hrabala, ale też czy wówczas Hašek – autor antywojennej epopei – w ogóle zająłby się pisaniem.
Fascynacją Kaczorowskiego Pragą i związanymi z nią artystami jest dobrze widoczna, sam autor daje jej wyraz już na wstępie, gdy wyznaje, że wszystko go w tym mieście zachwyca. Jednak eseista nie pozwala, by to uczucie przysłoniło prezentowanych przez niego pisarzy. Narrator nie jest tu dla nich równorzędnym partnerem, ustępuje miejsca swoim bohaterom. Ale kto nie ustąpiłby przed tak frapującym zestawem? Vaclav Havel, opisywany w przedostatnim szkicu w kontekście swojej nieszczególnie udanej prezydentury, zawsze wyrażał marzenie o Czechach wnoszących duży wkład do światowej polityki. Życzenie to nigdy się nie spełniło, ale do diabła z polityką! – Hrabal, Kundera i Kafka dali literaturze o wiele więcej, niż niektóre liczniejsze nacje.
koniec
20 września 2012

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Ten okrutny XX wiek: Budowle muszą runąć
Miłosz Cybowski

29 IV 2024

Zdobycie ruin klasztoru na Monte Cassino przez żołnierzy armii Andersa obrosło wieloma mitami. Jednak „Monte Cassino” Matthew Parkera bardzo dobrze pokazuje, że był to jedynie drobny epizod w walkach o przełamanie niemieckich linii obrony na południe od Rzymu.

więcej »

Jak to dobrze, że nie jesteśmy wszechwiedzący
Joanna Kapica-Curzytek

28 IV 2024

Czym tak naprawdę jest tytułowa siła? Wścibstwem czy pełnym pasji poznawaniem świata? Trzech znakomitych autorów odpowiada na te i inne pytania w tomie esejów pt. „Ciekawość”.

więcej »

PRL w kryminale: Człowiek z blizną i milicjant bez munduru
Sebastian Chosiński

26 IV 2024

Szczęsny szybko zaskarbił sobie sympatię czytelników, w efekcie rok po roku Anna Kłodzińska publikowała kolejne powieści, w których rozwiązywał on mniej lub bardziej skomplikowane dochodzenia. W „Srebrzystej śmierci” Białemu Kapitanowi dane jest prowadzić śledztwo w sprawie handlu… białym proszkiem.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Tegoż twórcy

Ten okrutny XX wiek: Pisarz z wyrokiem
— Sebastian Chosiński

Tegoż autora

Zapomną o nas
— Daniel Markiewicz

Mistrzostwo formy
— Daniel Markiewicz

Walc nasz (zbyt) powszedni
— Daniel Markiewicz

Odmienne stany moralności
— Daniel Markiewicz

Czytając (dobre) science fiction
— Daniel Markiewicz

Całodobowe szczęście
— Daniel Markiewicz

Nieustające wakacje
— Daniel Markiewicz

Trudna miłość
— Daniel Markiewicz

Szeptanie traumy
— Daniel Markiewicz

Magiczna apokalipsa
— Daniel Markiewicz

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.