Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 8 maja 2024
w Esensji w Esensjopedii

Frans de Waal
‹Bonobo i ateista›

EKSTRAKT:70%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułBonobo i ateista
Tytuł oryginalnyThe Bonobo and the Atheist
Data wydania8 września 2014
Autor
PrzekładKrzysztof Kornas
Wydawca Copernicus Center Press
ISBN978-83-7886-086-0
Format360s. 140×215mm; oprawa twarda
Cena49,90
Gatuneknon‑fiction, podręcznik / popularnonaukowa
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup

Między Bogiem a małpą
[Frans de Waal „Bonobo i ateista” - recenzja]

Esensja.pl
Esensja.pl
Tytuł książki Fransa de Waala jest trafny, ale jej ton może polskiego czytelnika zdziwić. „Bonobo i ateista” proponuje zupełnie inny poziom dyskusji o moralności i religii niż ten, do którego mogliśmy się w ostatnich latach przyzwyczaić.

Daniel Markiewicz

Między Bogiem a małpą
[Frans de Waal „Bonobo i ateista” - recenzja]

Tytuł książki Fransa de Waala jest trafny, ale jej ton może polskiego czytelnika zdziwić. „Bonobo i ateista” proponuje zupełnie inny poziom dyskusji o moralności i religii niż ten, do którego mogliśmy się w ostatnich latach przyzwyczaić.

Frans de Waal
‹Bonobo i ateista›

EKSTRAKT:70%
WASZ EKSTRAKT:
0,0 % 
Zaloguj, aby ocenić
TytułBonobo i ateista
Tytuł oryginalnyThe Bonobo and the Atheist
Data wydania8 września 2014
Autor
PrzekładKrzysztof Kornas
Wydawca Copernicus Center Press
ISBN978-83-7886-086-0
Format360s. 140×215mm; oprawa twarda
Cena49,90
Gatuneknon‑fiction, podręcznik / popularnonaukowa
WWW
Zobacz w
Wyszukaj wMadBooks.pl
Wyszukaj wSelkar.pl
Wyszukaj wSkąpiec.pl
Wyszukaj / Kup
Podstawowe tezy przyjęte i rozwijane na kartach książki są dwie. Pierwsza głosi prymat moralności nad religią, która, zdaniem de Waala, jest zjawiskiem wtórnym. Druga stanowi zaprzeczenie tzw. teorii fasady, uznającej jednostki ludzkie za na wskroś egoistyczne, wręcz przesiąknięte złem (kłania się m.in. wspominany przez autora „Władca much” Goldinga). Narracja skupia się wokół tych dwóch problemów, ale zahacza jeszcze o wątki pokrewne: naukę, altruizm, empatię czy sztukę. Wydawać by się mogło, że jak na pojedynczy tytuł holenderski prymatolog zabrał się za zbyt wiele zagadnień. Wrażenie byłoby trafne, gdybyśmy mieli do czynienia z publikacją zakładającą kompleksowość, głęboko usystematyzowaną. Tak jednak nie jest.
Siłą „Bonobo i ateisty” jest bowiem sposób, w jaki próbuje on dyskutować z czytelnikiem. De Waal to badacz-ateista, ale wypowiada się bardziej jako badacz, w dodatku taki, który nie usiłuje przyłożyć własnej, naukowej miary do wszystkich zjawisk, na jakie natrafia. Zamiast tego na poparcie swojej wizji przytacza doświadczenia (nie tylko własne) z badań nad zwierzętami, w szczególności tytułowymi Bonobo (gatunkiem szympansa). Choć książka to właściwie długi, publicystyczny wywód na wzmiankowane wyżej tematy, lwią jego część zajmują opisy zachowań małp (sporadycznie też słoni czy psów). Wydają się one służyć jednemu celowi: udowodnienia prospołeczności tych zwierząt, a co za tym idzie zwieńczenie zaznaczonych w podtytule „poszukiwań humanizmu wśród naczelnych”.
De Waal twierdzi bowiem, że moralność to nie tak bardzo ludzka innowacja, jak byśmy sobie tego życzyli. Szukając jej śladów wśród zwierząt zdaje sobie sprawę, że człowiek miewał (i w dalszym ciągu ma) ogromne problemy z zaakceptowaniem, iż u podstaw jego zachowań mogą leżeć te same procesy, co w przypadku innych naczelnych. Chociaż w toku argumentacji prymatolog podaje mnóstwo przykładów badań, zdradzając również kuchnię projektowania konkretnych eksperymentów, jego wywód nie sprowadza się tylko do przytaczania obserwacji zwierząt. Sięga także do neurobiologii, referuje wyniki badań stwierdzające, że u Bonobo występują na przykład szlaki w mózgu odpowiedzialne za kontrolę agresji.
Najwyraźniej owe szlaki są utrzymane w doskonałym stanie również u samego autora, bo nie sposób zarzucić mu przesadnej napastliwości. Ba – uznając się za ateistę, największej krytyki dopuszcza się wobec… ateistów, konkretnie ich „wojujących” reprezentantów. To pewna nowinka i może szkoda, że nie dość póki co rozpowszechniona. Z pewnością ożywcze dla dyskursu byłoby obserwowanie zwolenników religii, którzy podobnie krytycznym okiem spojrzeliby na współbraci.
Sam de Waal nie przeprowadza totalnej krytyki religii, postuluje zachowawczość i umiar – zdaje sobie sprawę tak z jej pozytywnych efektów, jak również z tego, że byłaby nie do zastąpienia w drodze jakiejś radykalnej ewolucji. Swoje stanowisko zaznacza jednak wyraźnie: religie powstały ledwie kilka tysięcy lat temu, a taki okres dla biologów to mniej więcej tyle, co kichnięcie. Moralność uznaje za starszą od współczesnych cywilizacji oraz religii o minimum 100 tysięcy lat (a to już całkiem dużo kichnięć).
Na tle sporu między zwolennikami nauki oraz religii, jakiego jesteśmy często mimowolnymi świadkami, „Bonobo i ateista” jawi się niemal jako wyspa spokoju – proponując nie podejście wojownicze, ale wyważoną dyskusję. Przytaczane przez de Waala badania nad zwierzętami mogą stanowić punkt wyjścia do interesujących dyskusji zainspirowanych głównym tematem (niektóre autor tylko zaznacza – jak uwagę o tym, że bez empatii niemożliwa byłaby sztuka). Rozważania na temat początków moralności z łatwością możemy przełożyć tak na współczesność ogólnie, jak i na własne życie – w książce nie brak ciekawych koncepcji tyczących się naszego gatunku, korespondujących z innymi ideami (bliska Erichowi Frommowi mogłaby być uwaga o tym, że dawniej w niewielkich społecznościach potrafiliśmy być moralni sami z siebie, w większych potrzebujemy nadzorcy, np. Boga-obserwatora). Wszystko to składa się na lekturę erudycyjną, sięgającą do wielu źródeł i niesięgającą jednocześnie po metaforyczne oręże. Spokój, humor, inteligencja, przystępność – tym próbuje zdobyć sobie czytelnika de Waal. Z bardzo dobrym skutkiem.
koniec
18 listopada 2014

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Sukcesy hodowcy drobiu
Miłosz Cybowski

7 V 2024

„Rękopis Hopkinsa” R. C. Sherriffa nie jest typową powieścią o końcu świata. Jak na książkę mającą swoją premierę w 1939 roku, prezentuje się ona całkiem nieźle także w dzisiejszych czasach.

więcej »

Fakty i wyobraźnia
Joanna Kapica-Curzytek

5 V 2024

„Przepis na potwora” to książka na wysokim poziomie, popularyzująca w oryginalny sposób naukę i jej historię. W jej tle jest słynny utwór literacki, a efekt tego połączenia jest wręcz znakomity.

więcej »

PRL w kryminale: Nie bądź jak kura w Wołominie!
Sebastian Chosiński

3 V 2024

Szczęsny to ma klawe życie! Nie nudzi się nawet jednego dnia, ponieważ w peerelowskiej Warszawie zbrodnie popełniane są bez opamiętania. A że jest inteligentny i zawsze dopina swego, wzbudza podziw współpracowników i przełożonych. Miewa też magnetyczny wpływ na kobiety, chociaż nie pozwala sobie zamącać umysłu ich urodą. Dlatego też udaje mu się w końcu rozwikłać w „Dwóch włosach blond” wielce skomplikowaną intrygę kryminalną.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Tegoż twórcy

Koniec ery antropomorfizmu
— Joanna Kapica-Curzytek

Odwrócić lustereczko
— Joanna Kapica-Curzytek

Tegoż autora

Zapomną o nas
— Daniel Markiewicz

Mistrzostwo formy
— Daniel Markiewicz

Walc nasz (zbyt) powszedni
— Daniel Markiewicz

Odmienne stany moralności
— Daniel Markiewicz

Czytając (dobre) science fiction
— Daniel Markiewicz

Całodobowe szczęście
— Daniel Markiewicz

Nieustające wakacje
— Daniel Markiewicz

Trudna miłość
— Daniel Markiewicz

Szeptanie traumy
— Daniel Markiewicz

Magiczna apokalipsa
— Daniel Markiewicz

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.