Dołącz do nas na Facebooku

x

Nasza strona używa plików cookies. Korzystając ze strony, wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Więcej.

Zapomniałem hasła
Nie mam jeszcze konta
Połącz z Facebookiem Połącz z Google+ Połącz z Twitter
Esensja
dzisiaj: 27 kwietnia 2024
w Esensji w Esensjopedii

Literatura sensacyjna: Wprowadzenie do cyklu

Esensja.pl
Esensja.pl
Konrad Wągrowski
Na razie powieści sensacyjne nie mają wśród krytyków zbytniego poważania – co ciekawe, chyba są uważane za mniej poważne nawet od często pogardzanej przez „główny nurt” fantastyki. Zdają się literaturą prostą, ubogą, nie wymagającą od twórców talentu. Nic bardziej błędnego. Literatura sensacyjna (którą zdefiniujemy sobie za chwilę) ma swoje określone wymagania i potrzebuje nie mniej talentu literackiego, niż inne gatunki. Jaki więc zakres obejmuje ta literatura i jakie są jej wymagania?

Konrad Wągrowski

Literatura sensacyjna: Wprowadzenie do cyklu

Na razie powieści sensacyjne nie mają wśród krytyków zbytniego poważania – co ciekawe, chyba są uważane za mniej poważne nawet od często pogardzanej przez „główny nurt” fantastyki. Zdają się literaturą prostą, ubogą, nie wymagającą od twórców talentu. Nic bardziej błędnego. Literatura sensacyjna (którą zdefiniujemy sobie za chwilę) ma swoje określone wymagania i potrzebuje nie mniej talentu literackiego, niż inne gatunki. Jaki więc zakres obejmuje ta literatura i jakie są jej wymagania?
Gdzie powinniśmy szukać korzeni współczesnej literatury sensacyjnej? Może wśród kryminałów powstających w pierwszej połowie XX stulecia, w twórczości Arthura Conan Doyle’a, Agathy Christie i Raymonda Chandlera? A może powinniśmy sięgnąć jeszcze dalej do przygodowych opowieści Alexandra Dumas, historii o hrabim Monte Christo i trzech muszkieterach? Czy nie będą to XIX-wieczne odpowiedniki współczesnych powieści Forsythe’a, czy Ludluma? Dumas jest uważany za klasyka, mało kto nie słyszał o D’Artagnanie, Atosie, Portosie i Aramisie – ciekawe, czy ze współczesnej literatury sensacyjnej, przygodowej i kryminalnej pozostaną jakieś nazwiska uważane w np. XXII stuleciu za literackich klasyków? Na razie powieści sensacyjne nie mają wśród krytyków zbytniego poważania – co ciekawe, chyba są uważane za mniej poważne nawet od często pogardzanej przez „główny nurt” fantastyki. Zdają się literaturą prostą, ubogą, nie wymagającą od twórców talentu. Nic bardziej błędnego. Literatura sensacyjna (którą zdefiniujemy sobie za chwilę) ma swoje określone wymagania i potrzebuje nie mniej talentu literackiego, niż inne gatunki. Jaki więc zakres obejmuje ta literatura i jakie są jej wymagania?
Mianem „literatura sensacyjna” określam powieści rozrywkowe, charakteryzujące się wartką akcją, najczęściej z wątkiem kryminalnym i sensacyjnym, bądź w scenerii wojennej. Zaliczam do tego gatunku klasyczne kryminały i powieści detektywistyczne („kto zabił?”) lub też powieści, w których nie zagadka kryminalna jest najważniejsza, lecz działania bohaterów, walczących ze światem przestępczym, czy też wręcz z niego pochodzącym. Powieści, których akcja toczy się w czasie wojny (najczęściej będzie to I i II wojna światowa, wojna koreańska, wietnamska, czy wojna rosyjsko-afgańska) nie opowiadają o działaniach militarnych, czy relacjonują jakieś rzeczywiste akcje, lecz przedstawiają losy jakiejś grupy ludzi (często np. oddziału komandosów) wykonujących określone zadanie, nie mające zwykle nic wspólnego z rzeczywistością historyczną. Powieść sensacyjna niekoniecznie musi zawierać elementy kryminalne, może opierać się na wątkach zimnowojennych rozgrywek między wywiadami supermocarstw – osobną podkategorią jest powieść szpiegowska. Dodajmy do tego dreszczowce (thrillery), czyli dzieła mające na celu nieco postraszyć czytelnika, nie odwołując się do elementów nadprzyrodzonych (co odróżnia je od horrorów) i tzw. „technothrillery”, dzieła, w których dużą rolę odgrywa współczesna technika, zwłaszcza technika wojskowa. Zdaję sobie sprawę, że jest to zarys bardzo pobieżny, ale sądzę, że wystarczy, aby dać czytelnikowi pewną orientację, czym chcemy się zajmować w tym cyklu.
Czas chyba wymienić głównych przedstawicieli tych nurtów. Kryminał to oczywiście wspomniani wcześniej Arthur Conan Doyle, Agatha Christie i Raymond Chandler. Literatura sensacji to np. oczywiście Alistair MacLean, Robert Ludlum. MacLean, Ken Follet i Jack Higgins reprezentują też nurt wojenny. Nurt polityczno-szpiegowski to Frederick Forsyth, John Le Carre i twórca Bonda Ian Fleming, natomiast autorzy thrillerów to Dean Koontz, Michael Crichton, Robin Cook („thrillery medyczne”), John Grisham („thrillery prawnicze”), natomiast czołowym twórcą technothrillerów jest oczywiście Tom Clancy.
Jakie więc cechy powinna posiadać dobra literatura sensacyjna? Jak już wspomniałem – napisanie dobrej powieści w tym gatunku wcale nie jest łatwiejsze niż w innych, a być może nawet trudniejsze. Powieść musi mieć:
  • wartką, interesującą akcję, wciągającą czytelnika
  • sprawny język, umiejętność prowadzenia opowieści
  • precyzyjną strukturę fabuły (zwroty akcji, zaskoczenia, suspens, wewnętrzna logika)
A także, co jest niezmiernie ważne – pełną wiarygodność ukazanych faktów – niezależnie od tego, czy będą to fakty historyczne, geograficzne, polityczne czy realia techniczne dotyczące broni, urządzeń, sprzętu etc. Czytelnicy tej literatury to ludzie bardzo spostrzegawczy i żadna wpadka nie ujdzie ich uwagi – a każda wpadka jest znakiem słabości książki i zmniejsza prestiż autora. To nie jest zadanie proste – często wymaga długich i mozolnych przygotowań i szerokiej wiedzy.
Czy ktoś jeszcze uważa, że łatwo jest napisać dobrą powieść sensacyjną?
Chcemy w cyklu otwartym przez ten tekst zająć się sylwetkami najsłynniejszych twórców literatury sensacyjno-przygodowej i ich najważniejszymi dziełami. Postaramy się też, aby na bieżąco informować szerzej o publikowanych nowościach. Liczymy na Was, na to, że wskażecie, jakimi twórcami i dziełami powinniśmy się zająć w pierwszej kolejności.
Oto lista najważniejszych, naszym zdaniem, nazwisk:
Kryminał:
  • Arthur Conan Doyle
  • Agatha Christie
  • Raymond Chandler
  • Joe Alex
Sensacja:
  • Alistair MacLean
  • Robert Ludlum
  • Ken Follet
  • Jack Higgins
  • Clive Cussler
  • Len Deighton
  • Jan Kraśko
Powieść szpiegowska:
  • Frederick Forsyth
  • John Le Carre
  • Ian Fleming
Thriller:
  • Dean Koontz
  • Robin Cook
  • John Grisham
  • Michael Critchton
  • Thomas Harris
  • Jeffery Deaver
Technothriller:
  • Tom Clancy
  • Larry Bond
Przykładowe dzieła (liczymy, że razem z Wami uzupełnimy listę): „Działa Navarony”, „Tylko dla orłów”, „Tożsamość Bourne’a”, „Dzień szakala”, „Psy wojny”, „Igła”, „Orzeł wylądował”, „Polowanie na Czerwony Październik”, „Czerwony Sztorm”… Co dalej?
Traktując tę listę bardzo wstępnie, dajcie nam znać, o jakie nazwiska ją uzupełnić, o kim pisać w pierwszej kolejności i jakim dziełom poświęcić osobne teksty. Zapraszamy do współpracy. Piszcie na adres: ksiazki@redakcja.esensja.pl
koniec
1 maja 2002

Komentarze

Dodaj komentarz

Imię:
Treść:
Działanie:
Wynik:

Dodaj komentarz FB

Najnowsze

Okładka <i>Amazing Stories Quarterly</i> z wiosny 1929 r. to portret jednego z Małogłowych.<br/>© wikipedia

Stare wspaniałe światy: Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
Andreas „Zoltar” Boegner

11 IV 2024

Czy „Nowy wspaniały świat” Aldousa Huxleya, powieść, której tytuł wykorzystałem dla stworzenia nazwy niniejszego cyklu, oraz ikoniczna „1984” George’a Orwella bazują po części na pomysłach z „After 12.000 Years”, jednej z pierwszych amerykańskich antyutopii?

więcej »

Fantastyczne Zaodrze, czyli co nowego w niemieckiej science fiction? (24)
Andreas „Zoltar” Boegner

7 IV 2024

Kontynuując omawianie książek SF roku 2021, przedstawiam tym razem thriller wyróżniony najważniejszą nagrodą niemieckojęzycznego fandomu. Dla kontrastu przeciwstawiam mu wydawnictwo jednego z mniej doświadczonych autorów, którego pierwsza powieść pojawiła się na rynku przed zaledwie dwu laty.

więcej »

Fantastyczne Zaodrze, czyli co nowego w niemieckiej science fiction? (23)
Andreas „Zoltar” Boegner

14 III 2024

Science fiction bliskiego zasięgu to popularna odmiana gatunku, łącząca zazwyczaj fantastykę z elementami powieści sensacyjnej lub kryminalnej. W poniższych przykładach chodzi o walkę ze skutkami zmian klimatycznych oraz o demontaż demokracji poprzez manipulacje opinią publiczną – w Niemczech to ostatnio gorąco dyskutowane tematy.

więcej »

Polecamy

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie

Stare wspaniałe światy:

Poetycki dinozaur w fantastycznym getcie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza wojna... czasowa
— Andreas „Zoltar” Boegner

Wszyscy jesteśmy „numerem jeden”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Krótka druga wiosna „romansu naukowego”
— Andreas „Zoltar” Boegner

Jak przewidziałem drugą wojnę światową
— Andreas „Zoltar” Boegner

Cyborg, czyli mózg w maszynie
— Andreas „Zoltar” Boegner

Narodziny superbohatera
— Andreas „Zoltar” Boegner

Pierwsza historia przyszłości
— Andreas „Zoltar” Boegner

Zobacz też

Z tego cyklu

W służbie UNACO
— Wojciech Gołąbowski

Sprawa Nawarony
— Wojciech Gołąbowski, Konrad Wągrowski

Przepis na sukces Alistaira MacLeana
— Konrad Wągrowski

Tegoż autora

Kosmiczny redaktor
— Konrad Wągrowski

Po komiks marsz: Maj 2023
— Sebastian Chosiński, Paweł Ciołkiewicz, Piotr ‘Pi’ Gołębiewski, Marcin Knyszyński, Marcin Osuch, Konrad Wągrowski

Statek szalony
— Konrad Wągrowski

Kobieta na szczycie
— Konrad Wągrowski

Przygody Galów za Wielkim Murem
— Konrad Wągrowski

Potwór i cudowna istota
— Konrad Wągrowski

Migające światła
— Konrad Wągrowski

Śladami Hitchcocka
— Konrad Wągrowski

Miliony sześć stóp pod ziemią
— Konrad Wągrowski

Tak bardzo chciałbym (po)zostać kumplem twym
— Konrad Wągrowski

Copyright © 2000- – Esensja. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jakiekolwiek wykorzystanie materiałów tylko za wyraźną zgodą redakcji magazynu „Esensja”.