Cała historia zaczyna się w momencie, gdy do siedziby Synów Hamdira (uczciwej, krasnoludzkiej kopalni) powraca Baugi, prawnuk przywódcy klanu, wraz ze swoją żoną Arien. Problem w tym, że okazuje się ona... elfką. Wywołuje to oczywiście konsternację rozmiłowanych w tradycji rodaków Baugiego i szereg komplikacji. Pojawienie się Arien jest też pierwszą z wielu zmian, które czekają Hamdirholmczyków. W kolejnych opowiadaniach do krasnoludzkiej siedziby przybywają kolejni mniej lub bardziej (z naciskiem na bardziej) ekscentryczni goście, sami natomiast gospodarze, pragnąc iść z duchem czasu planują pewne... dość drastyczne innowacje (w rodzaju zajazdu dla ożywieńców). Wątek Baugiego i Arien przewija się przez cały tom i organizuje fabułę książki. Poza nim trudno mówić o większych wątkach – spora część tych opowiadań ma na celu po prostu wprowadzenie szeregu zabawnych scenek. Z jednej strony trudno się w nich dopatrzyć jakiś niekonsekwencji, z drugiej – często są one porzucane po tym, jak już posłużą za pretekst do dowcipnej sytuacji, lub ograniczają się do owych kilku śmiesznych momentów.

Jak już wspomniałam, opowieści z Hamdirholm to opowiadania humorystyczne i jako takie w dużej mierze są graniem na obecnych w fantasy konwencjach. Mamy więc zawsze baczące na to „czy coś się kalkuluje” i lubiące mocne trunki krasnoludy, również chlejących co niemiara, niezbyt rozgarniętych barbarzyńców, etc. Najbardziej komiczne efekty daje przy tym odwracanie schematów vide wiecznie użalający się nad sobą, zniewieściały wampir. Zabawne są także niektóre perypetie miłosne. Poza tym humor „Kłopotów...”, jest generalnie dosyć przaśny, że wspomnę o żartach na temat chędożenia owiec, opisach kaca i efektów towarzyszących1), czy wampirze Colemanie, którego ulubioną rozrywką jest zanieczyszczenie posiłków i odzieży osób przezeń nielubianych nietoperzym łajnem2). Do mniej fortunnych pomysłów zaliczyć trzeba kpienie z Tolkiena (nie, żebym należała do ortodoksyjnych fanów, jednak jest to rzecz nieszczególnie nowa, zwłaszcza w wydaniu takim jak tu, gdy w Hamdirholm pojawia się drużyna, w skład której wchodzą m.in. wiecznie ućpany Gandzialf, Borostwór, elf Golas i niziołek Dildo).

Konsekwencją grania na konwencji jest to, że świat przedstawiony został w zasadzie jedynie naszkicowany. Świdziniewski zazwyczaj skąpi opisów. Przedstawia pewne miejsca i postaci licząc na to, że czytelnik dopowie sobie resztę. Nieco uwagi zostało oczywiście poświęcone samemu Hamdirholm, poza nim niestety „reszta świata” jest praktycznie ledwo zarysowana i ma się wrażenie, że większość gości krasnoludów znikąd pochodzi i donikąd wraca. Jeśli chodzi o bohaterów, krasnoludy, jako portret zbiorowy wypadają przekonująco, zaś ważniejsi spośród nich zostali odpowiednio zindywidualizowani. Szczególnie wyraziści są Baugi i pradziad Dolgthrasir. Z innych istotnych postaci Arien ma swoje lepsze i gorsze momenty, pozostałe elfy wypadają blado (najgorzej z nich Cenred, który jest chodzącą kliszą), barbarzyńcy są zabawni jako grupa, zaś wampir Coleman staje się momentami zbyt groteskowy.

Ogólnie, czytając ma się wrażenie powierzchowności wszystkiego, co zostaje w książce przedstawiane. Należy jednak pamiętać, że podstawowym zadaniem „Kłopotów...” miało być rozbawienie czytelnika, a ten cel opowiadania spełniają. Jeśli jednak o rozbawianiu mowa... w tego typu tekstach jedną z najważniejszych ról pełni styl autora. Rzecz polega nie tylko na tym, by opowiedzieć wesołe historyjki, ale też na tym, by przedstawić je w odpowiedni sposób. Dlatego trudno zrozumieć, czemu opowiadania zostały skrócone i uproszczone. Z niezrozumiałych przyczyn wyleciało trochę scenek – z czego niektóre były bardzo śmieszne (jak np. te z żonami Hamdirholmczyków), inne zaś nieco więcej mówiły o krasnoludach (dywagacje Dolthgrasira podczas zawierania rozejmu z Sorlimi). Najbardziej szkodliwa okazała się zmiana stylu. Żeby nie być gołosłowną pozwolę sobie w przypisach przytoczyć cytaty z wersji pierwotnej i wersji przerobionej3). Sens niby ten sam, jednak tekst po zmianach stracił na wyrazistości, brakuje mu swady. Upodabnia się do dziesiątek innych opowiadań, w których relacjonowanie akcji wypiera snucie gawędy. Takim właśnie uładzonym językiem (zasadniczo poprawnym, choć pojawiają się drobne wpadki) zostały również napisane opowiadania kolejne. Szkoda wielka, bo czytelnik może i prześlizguje się po nich szybko i łatwo, jednak niewiele pozostaje w jego pamięci. Zachodzę w głowę, czy wszystkie te zmiany wprowadził Świdziniewski, czy też domagał się ich redaktor. Z jednej strony, zważywszy na tempo z jakim Fabryka Słów wydaje swoje książki, trudno mi uwierzyć, by ktoś poddał kilkadziesiąt stron tekstu tak znaczącym przeróbkom, z drugiej, wydaje mi się dziwne, by sam autor aż tak pociął swój tekst. Znacznie lepiej byłoby, gdyby w książce pojawiły się pierwotne wersje opowiadań, zaś nowych byłoby mniej, lecz pojawiające się w nich sceny, pomysły, postaci i miejsca zostały bardziej rozwinięte. Czasami bowiem odnosiłam wrażenie, że Świdziniewski miał do powiedzenia więcej. Jest w książce kilka scen między bohaterami, przekonywujących psychologicznie i wskazujących na zmysł obserwacji autora. Raz na kilkadziesiąt stron pojawiają się interesujące myśli, jak np. „Na mężczyznom, ciężko jest zrozumieć miłość kobiety. Myślimy, że jest taka jak nasza – chwile uniesienia, trochę romantycznych momentów, a reszta to przyjaźń, taka prawdziwa, niemalże męska, tylko bez chlania wódy i dziwacznych pomysłów... Wy, kobiety inaczej to odbieracie. Wam potrzebna jest nasza obecność, nie na chwilę, ale cały czas. Potrzebna jest wam pewność, (...) że nie jesteście same”. Gdzieś spoza maski nieustannej drwiny wyglądał wtedy ktoś, kto posiada już pewien bagaż doświadczeń, coś przeżył, coś zrozumiał i teraz szuka sposobu, by o tym opowiedzieć.

Ogromna szkoda, że debiut Wojciecha Świdziniewskiego jest zarazem ostatnią jego książką. Może też dlatego tak trudno jednoznacznie ocenić „Kłopoty...”, garść lekkich opowiadań, z których czasem wyziera zapowiedź czegoś ciekawszego. Czy warto wytykać rzeczy, których autor nie ma już szansy poprawić? Czytelnikowi recenzji należy się jednak rzetelna ocena a ta plasuje „Kłopoty...” pomiędzy wieloma innymi humorystycznymi opowiadaniami do poczytania w celu umilenia sobie wieczoru. Po skończonej lekturze pozostaje pewien niedosyt, ale też i myśl, że dobrze się stało, że te teksty zostały wydane.